epa11661945 Activists hold a banner depicting Italian Prime Minister Giorgia Meloni and Albanian Prime Minister Edi Rama wearing police uniforms, as the first group of migrants intercepted in Italian waters arrive aboard an Italian navy boat at Shengjin, Albania, 16 October 2024. Italy has begun sending migrants rescued in the Mediterranean to detention centers in Albania, where their asylum claims will be processed. The plan, finalized in February 2024, allows Italy to transfer up to 36,000 asylum seekers to Albania annually, with the goal of deterring migrants from attempting to reach Italy. While the Italian government and some EU leaders support the program, human rights groups criticize it for potentially putting migrants at risk and exposing them to rights violations. EPA/MALTON DIBRA
Η ευρωπαϊκή δικαιοσύνη δικαίωσε τους Ιταλούς δικαστές που βρίσκονται σε σύγκρουση με την ιταλική κυβέρνηση στο θέμα της μεταφοράς των διασωζόμενων στην θάλασσα μεταναστών στην Αλβανία.
Η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι υπέγραψε τον Νοέμβριο 2023 συμφωνία με τον πρωθυπουργό της Αλβανίας Εντι Ράμα για την εγκατάσταση στην Αλβανία δύο κέντρων υπό ιταλική διαχείριση για την μεταφορά μεταναστών που διασώθηκαν στην κεντρική Μεσόγειο.
Αλλά η υλοποίηση του σχεδίου εμποδίστηκε από τους Ιταλούς δικαστές που επικαλέστηκαν το ευρωπαϊκό δίκαιο για να διατάξουν την επιστροφή στην Ιταλία των μεταναστών που είχαν μεταφερθεί στην Αλβανία.
Οι δικαστές επικαλέστηκαν την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οποία οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορούν να χαρακτηρίζουν «ασφαλή» μία χώρα στο σύνολό της από την στιγμή που ορισμένες περιοχές της χώρας αυτής ή ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων δεν είναι ασφαλείς. Η Ιταλία ήθελε να χρησιμοποιήσει αυτήν την μέθοδο για να απελαύνει στην συνέχεια τους μετανάστες αυτούς στις χώρες καταγωγής τους, ακόμη και αν αυτές δεν είναι 100% «ασφαλείς» σύμφωνα με τον νόμο.
Στην σημερινή του απόφαση το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αμφισβητεί το δικαίωμα ενός κράτους να χαρακτηρίσει «με νομική πράξη ασφαλή μία τρίτη χώρα καταγωγής», όπως έκανε η Ιταλία.
Όμως, το ευρωπαϊκό δικαστήριο σημειώνει ότι ο χαρακτηρισμός αυτός μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο δικαστικού ελέγχου, δηλαδή η τελευταία λέξη ανήκει στον δικαστή που θα κληθεί να αποφανθεί επί συγκεκριμένης περίπτωσης.
«Οι πηγές πληροφόρησης στις οποίες βασίζεται ένας τέτοιος χαρακτηρισμός θα πρέπει να είναι επαρκώς προσβάσιμες, τόσο για τον αιτούντα όσο και για την αρμόδια δικαστική αρχή», σύμφωνα με την απόφαση, καθώς οι λόγοι που ώθησαν την Ρώμη να χαρακτηρίσει «ασφαλείς» ορισμένες χώρες δεν είναι πάντα σαφείς. Έτσι, στην λίστα των «ασφαλών χωρών» που έχει καταρτίσει η Ιταλία περιλαμβάνονται χώρες όπως το Μπανγκλαντές, η Τυνησία και η Αίγυπτος, όπου η θέση των μειονοτήτων και των αντιφρονούντων είναι επισφαλής.
«Ένα κράτος μέλος δεν δύναται να χαρακτηρίζει ασφαλή χώρα καταγωγής μία τρίτη χώρα που δεν πληροί, για ορισμένες κατηγορίες προσώπων, τις ουσιαστικές προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό αυτόν», διευκρινίζεται στην σημερινή απόφαση.
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει πάντως ότι η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία θα αλλάξει τον Ιούνιο 2026 και θα επιτρέψει «εξαιρέσεις για τέτοιες σαφώς αναγνωρίσιμες κατηγορίες προσώπων» και ότι είναι ανοικτό το ενδεχόμενο για τον νομοθέτη να επισπεύσει αυτήν την ημερομηνία.