epa10967298 Portuguese President Marcelo Rebelo de Sousa, during a statement to the nation in which he decided to convoke new elections for March 2024 after a meeting of the Council of State, Belem Palace in Lisbon, Portugal, 09 November 2023. Prime Minister António Costa tendered his resignation on 07 November, which the head of state accepted, after several government offices were raided as part of investigations into lithium and hydrogen projects and the Public Prosecutor's Office announced that he is the subject of an autonomous enquiry at the Supreme Court of Justice. EPA/CARLOS M. ALMEIDA
Ο πρόεδρος Μαρτσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα δήλωσε αργά χθες, Τρίτη, το βράδυ ότι η Πορτογαλία ευθύνεται για εγκλήματα τα οποία διαπράχθηκαν στη διάρκεια του διατλαντικού δουλεμπορίου και της εποχής της αποικιοκρατίας και πρόσθεσε ότι υπάρχει ανάγκη για επανορθώσεις.
Για περισσότερο από τέσσερις αιώνες, τουλάχιστον 12,5 εκατομμύρια Αφρικανοί απήχθησαν, μεταφέρθηκαν δια της βίας σε μεγάλες αποστάσεις από κυρίως ευρωπαϊκά πλοία και εμπόρους και πουλήθηκαν ως δούλοι.
Αυτοί που επέζησαν του ταξιδιού, κατέληξαν να δουλεύουν σε φυτείες στην Αμερική, κυρίως στη Βραζιλία και την Καραϊβική, ενώ άλλοι επωφελούνταν από το μόχθο τους.
Το δουλεμπόριο της Πορτογαλίας αφορούσε σχεδόν 6 εκατ. Αφρικανούς, περισσότερους από το δουλεμπόριο κάθε άλλης ευρωπαϊκής χώρας, όμως μέχρι στιγμής δεν έχει αντιμετωπίσει το παρελθόν της και λίγα διδάσκονται στα σχολεία για το ρόλο της στο διατλαντικό δουλεμπόριο.
Αντιθέτως η πορτογαλική εποχή της αποικιοκρατίας, στη διάρκεια της οποίας χώρες, μεταξύ των οποίων η Ανγκόλα, η Μοζαμβίκη, η Βραζιλία, το Πράσινο Ακρωτήριο και το Ανατολικό Τιμόρ, καθώς και τμήματα της Ινδίας, βρίσκονταν υπό την κυριαρχία της Πορτογαλίας, συχνά θεωρείται πηγή υπερηφάνειας.
Μιλώντας σε εκδήλωση με ξένους ανταποκριτές αργά χθες, Τρίτη, το βράδυ, ο Ρεμπέλο ντε Σόουζα δήλωσε πως η Πορτογαλία «αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη» για τις αδικίες του παρελθόντος και πως αυτά τα εγκληματα, περιλαμβανομένων των σφαγών στη διάρκεια της αποικιοκρατίας, είχαν «κόστος».
«Πρέπει να πληρώσουμε το κόστος», δήλωσε. «Υπάρχουν άραγε ενέργειες που δεν τιμωρήθηκαν και οι υπεύθυνοι γι’ αυτές δεν συνελήφθησαν; Υπάρχουν άραγε αγαθά που λεηλατήθηκαν και δεν επιστράφηκαν; Ας δούμε πώς μπορούμε να το επανορθώσουμε αυτό».
Η ιδέα της καταβολής επανορθώσεων ή άλλων αποζημιώσεων για το διατλαντικό δουλεμπόριο προωθείται σε όλο τον κόσμο, περιλαμβανομένων προσπαθειών για τη δημιουργία ειδικού δικαστηρίου για το θέμα.
Ακτιβιστές έχουν δηλώσει πως οι επανορθώσεις και οι δημόσιες πολιτικές για την καταπολέμηση των ανισοτήτων, που έχουν προκληθεί από το παρελθόν της Πορτογαλίας, περιλαμβανομένου του συστημικού ρατσισμού, είναι ουσιώδους σημασίας.
Ο Ρεμπέλο ντε Σόουζα δήλωσε πέρυσι ότι η Πορτογαλία θα πρέπει να απολογηθεί για το διατλαντικό δουλεμπόριο και την αποικιοκρατία, όμως δεν έκανε λόγο για μια πλήρη συγγνώμη. Χθες δήλωσε πως η παραδοχή του παρελθόντος και η ανάληψη ευθύνης γι’ αυτό είναι πιο σημαντικές από το να ζητήσει κανείς συγγνώμη.
«Η συγγνώμη είναι το εύκολο μέρος», δήλωσε.