epaselect epa11771608 A soldier checks his cell phone as Syrians (not pictured) celebrate the fall of the President Bashar al-Assad regime, at Umayyad Square, in Damascus, Syria, 11 December 2024. Syria's Military Operations Administration announced on 11 December the lifting of the curfew imposed on Damascus following the ouster of Syrian President al-Assad on 08 December. EPA/ANTONIO PEDRO SANTOS
Η οργάνωση του ηγέτη των ανταρτών στη Συρία, του Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, βάζει τη σφραγίδα της στο συριακό κράτος με την ίδια ταχύτητα με την οποία κατάφερε να καταλάβει μεγάλο μέρος της χώρας, αναπτύσσοντας δικές της δυνάμεις της αστυνομίας, εγκαθιστώντας μέλη της σε κυβερνητικά πόστα και έχοντας συναντήσεις με ξένους απεσταλμένους, εγείροντας αμφιβολίες για το κατά πόσο οι νέοι ηγέτες της Συρίας θα επιτρέψουν και σε άλλες ομάδες να συμμετάσχουν στη μεταβατική διακυβέρνηση.
Αφού η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) ανέτρεψε τον Σύριο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ την Κυριακή, οι γραφειοκράτες της – που μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα ήταν αρμόδιοι για τη διακυβέρνηση με βάση τις ισλαμικές αρχές μιας απομακρυσμένης γωνιάς στη βορειοδυτική Συρία—έχουν μετακινηθεί στα κυβερνητικά γραφεία στη Δαμασκό.
Ο διορισμός του Μοχάμεντ αλ Μπασίρ, του επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης της Ιντλίμπ, προπύργιου της HTS, στη θέση του νέου μεταβατικού πρωθυπουργού της Συρίας επιβεβαίωσε ότι η οργάνωση των τζιχαντιστών είναι η πιο ισχυρή από τις ένοπλες ομάδες που μάχονταν επί περισσότερα από 13 χρόνια για την ανατροπή του Άσαντ.
Αν και η HTS ήταν παρακλάδι της αλ Κάιντα στη Συρία ως το 2016, όταν διέκοψε τους δεσμούς της μαζί της, στη διάρκεια της προέλασής της προς τη Δαμασκό διαβεβαίωνε τοπικούς αξιωματούχους, αλλά και τους Σύριους πολίτες, ότι θα προστατεύσει τις μειονότητες. Το μήνυμα αυτό δεν παύει να το επαναλαμβάνει ο αλ Τζολάνι.
Από το γραφείο του κυβερνήτη της Δαμασκού ο άνδρας που ήρθε από την Ιντλίμπ για να αναλάβει τη διακυβέρνηση της συριακής πρωτεύουσας απέρριψε τις ανησυχίες ότι η χώρα οδεύει να αποκτήσει μια ισλαμική κυβέρνηση.
«Δεν υπάρχει ισλαμική διακυβέρνηση. Τελικά είμαστε όλοι μουσουλμάνοι και πρόκειται για πολιτικούς θεσμούς ή υπουργεία», δήλωσε ο Μοχάμεντ Γαζάλ, ένας 36χρονος πολιτικός μηχανικός που μεγάλωσε στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και μιλά άπταιστα αγγλικά.
«Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με καμία εθνότητα ή θρησκεία», πρόσθεσε. «Αυτός που δημιουργούσε το πρόβλημα ήταν το καθεστώς (Άσαντ)», εκτίμησε.
Ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο η HTS διαμορφώνει τη νέα μεταβατική κυβέρνηση – φέρνοντας υψηλόβαθμους αξιωματούχους από την Ιντλίμπ—έχει προκαλέσει ανησυχία σε κάποιους.
Τέσσερις πηγές από την αντιπολίτευση και τρεις διπλωμάτες δήλωσαν στο Reuters ότι ανησυχούν ότι η διαδικασία της αλλαγής εξουσίας μέχρι στιγμής δεν είναι συμπεριληπτική.
Ο Μπασίρ έχει δηλώσει ότι θα παραμείνει στην πρωθυπουργία ως τον Μάρτιο. Η HTS όμως – που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ, την Τουρκία και άλλες χώρες—δεν έχει διευκρινίσει βασικές λεπτομέρειες της μεταβατικής διαδικασίας, περιλαμβανομένων των σκέψεων για τη σύνταξη νέου συντάγματος.
«Φέρνετε υπουργούς ενός χρώματος, θα έπρεπε να συμμετέχουν και άλλοι», σχολίασε ο Ζακάρια Μαλαχίφζι γενικός γραμματέας του Συριακού Εθνικού Κινήματος, το οποίο στο παρελθόν παρείχε πολιτικές συμβουλές στους αντάρτες στο Χαλέπι. Εξάλλου εκτίμησε ότι είναι λάθος το γεγονός ότι η HTS δεν κάνει διαβουλεύσεις για τον σχηματισμό της μεταβατικής κυβέρνησης.
«Η συριακή κοινωνία αποτελείται από πολλές κουλτούρες, εθνότητες, οπότε ειλικρινά αυτό μου προκαλεί ανησυχία», είπε.
Όπως και άλλα μέλη της Κυβέρνησης Σωτηρίας στην Ιντλίμπ, η οποία πρόσκειται στην HTS, τα οποία έχουν αναλάβει κυβερνητικά πόστα, ο Γάζαλ επεσήμανε ότι διαβεβαίωσε τους εργαζόμενους στο γραφείο του κυβερνήτη της Δαμασκού ότι τα πράγματα δεν θα αλλάξουν και τους ζήτησε να επιστρέψουν στην εργασία τους. «Πρόκειται για ένα κράτος που έχει καταρρεύσει. Είναι μόνο συντρίμμια, συντρίμμια, συντρίμμια», τόνισε.
Αστυνομικοί από την Ιντλίμπ έχουν αναπτυχθεί στους δρόμους της Δαμασκού, σε μια προσπάθεια να αποκατασταθεί η κανονικότητα, αφού η HTS ζήτησε από τις ένοπλες ομάδες να φύγουν από την πόλη.
Αν και η HTS είναι η βασικότερη οργάνωση των Σύριων ανταρτών, υπάρχουν και άλλες ενεργές στη χώρα, κυρίως στις περιοχές που συνορεύουν με την Τουρκία και την Ιορδανία.
Στη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου οι ένοπλες αυτές ομάδες πολεμούσαν η μία εναντίον της άλλης, με τις μεταξύ τους αντιπαλότητες και την εχθρότητα να παραμένουν και να ενέχουν κινδύνους για τη σταθερότητα της Συρίας την εποχή μετά τον Άσαντ.
Ο Γεζίντ Σαγίγκ, του Carnegie Middle East Center, εκτίμησε ότι η HTS «είναι ξεκάθαρο ότι προσπαθεί να συντηρήσει την ορμή της σε όλα τα επίπεδα».
«Το γεγονός ότι η HTS θέτει τις προτεραιότητες και αποφασίζει για τον ρυθμό της μετάβασης ενέχει κινδύνους. Ένας από αυτούς είναι να επιβληθεί ένας νέος αυταρχικός τρόπος διακυβέρνησης, αυτή τη φορά ισλαμιστικός».
Πηγή της αντιπολίτευσης, που έχει γνώση των διεργασιών στην HTS, δήλωσε ότι όλες οι μειονότητες της Συρίας θα εκπροσωπούνται στη μεταβατική κυβέρνηση.
Σε συνέντευξή του χθες, Τετάρτη, στην ιταλική εφημερίδα Il Corriere della Sera, ο Μπασίρ δήλωσε ότι «θα παραμείνουμε (στην εξουσία) μέχρι τον Μάρτιο του 2025».
Προτεραιότητες της μεταβατικής του κυβέρνησης θα είναι η αποκατάσταση της ασφάλειας και των κρατικών θεσμών, η επιστροφή των εκατομμυρίων Σύριων προσφύγων και η παροχή βασικών υπηρεσιών στους πολίτες.
Όταν ρωτήθηκε αν το νέο σύνταγμα της χώρας θα είναι ισλαμικό, ο Μπασίρ απάντησε ότι «αυτές οι λεπτομέρειες» θα ξεκαθαριστούν στη διάρκεια της διαδικασίας κατάρτισης του συντάγματος.
Η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν ζήτησε από την HTS να μην αναλάβει την ηγεσία της Συρίας, αλλά να ακολουθήσει μια συμπεριληπτική διαδικασία για τον σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν εκτίμησε επίσης ότι η μετάβαση στη Συρία θα πρέπει να οδηγήσει σε «μια αξιόπιστη, συμπεριληπτική και μη δογματική κυβέρνηση».
Διπλωμάτης στη Δαμασκό όμως επεσήμανε ότι η HTS είναι η μοναδική οργάνωση που έχει συναντήσεις με ξένες αντιπροσωπείες. «Ανησυχούμε, πού είναι οι άλλοι επικεφαλής της πολιτικής αντιπολίτευσης;», διερωτήθηκε.
Άλλος διπλωμάτης εκτίμησε ότι τα μηνύματα της HTS προς τους πολίτες είναι θετικά, αλλά εξέφρασε την ανησυχία του για την απουσία συμπερίληψης στη μεταβατική κυβέρνηση.
Ο Τζόσουα Λάντις, ειδικός σε θέματα Συρίας και επικεφαλής του Center for Middle East Studies στο πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα, δήλωσε ότι ο αλ Τζολάνι «πρέπει να επιβάλει την εξουσία του άμεσα για να αποφύγει να βυθιστεί (η χώρα) στο χάος».
«Αλλά επίσης θα πρέπει να προσπαθήσει να ενισχύσει τις ικανότητες διακυβέρνησης χρησιμοποιώντας τεχνοκράτες και εκπροσώπους από διάφορες κοινότητες», πρόσθεσε.
O νέος Σύριος πρωθυπουργός Μοχάμεντ Αλ Μπασίρ, σε αποκλειστική συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, τόνισε ότι «ένας από τους κύριους στόχους της νέας κυβέρνησης είναι να επιστρέψουν στην χώρα τους τα εκατομμύρια των Σύριων προσφύγων που βρίσκονται στο εξωτερικό, διότι η εμπειρία τους και το ανθρώπινο κεφάλαιό τους θα επιτρέψει στην Συρία να ανθίσει και πάλι».
«Απευθύνω έκκληση στους συμπατριώτες μας που βρίσκονται στο εξωτερικό. Η Συρία είναι μια ελεύθερη χώρα η οποία κέρδισε και πάλι την αξιοπρέπεια και την περηφάνια της. Γυρίστε», δήλωσε ο Μπασίρ στην Corriere.
Παράλληλα, τόνισε ότι «ο σημαντικότερος στόχος είναι να υπάρξει και πάλι σταθερότητα και ασφάλεια σε όλες τις πόλεις της χώρας».
«Είμαστε μουσουλμάνοι, αλλά η λανθασμένη συμπεριφορά ορισμένων ισλαμιστικών ομάδων ώθησε πολλούς στην Δύση στο να ταυτίσουν τους μουσουλμάνους με την τρομοκρατία. Υπήρξαν λάθος συμπεριφορές και έλλειψη κατανόησης. Παρερμηνεύθηκε η σημασία του Ισλάμ, η οποία είναι θρησκεία της δικαιοσύνης. Ανήκουμε στο Ισλαμ και, ακριβώς για τον λόγο αυτο, θα εγγυηθούμε τα δικαιώματα όλων των λαών και των κατοίκων της Συρίας», πρόσθεσε ο προσωρινός πρωθυπουργός της χώρας, ο οποίος, με αναφορά στην οικονομία της χώρας, δεν έκρυψε την ανησυχία του.
«Η οικονομική κατάσταση είναι ιδιαίτερα προβληματική. Με ένα αμερικανικό δολάριο αγοράζεις 35.000 δικά μας νομίσματα. Δεν έχουμε ξένο νόμισμα για δάνεια και ομόλογα, ακόμη όμως δεν έχουμε στη διάθεσή μας τα συνολικά στοιχεία», είπε χαρακτηριστικά.
Σε σχέση με την διάρκεια της νέας κυβέρνησης, ο Αλ Μπασίρ τόνισε: «θα παραμείνουμε μόνο μέχρι τον Μάρτιο του επόμενου έτους. Το οικονομικό χρέος είναι τεράστιο και η πρόκληση γιγαντιαία, αλλά έχουμε την εμπειρία του Ιντλίμπ, όπου πετύχαμε. Μια περιφέρεια δεν είναι το ίδιο πράγμα με όλη την χώρα, αλλά μπορούμε να βελτιώσουμε την Συρία. Θα χρειαστεί χρόνος, αλλα θα τα καταφέρουμε».
Ο νέος Σύριος πρωθυπουργός υπογράμμισε ακόμα οτι έχουν επικηρυχθεί πρόσωπα τα οποία ευθύνονται για εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά την επανάσταση η οποία έλαβε χώρα το 2011, «άτομα που επί δεκαετίες εξαφάνισαν μέσα στις φυλακές χιλιάδες πολίτες». «Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι ευθύνες τους αποδεικνύονται από διεθνείς οργανισμούς και ΜΚΟ. Θα κριθούν βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας του νόμου», δήλωσε ο αλ Μπασίρ.
Σε σχέση, τέλος, με την εξωτερική πολιτική που εννοεί να ακολουθήσει η νέα κυβέρνηση, ο Μοχάμεντ Αλ Μπασίρ απάντησε στον Ιταλό απεσταλμένο: «Από την αρχή των στρατιωτικών επιχειρήσεων αποταθήκαμε σε χώρες, όπως το Ιράκ, την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και άλλες, για να εξηγήσουμε ότι η επανάστασή μας στόχευε στο να ελευθερώσει τους Σύριος από τον Μπασάρ αλ Άσαντ. Μας κατάλαβαν. Κατά συνέπεια δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με οποιοδήποτε κράτος, κόμμα ή φατρία, που κρατήθηκε μακριά από το αιμοσταγές καθεστώς του Άσαντ».
Τέλος, ο νέος Σύριος πρωθυπουργός δεν απάντησε σε ερώτηση της Corriere della Sera με την οποία του ζητήθηκε να διευκρινίσει αν «είναι διατεθειμένοι να υπογράψουν ειρήνη με το Ισραήλ και παράλληλα αν θεωρούν εχθρούς το Ιράν, την Χεζμπολάχ και την Ρωσία».
(ΑΠΕ-ΜΠΕ)