Η κορυφαία στο είδος της ταινία επιστημονικής φαντασίας 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος ( 2001: A Space Odyssey) κλείνει τα 50 χρόνια ύπαρξής της.
Πρόκειται για μία ταινία αμερικανικής και βρετανικής παραγωγής του 1968, σκηνοθετημένη από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Το σενάριο έχει γραφεί από τον Κιούμπρικ και τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Άρθουρ Κλαρκ, και είναι εν μέρει βασισμένο στο διήγημα του Κλαρκ «The Sentinel». Πολύ συχνά χαρακτηρίζεται ως επική ταινία, λόγω της μεγάλης διάρκειάς της, της πλοκής της αλλά και των οπτικών εφέ. Ολόκληρη η ταινία γυρίστηκε στην Αγγλία, σε παραγωγή της Metro-Goldwyn-Mayer.
Η ταινία περιστρέφεται γύρω από θέματα όπως η ανθρώπινη εξέλιξη, η τεχνητή νοημοσύνη και η εξωγήινη ζωή. Επίσης, είναι αξιοσημείωτη για την επιστημονική ακρίβεια των λεπτομερειών του σεναρίου, τα πρωτοποριακά (για την εποχή τους) ειδικά εφέ, τη χρήση του ήχου ως αφηγηματικού μέσου και την εξαιρετικά λιτή χρήση διαλόγου. Χαρακτηριστικές είναι επίσης και οι σεκάνς με μουσική επένδυση κομμάτια όπως ο Γαλάζιος Δούναβης του Γιόχαν Στράους και το Τάδε έφη Ζαρατούστρα του Ρίχαρντ Στράους. Η ταινία βραβεύτηκε με Όσκαρ καλύτερων οπτικών εφέ, που είναι και το μοναδικό που έλαβε ποτέ ο Κιούμπρικ.
Η ιστορία εστιάζει σε μια σειρά επαφών μεταξύ των ανθρώπων και μυστηριωδών μαύρων μονολίθων, οι οποίοι φαίνεται να επηρεάζουν την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Το έτος 2001, ένας παρόμοιος μονόλιθος ανακαλύπτεται στη Σελήνη και, μέσω αυτού, άλλος ένας σε τροχιά γύρω από το Δία. Το αμερικανικό σκάφος Ντισκάβερι 1 στέλνεται για να τον εξερευνήσει και ο αστροναύτης Ντέιβιντ Μπόουμαν, τελευταίος επιζών του πληρώματος, θα προσπαθήσει να ανακαλύψει τη φύση του μονολίθου.
Τα γυρίσματα της ταινίας ξεκίνησαν στις 29 Δεκεμβρίου 1965 στην Σκηνή Η, στο Στούντιο Σέπερτον (Shepperton), στην Αγγλία. Το στούντιο αυτό επελέγη διότι οι διαστάσεις του ήταν γύρω στα 60 x 120 x 60 μέτρα.
Τα γυρίσματα των ηθοποιών ολοκληρώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1967, και από τον Ιούνιο του 1966 έως και τον Μάρτιο του 1968 ο σκηνοθέτης δούλεψε κυρίως τα ειδικά εφέ της ταινίας.