Το Κέντρο Διοτίμα εκφράζει τη βαθιά ανησυχία του για την έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας, εν μέσω πανδημίας COVID-19· σε μια περίοδο που αντικειμενικά δυσκολεύει η πρόσβαση των επιζωσών στην προστασία.
Η «καραντίνα» πρόσφορο έδαφος για την άσκηση ελέγχου
Σοβαρούς φόβους για την αύξηση των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας εγείρει η πρωτόγνωρη κατάσταση που ζούμε: Αυτό καταδεικνύουν τόσο παλαιότερες διεθνείς επιστημονικές μελέτες για περιπτώσεις επιδημιών, φυσικών καταστροφών κ.ά., όσο και τα πρώτα εμπειρικά δεδομένα από τις χώρες που έχουν πληγεί από την πανδημία (Γαλλία, Κίνα, Κύπρος, Ιταλία).
Στην παρούσα συνθήκη χιλιάδες γυναίκες και στη χώρα μας, βρίσκονται εγκλωβισμένες στο σπίτι, για μεγάλο χρονικό διάστημα, με τον κακοποιητή τους· σύζυγο, σύντροφο ή συγγενή.
Η καραντίνα και η «κοινωνική αποστασιοποίηση» αποτελούν για τους δράστες πρόσφορο έδαφος για την άσκηση ακόμη μεγαλύτερου (κοινωνικού) ελέγχου πάνω στα θύματά τους, κλείνοντας κάθε διέξοδο διαφυγής. Η απομόνωση από το υποστηρικτικό περιβάλλον των επιζωσών, η αποκοπή από την εργασία, η οικονομική ανασφάλεια είναι βέβαιο, ότι θα αποτελέσουν επιπλέον παράγοντες αποθάρρυνσης σε κάθε προσπάθεια απομάκρυνσης. Το στρες, ο φόβος για την (βιολογική και οικονομική) επιβίωση, θα ακούσουμε πάλι –από κάποια ΜΜΕ– ότι ευθύνονται για περισσότερη, εντονότερη και επικινδυνότερη βία· επιχειρηματολογία που θα βρει ευήκοα ώτα σε τμήμα της κοινωνίας, έτοιμο να δείξει «κατανόηση» για τους δράστες, βρίσκοντας άλλοθι για την αδράνειά του.
Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για ολιγωρία από τους θεσμούς και την οργανωμένη κοινωνία. Αν αφεθούν ανυπεράσπιστες οι γυναίκες που βιώνουν κακοποίηση, όσο και τα παιδιά τους, οι συνέπειες για τη σωματική και ψυχική υγεία τους θα είναι πολλαπλές και ανυπολόγιστες, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να κινδυνεύσει ακόμα και η ζωή τους.
Αύξηση κλήσεων και στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, οι κλήσεις στη γραμμή SOS 15900 παρουσιάζουν αύξηση, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων: Τον Μάρτιο, οι συνολικές κλήσεις αυξήθηκαν κατά 16,5%, σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο (454-390 κλήσεις). Οι κλήσεις με χαρακτηρισμό «περιστατικό βίας» είχαν αύξηση 16,4% (325-279), ενώ αυτές που αφορούν αποκλειστικά ενδοοικογενειακή βία κατέγραψαν αύξηση 6,4% (166-156).
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μας εφησυχάσει η φαινομενικά μικρή άνοδος των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, στον πρώτο μήνα της πανδημίας, με δεδομένο ότι οι γυναίκες είναι δύσκολο να ζητήσουν βοήθεια και να καλέσουν τη Γραμμή SOS 15900 όταν είναι 24/7 μαζί με τον κακοποιητή τους, όταν έχουν δυσκολίες πρόσβασης λόγω γλώσσας, όταν δεν μπορούν να θέσουν σε λειτουργία κανένα σχέδιο διαφυγής.
Στα παραπάνω ας ληφθεί υπόψη ότι η χώρα δεν διαθέτει αξιόπιστη βάση συγκεντρωτικής καταγραφής δεδομένων, από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς απόκρισης στην έμφυλη βία (Συμβουλευτικά Κέντρα, αστυνομία, νοσοκομεία, ΜΚΟ) και άρα αγνοούμε την πραγματική έκταση του φαινομένου.
Άμεση ανάγκη για λήψη έκτακτων μέτρων
Με δεδομένο ότι η τρέχουσα κρίση δυσχεραίνει την προσπάθεια των θυμάτων να αναζητήσουν βοήθεια και το σύστημα απόκρισης αδυνατεί να αντεπεξέλθει με το συνήθη ρυθμό και τον επιβαλλόμενο τρόπο, είναι αναγκαίο να παρθούν άμεσα μέτρα:
Για τη μετακίνηση των επιζωσών στις αστυνομικές αρχές, καθώς στα έγγραφα μετακίνησης δεν προβλέπεται, μέχρι σήμερα, η μετάβαση σε Αστυνομικό Τμήμα για καταγγελία ενδοοικογενειακής/έμφυλης βίας.
Για τη στέγαση των επιζωσών, καθώς οι υπερπλήρεις ξενώνες δεν δέχονται νέα περιστατικά.
Για την απρόσκοπτη επικοινωνία των επιζωσών με τις δομές στήριξης, καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολη η τηλεφωνική επικοινωνία.
Για τη δικαστική προστασία των θυμάτων, καθώς εν μέσω αναστολής δικαστηρίων, είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι απίθανο, να κατατεθούν αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων (ούτε και σε επίπεδο προσωρινής διαταγής) για την απομάκρυνση του βίαιου συζύγου/συντρόφου ή/και τη λήψη περιοριστικών όρων μη προσέγγισης του θύματος, ακόμη και για πολύ σοβαρές υποθέσεις, που θα έπρεπε να κριθούν κατεπείγουσες.
Για την αστυνομική προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, καθώς υπάρχουν αναφορές γυναικών ότι με δυσκολία παραλαμβάνονται μηνύσεις από τα αστυνομικά τμήματα και σπάνια κινείται η διαδικασία αυτοφώρου για τη σύλληψη του δράστη.
Με βάση τα παραπάνω, καλούμε τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και το Αρμόδιο Υπουργείο να λάβουν άμεσα έκτακτα μέτρα για την υποστήριξη των επιζωσών στην πανδημία. Συγκεκριμένα:
Έκδοση διευκρινιστικής οδηγίας από την Ελληνική Αστυνομία για την ελεύθερη μετακίνηση των γυναικών, που επικαλούνται κίνδυνο ενδοοικογενειακής/έμφυλης βίας.
Λειτουργία των Τμημάτων Ενδοοικογενειακής Βίας στην Ελληνική Αστυνομία και οδηγία, ειδικώς για την παρούσα συγκυρία, για την αναζήτηση και σύλληψη των δραστών με τη διαδικασία του αυτοφώρου, καθώς και επιβολή περιοριστικών όρων μη προσέγγισης από την Εισαγγελία.
Θεσμική θωράκιση της προστασίας των γυναικών με τη θεσμοθέτηση και τοποθέτηση εισαγγελέων ενδο-οικογενειακής βίας.
Επίταξη ξενοδοχειακών μονάδων και άλλων χώρων για τη στέγαση των γυναικών που έχουν υποστεί κακοποίηση και είναι αναγκαία η άμεση απομάκρυνση των ίδιων και των παιδιών τους.
Λειτουργία της Γραμμής 15900 με sms και help desk για την άμεση, απρόσκοπτη, ασφαλή επικοινωνία των επαγγελματιών με τις επιζώσες, κατά το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών.