Στα τέλη Αυγούστου η ΜΕΤΑδραση ξεκίνησε, με δική της πρωτοβουλία, τη λειτουργία ειδικού γραφείου υποστήριξης (helpdesk), με στόχο την υποστήριξη προσφύγων και μεταναστών που διαμένουν εκτός καταυλισμών, κυρίως στις πόλεις αλλά και στην επαρχία, στη διεκπεραίωση των διαδικασιών εμβολιασμού κατά του Covid-19.
Σε διάστημα περίπου τριών μηνών, το helpdesk της ΜΕΤΑδρασης έχει δεχτεί περισσότερα από 700 έγγραφα αιτήματα μέσω SMS και έχει ανταποκριθεί σε χιλιάδες τηλεφωνήματα. Από το σύνολο των αιτημάτων, διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες:
Η πρώτη κατηγορία αφορά στους πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα διαμονής, αλλά δυσκολεύονται να κλείσουν ραντεβού για να εμβολιαστούν. Στο σύνολο των αιτημάτων, το 31% με τη βοήθεια της ΜΕΤΑδρασης έχει ήδη ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του ή την Α’ δόση. Το 10% βρίσκεται σε αναμονή για την ενεργοποίηση του προσωρινού Α.Μ.Κ.Α. Το 24% είτε έχει παραπεμφθεί σε φαρμακείο για να κλειστεί το ραντεβού, είτε σε ΚΕΠ για την έκδοση του προσωρινού Α.Μ.Κ.Α. Τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή κατηγορία προσφύγων και μεταναστών, είναι η αδυναμία γλωσσικής επικοινωνίας, η σημαντική καθυστέρηση για την ενεργοποίηση του προσωρινού Α.Μ.Κ.Α (τουλάχιστον 20 μέρες, ενώ κάποιες φορές δεν ενεργοποιείται καθόλου), αλλά και η άρνηση εξυπηρέτησης από κάποια ΚΕΠ και φαρμακεία. Στο 60% των περιπτώσεων στελέχη και εθελοντές της ΜΕΤΑδρασης συνόδευσαν τους ενδιαφερόμενους στα ΚΕΠ, προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία χορήγησης του προσωρινού Α.Μ.Κ.Α. Μεταξύ άλλων, ένα ακόμα σοβαρό ζήτημα που έχει εντοπιστεί τον τελευταίο μήνα από το helpdesk, είναι ότι αιτούντες άσυλο και αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, οι οποίοι έχουν στην κατοχή τους ενεργό Α.Μ.Κ.Α. ή ΠΑΑΥΠΑ, στην προσπάθειά τους να κλείσουν ραντεβού για εμβολιασμό σε κάποιο φαρμακείο, εμφανίζονται (για άγνωστους λόγους) στο ηλεκτρονικό σύστημα ως μη επιλέξιμοι για εμβολιασμό την τρέχουσα εμβολιαστική περίοδο.
Για την κατηγορία αυτή, η νέα ΚΥΑ (με αριθμό 5160/2021) έρχεται να επιλύσει σε σημαντικό βαθμό κάποια ζητήματα, όπως το πρόβλημα των ΚΕΠ, διευρύνοντας τους φορείς έκδοσης προσωρινού Α.Μ.Κ.Α. και εντάσσοντας επιπλέον των ΚΕΠ και τις κοινωνικές υπηρεσίες, τα Κέντρα Κοινότητας και τα Κέντρα Ένταξης Μεταναστών των ΟΤΑ α’ βαθμού. Ωστόσο, τα προβλήματα επικοινωνίας λόγω γλώσσας, η παρατεταμένη καθυστέρηση ενεργοποίησης του προσωρινού Α.Μ.Κ.Α. και οι δυσκολίες που προκύπτουν λόγω δυσλειτουργιών στην πλατφόρμα emvolio.gov.gr/pamka, παραμένουν.
Η δεύτερη μεγάλη κατηγορία αφορά αυτούς που είτε δεν έχουν νόμιμη διαμονή στην Ελλάδα, είτε είχαν νόμιμη διαμονή και πλέον την έχασαν, με αποτέλεσμα αυτομάτως να χάνουν και τον Α.Μ.Κ.Α. ή τον προσωρινό Α.Μ.Κ.Α. Και ενώ η πλατφόρμα emvolio.gov.gr/pamka παρέχει τη δυνατότητα να περιληφθούν και άλλα ταυτοποιητικά έγγραφα, όπως πιστοποιητικό γέννησης κ.ά., τα ΚΕΠ ζητούν πρωτότυπο διαβατήριο. Αλλά και μέσω της πλατφόρμας, απαιτείται αριθμός ΑΦΜ, οπότε και η δυνατότητα που δίνεται για την ταυτοποίηση μέσω άλλων εναλλακτικών εγγράφων δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Αρκετοί έχουν στην κατοχή τους κάποιο έγγραφο ταυτοποίησης από τη χώρα τους, συχνά σε φωτοτυπία, όμως δεν γίνεται αποδεκτό πουθενά. Υπάρχει και κάποια κατηγορία ατόμων χωρίς κανένα ταυτοποιητικό έγγραφο, ούτε από τη χώρα τους.
Κοινό πρόβλημα αυτής της κατηγορίας είναι η μη έκδοση του προσωρινού Α.Μ.Κ.Α. λόγω περιορισμένης αποδοχής από τα ΚΕΠ των ταυτοποιητικών εγγράφων. H νέα ΚΥΑ έρχεται να αντιμετωπίσει σε έναν βαθμό τα παραπάνω προβλήματα, διευρύνοντας τη λίστα των ταυτοποιητικών εγγράφων με μια νέα κατηγορία «άλλα ταυτοποιητικά έγγραφα». Παρέχοντας ενδεικτικά παραδείγματα επιπλέον εγγράφων, φαίνεται να αφήνει στη διακριτική ευχέρεια των υπαλλήλων-χρηστών των ΚΕΠ αλλά και των νέων φορέων υπευθύνων για την έκδοση προσωπικού Α.Μ.Κ.Α., την απόφαση αν θα αποδεχτούν ή όχι και άλλα ταυτοποιητικά έγγραφα, εκτός των αναφερόμενων στη σχετική ΚΥΑ.
Την 23η Σεπτεμβρίου, τρεις εβδομάδες μετά την έναρξη λειτουργίας του helpdesk, η ΜΕΤΑδραση απέστειλε σχετική επιστολή στα αρμόδια Υπουργεία με τα πρώτα αποτελέσματα, τις δυσκολίες αλλά και συγκεκριμένες προτάσεις για τη διευκόλυνση του εμβολιασμού των συγκεκριμένων πληθυσμών ανά κατηγορία, με στόχο την άμεση λήψη μέτρων.
Κάποιες από τις προτάσεις φαίνεται να λήφθηκαν υπ’ όψιν. Η Κοινή Υπουργική Απόφαση κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο, δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί, δεν χαρακτηρίζεται από γενναιότητα, ούτε ενσωματώνει καλές πρακτικές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες που ταχύτητα κατάφεραν να επιλύσουν το συγκεκριμένο θέμα.
Ιδιαίτερα θετική ένδειξη αποτελεί και η ενίσχυση της συνεργασίας και η αναγνώριση του σημαντικού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσουν οι Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών στη στήριξη της συγκεκριμένης διαδικασίας εμβολιασμού των προσφύγων και μεταναστών. Παρ’ όλα αυτά, το πρόβλημα των διαμενόντων στη χώρα χωρίς κανένα ταυτοποιητικό έγγραφο, δεν έχει επιλυθεί. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η δημιουργία σημαντικών καθυστερήσεων, έως ότου οι νέοι φορείς έκδοσης ενεργοποιηθούν. Θα πρέπει να εξευρεθούν, να εκπαιδευτούν, να εξουσιοδοτηθούν, να παραλάβουν τους ειδικούς κωδικούς πιστοποίησης, να συνδεθούν στο σύστημα. Πόσος χρόνος θα χρειαστεί έως ότου ξεκινήσουν να χορηγούν τον πολυπόθητο προσωρινό ΑΜΚΑ;
Πρόκειται για ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα και ίσως χάθηκε η ευκαιρία να καταστεί εφικτός ο ταχύτερος εμβολιασμός του συγκεκριμένου πληθυσμού, που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι καθημερινά χρησιμοποιεί κυρίως τα μέσα μαζικής μεταφοράς, εργάζεται και παρά το γεγονός ότι επιθυμεί να εμβολιαστεί, αυτή τη στιγμή «τιμωρείται» με την επιβολή των μέτρων περιορισμού για τους ανεμβολίαστους.
Είναι λοιπόν ζωτικής σημασίας η άμεση ενεργοποίηση των νέων φορέων έκδοσης Α.Μ.Κ.Α., η ενημέρωση προσφύγων και μεταναστών σε γλώσσα που κατανοούν, η παροχή διερμηνείας σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, ο ορισμός συγκεκριμένου προσώπου για την αποστολή αναφορών δυσλειτουργιών που εμφανίζονται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα emvolio.gov.gr/pamka και η περαιτέρω απλοποίηση και αυτοματοποίηση των διαδικασιών για τον εμβολιασμό. Από την εφαρμογή της ΚΥΑ θα διαφανεί κατά πόσο οι υπάλληλοι/χειριστές θα επιλέξουν όντως να κάνουν χρήση της διευρυμένης λίστας ταυτοποιητικών εγγράφων, διευκολύνοντας και επιταχύνοντας τη διαδικασία εμβολιασμού, κυρίως όσον αφορά τη δεύτερη προαναφερόμενη κατηγορία του συγκεκριμένου πληθυσμού.
Δυστυχώς, όσοι διαμένουν στη χώρα χωρίς κανένα ταυτοποιητικό έγγραφο, των οποίων ο αριθμός είναι άγνωστος, παραμένουν ανεμβολίαστοι παρά τη θέλησή τους και παράλληλα παραμένει και η ευθύνη της Πολιτείας για την ατομική τους προστασία που συνδέεται άμεσα και με την υποστήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας που δοκιμάζεται.
Η ΜΕΤΑδραση θα συνεχίσει τη λειτουργία του helpdesk και δεσμεύεται ότι θα στηρίξει κάθε θετική προσπάθεια προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης του εμβολιασμού του συνόλου των προσφύγων και μεταναστών που βρίσκονται στην χώρα.