photo credits © Χριστόφορος Δουλγέρης
Το αφιέρωμα αυτό, που αφορά τις «Αφαιρετικές προσεγγίσεις Ελλήνων καλλιτεχνών διακριθέντων στην αλλοδαπή», εντάσσεται στο πλαίσιο προγραμματισμού του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή να φέρει κοντά στο ελληνικό κοινό έργα δημιουργών οι οποίοι είτε γεννήθηκαν είτε σε κάποια στιγμή της ζωής τους εγκαταστάθηκαν και συνεχίζουν να ζουν στη χώρα υποδοχής.
Το συγκεκριμένο αφιέρωμα το προγραμματίζαμε για μεταγενέστερο χρόνο. Αν έρχεται πρωθύστερα στην ατζέντα μας, τούτο οφείλεται σε δυσοίωνες δεσμευτικές συγκυρίες που προέκυψαν λόγω απρόσμενων, θλιβερών υγειονομικών συμβάντων τα οποία μας υποχρέωσαν όχι να ακυρώσουμε, αλλά να μεταθέσουμε σε ευθετότερο χρόνο, που εγκαίρως θα προσδιορίσουμε, την προγραμματιζόμενη για το καλοκαίρι του 2020 έκθεση του Γιώργου Ρόρρη.
Είναι δεδομένο ότι πλειάδα Ελλήνων εικαστικών έζησαν ή ζουν και διαπρέπουν στο καλλιτεχνικό προσκήνιο των χωρών όπου κατέφυγαν και παρέμειναν. Ωστόσο, η θεματική που ορίσαμε αφορά αποκλειστικά καλλιτέχνες οι οποίοι εν μέσω πολλών δυσκολιών, άλλοι από ιδιοσυγκρασιακή αφαιρετική ροπή και άλλοι εξ ανάγκης κινούμενοι, αποφάσισαν να δοκιμαστούν στα αφαιρετικά κρατούντα της εποχής τους.
Ορισμένοι, εκ των συγκυριών αγόμενοι, αποφάσισαν την έξοδο από τον γενέθλιο τόπο προσδοκώντας ελευθερία δράσης και σκέψης και αναζητώντας μερίδιο στα πρωτοποριακά τεκταινόμενα των καιρών. Άλλοι, λόγω κοινωνικοπολιτικών συνθηκών ή ιδεολογικών πεποιθήσεων, κυριολεκτικά εξαναγκάστηκαν σε εκπατρισμό προκειμένου να αποφύγουν διώξεις και κατατρεγμούς. Χαρακτηριστικός είναι ο ρόλος του μεταγωγικού πλοίου τύπου Liberty, του γνωστού «Ματαρόα», που σε πολλούς προσέφερε τον πλου προς την ελευθερία και παρέμεινε ιστορική αναφορά αυτής της ψυχικά επώδυνης και βιωματικά επίπονης περιπέτειας.
Στην πλειονότητά τους οι καλλιτέχνες που συγκροτούν αυτό το αφιέρωμα είναι δημιουργοί που είχαν το σθένος να επιχειρούν υπερβάσεις και να αφουγκράζονται τα μηνύματα των καιρών, αλλά και την αδιαπραγμάτευτη επιθυμία τους να παραμείνουν αγκιστρωμένοι στο αποθεματικό της καταγωγής τους.
Τους περισσότερους από αυτούς είχα την τύχη να συναντήσω, ορισμένες φορές συντροφιά με την Ελίζα Γουλανδρή, στην άλλη πατρίδα τους και στους χώρους δουλειάς τους: στην Αμερική, όπως είναι η περίπτωση της Chryssa ή του Βεκρή, ιδιαίτερα όμως στην Ευρώπη, όπως είναι η περίπτωση του Takis, της Βάρη, του Βυζάντιου, του Χριστοφόρου, του Ανδρέου στο Παρίσι ή του Παναγιωτίδη στη Βέρνη. Πρόκειται για έργα που προέκυψαν μέσα από γόνιμες στιγμές αυτών των συναντήσεων. Και είναι βέβαιο ότι μια μουσειακή συλλογή καταρτίζεται, κυριολεκτικά χτίζεται, αργά αλλά σταθερά μέσω συζητήσεων και αφηγήσεων που προηγήθηκαν γύρω από το κάθε έργο.
Ως εκ τούτου, έχω κάθε λόγο να αισθάνομαι ευτυχής που επιμελούμαι αυτό το αφιέρωμα, το οποίο αποτελεί φόρο μνήμης σε όσους δεν είναι πλέον στη ζωή και φόρο τιμής και θαυμασμού σε όσους εξακολουθούν να δημιουργούν πρωτοποριακά, τιμημένοι με υψηλές διακρίσεις και απολαμβάνοντας τους καρπούς των κόπων τους, βλέποντας έργα τους να εντάσσονται σε συλλογές μεγάλων μουσείων ανά τον κόσμο.
Οι καλλιτέχνες που περιλαμβάνονται στο αφιέρωμα είναι:
Chryssa (Χρύσα Βαρδέα), Takis (Παναγιώτης Βασιλάκης), Θεόδωρος Στάμος, Γιάννης Κουνέλλης, Λουκάς Σαμαράς, Θάνος Τσίγκος, Τζον Χριστοφόρου, Ντίκος Βυζάντιος, Pavlos (Παύλος Διονυσόπουλος), Σοφία Βάρη, Μπάμπης Βεκρής (Electros), Νάσος Δάφνης, Κώστας Ανδρέου, George Negroponte, Μαρκ Χατζηπατέρας, Νάκης Παναγιωτίδης, Άλκης Πιερράκος, Άρης Κουτρουλής, Lynda Benglis. Επιμέλεια έκθεσης: Κυριάκος Κουτσομάλλης
Διάρκεια έκθεσης: 1 Ιουλίου – 27 Σεπτεμβρίου 2020, Ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη – Κυριακή 11:00-15:00 & 18:00-21:00, Δευτέρα 11:00-15:00 | Τρίτη κλειστά
Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Οδός Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Χώρα, Άνδρος 845 00, T. 22820 22444
«Η παιδική φαντασία αντίδοτο στην απομόνωση»
Στο πλαίσιο των ψηφιακών δραστηριοτήτων που το Ίδρυμά μας πρότεινε, σε καιρούς απρόσμενων, θλιβερών υγειονομικών συμβάντων –δραστηριότητες που αφορούσαν όλες τις κοινωνικές τάξεις και ηλικίες–, τα παιδιά, όπως είναι επόμενο, έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής και φροντίδας.
Ήταν η ανοιχτή πρόσκληση (open call) που τους απευθύναμε να θέσουν σε εγρήγορση τη φαντασία τους, υπερβαίνοντας τη νωχελική αδράνεια του κατ’ οίκον περιορισμού και να ζωγραφίσουν, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, εντελώς ελεύθερα, θέματα που ενέπιπταν στην προσοχή τους.
Το αποτέλεσμα δικαίωσε κατά πολύ τις προσδοκίες μας: 252 παιδιά ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση. Όλες οι προτάσεις αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος, προσβάσιμες στην κοινή θέαση.
Το εύρος της παιδικής φαντασίας, ο τρόπος της εικαστικής απόδοσης, τα μέσα με τα οποία εκφράστηκαν, η αισθητική τέρψη που μας προκάλεσαν μας οδήγησαν στη σκέψη να οργανώσουμε μια έκθεση με νόρμες και κριτήρια που επιβάλλονται οργανωτικά σε εκδηλώσεις μουσειακών αξιώσεων και με τις ανάλογες εκθεσιακές υποδομές. Προς τούτο, ασμένως διαθέτουμε τον όροφο των περιοδικών εκθέσεων του μουσείου, όπου θα έχουμε τη χαρά να υποδεχτούμε τους μικρούς ταλαντούχους καλλιτέχνες με τις οικογένειες και τους φίλους τους, να τους ευχαριστήσουμε για τις εκπλήξεις που μας επιφύλαξαν, να τους συγχαρούμε και να τους ενθαρρύνουμε για περαιτέρω επιδόσεις. Η επίσκεψη σε αυτό το αφιέρωμα θα είναι μια διαδρομή στην παιδική φαντασία και μια εμπειρία κοινωνικής αποστασιοποίησης, έτσι όπως εκφράστηκε μέσα από την παιδική φαντασιακή πρόσληψη και δημιουργικότητα. Αυτό που θα συγκρατήσουμε είναι το ένστικτο των παιδιών και η εύστοχη ματιά τους σε γεγονότα που όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, βιώσαμε μέσα στη δίνη της πανδημικής αγωνίας.
Διάρκεια έκθεσης: 1 Ιουλίου – 30 Σεπτεμβρίου 2020
Ωράριο λειτουργίας, Ιούνιος – Ιούλιος: Τετάρτη, Σάββατο & Κυριακή 10:00 – 18:00, Πέμπτη & Παρασκευή 10:00 – 20:00 | Δευτέρα, Τρίτη κλειστά, Αύγουστος – Σεπτέμβριος: Τρίτη, Τετάρτη, Σάββατο & Κυριακή 10:00 – 18:00, Πέμπτη & Παρασκευή 10:00 – 20:00 | Δευτέρα κλειστά
Ίδρυμα Β. & Ε. Γουλανδρή, Ερατοσθένους 13, 106 74 Αθήνα, Τ: 210 7252896 | www.goulandris.gr
photo credits © Χριστόφορος Δουλγέρης