Στις 26 Ιουλίου φέτος ο «πατέρας» της θεωρίας της Γαίας, ο διάσημος Βρετανός επιστήμονας Τζέημς Λάβλοκ, έκλεισε τα 100 χρόνια του. Αντί να χουχουλιάζει δίπλα σε κάποια σόμπα, όχι μόνο γράφει νέα βιβλία, αλλά και προτείνει νέες θεωρίες και ορολογίες.
Στο νέο βιβλίο του “Novacene: The Coming Age of Hyperintelligence”, που μόλις εκδόθηκε στη Βρετανία (Allen Lane) και στις ΗΠΑ (MIT Press), ο ακατάβλητος Λάβλοκ αναλαμβάνει ξανά τον ρόλο του προφήτη για το μέλλον. Η κεντρική ιδέα του είναι ότι δεν πρέπει να μιλάμε πια για την «Ανθρωπόκαινο», όπως υποστηρίζουν αρκετοί επιστήμονες, δηλαδή για μια γεωλογική εποχή στην οποία η ανθρώπινη τεχνολογική δραστηριότητα για πρώτη φορά έχει αφήσει τα διακριτά ίχνη της.
Διαβλέποντας την καθοριστική πλέον επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης, προχωρά κατά κάποιο τρόπο σε ένα «πάντρεμα» με τη Γαία και προβλέπει μια επερχόμενη εποχή υπερ-νοημοσύνης, για την οποία προτείνει τον όρο Novacene (θα μπορούσε να μεταφραστεί «Καινόκαινος»).
Η θεωρία της Γαίας (πήρε το όνομα της θεάς της ελληνικής μυθολογίας) -που αποτέλεσε μεγάλο επιστημονικό στήριγμα για το περιβαλλοντικό-οικολογικό κίνημα των τελευταίων δεκαετιών- υποστηρίζει ότι h πλανήτης Γη αποτελεί ένα μοναδικό, ενιαίο και αυτορυθμιζόμενο σύστημα. Αρχικά η ιδέα απορρίφθηκε από την επιστημονική κοινότητα, αλλά σήμερα χαίρει ευρείας (αν και όχι καθολικής) αποδοχής.
Ο Λάβλοκ θέλει τώρα να βάλει τη σφραγίδα του ξανά στον επιστημονικό διάλογο, υποστηρίζοντας στο νέο βιβλίο του -που γράφτηκε με τη βοήθεια του δημοσιογράφου Μπράιαν ‘Απλγιαρντ- ότι η Γη ήδη αφήνει πίσω της την αρκετά σύντομη Ανθρωπόκαινο και εισέρχεται στην «Καινόκαινο», στην οποία όχι οι άνθρωποι πια, αλλά οι κυβερνο-οργανισμοί (cyborgs) με την τεχνητή νοημοσύνη τους θα έχουν τον κυρίαρχο ρόλο πάνω στον πλανήτη μας, αφήνοντας το δικό τους αποτύπωμα.
Τα cyborgs αντιμετωπίζονται από τον υπέργηρο επιστήμονα ως το επόμενο στάδιο της φυσικής επιλογής των ανθρώπων, καθώς θεωρεί ότι θα μπορούν να εξελιχθούν περαιτέρω και να αναπαραχθούν. Ήδη, όπως αναφέρει, σκέφτονται χιλιάδες φορές πιο γρήγορα από τους ανθρώπους, όντας τόσο πιο έξυπνα από εμάς, όσο είναι οι άνθρωποι από τα φυτά.
Αυτό ακούγεται κάπως ανησυχητικό, αλλά ο Λάβλοκ αισιοδοξεί ότι τα όντα/συστήματα τεχνητής νοημοσύνης δεν έχουν λόγο να εξαφανίσουν τους ανθρώπους, καθώς τους χρειάζονται για να βοηθήσουν στη συντήρηση της Γης, αν και μελλοντικά δεν αποκλείεται οι άνθρωποι να υποβιβαστούν σε κατώτερο καθεστώς. Έτσι, κάποια μέρα δεν αποκλείει τα cyborgs να εκθέτουν συλλογές ζωντανών ανθρώπων, όπως σήμερα οι άνθρωποι επισκέπτονται ένα βοτανικό κήπο όπου εκτίθενται διάφορα είδη φυτών.
Ο Λάβλοκ στο παρελθόν είχε διατυπώσει την αιρετική υποστήριξη του στην πυρηνική ενέργεια (και συνεχίζει να την υποστηρίζει ένθερμα), κάτι που τον αποξένωσε από τους οικολόγους, ενώ ο ίδιος επικρίνει μέχρι σήμερα τους Πράσινους ότι είναι ουτοπιστές. Τώρα επανέρχεται με μια άλλη αιρετική ιδέα, ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι λιγότερο επικίνδυνη για την ανθρωπότητα από ό,τι η ίδια η φύση.
Για παράδειγμα, όπως λέει, πέρα από την κλιματική αλλαγή, οι τεράστιες εκρήξεις ηφαιστείων μπορεί να αποδειχθούν πιο απειλητικές στο μέλλον για τη φυσική ισορροπία της Γαίας. Ο ίδιος «ποντάρει» στην τεχνητή νοημοσύνη των cyborgs για να βρουν κατάλληλες λύσεις (π.χ. πρωτότυπες μεθόδους γεωμηχανικής) που θα μειώσουν τη θερμοκρασία του πλανήτη μας.
Τελικά, σύμφωνα με τον «Εκόνομιστ», το μήνυμα του είναι ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε την Καινόκαινο, αλλά να την καλωσορίσουμε. Όπως γράφει «μόνο τα cyborgs μπορούν να καθοδηγήσουν τη Γαία μέσα από τις επερχόμενες αστρονομικές κρίσεις». Είναι αμφίβολο ότι -προς το παρόν τουλάχιστον- θα βρει πολλούς υποστηρικτές σε αυτή την άποψη.