Οι μητέρες τους δεν πήγαν στο σχολείο αλλά αυτές γνωρίζουν πολύ καλά σολφέζ: η πρώτη αμιγώς γυναικεία ορχήστρα από το Αφγανιστάν ετοιμάζεται να παίξει μπροστά στους πλούσιους και ισχυρούς του πλανήτη στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός.
Τα 35 κορίτσια της ορχήστρας «Zohra», ηλικίας από 13 έως 20 ετών, ορισμένα είναι από πολύ φτωχές οικογένειες, σε μια χώρα που εδώ και 40 χρόνια πλήττεται από τον πόλεμο, θα δώσουν παράσταση αύριο και μεθαύριο στο κλείσιμο του οικονομικού συνεδρίου που συγκεντρώνει κάθε χειμώνα στην Ελβετία περίπου 3.000 παγκόσμιους οικονομικούς και πολιτικούς ηγέτες.
Η συναυλία αυτή, στην οποία θα μετάσχουν αποκλειστικά απλές Αφγανές, θα είναι η πρώτη στο εξωτερικό της ορχήστρας αυτής που συγκροτήθηκε πριν από μερικούς μήνες.
Επί του παρόντος, οι μικρές μουσικοί με τις κοτσίδες φτιαγμένες βιαστικά και το βλέμμα επικεντρωμένο στα μουσικά όργανα, κάνουν ακόμη πρόβες υπό τη διεύθυνση της Νεγκίνα Χπαλουάκ. Αυτό το κορίτσι, που θα γιορτάσει τα 20ά του γενέθλια στο αεροπλάνο επιστρέφοντας στην πατρίδα, είναι ήδη σύμβολο: «Η πρώτη διευθύντρια ορχήστρας της χώρας», δηλώνει με καμάρι ο Δρ. ‘Αχμαντ Σαρμάστ.
Μουσικολόγος και τρομπετίστας, ιδρυτής του Εθνικού Ινστιτούτου Μουσικής (Anim) και πατέρας της ορχήστρας «Zohra» (Αφροδίτη, στα αραβικά και στα περσικά), ο δρ Σαρμάστ έχει ήδη επιβιώσει από μια τρομοκρατική επίθεση. Η δημιουργία της ορχήστρας υποστηρίχτηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα και ξένους δωρητές. Είναι «πιθανόν η πρώτη γυναικεία ορχήστρα του μουσουλμανικού κόσμου και πολύ συμβολική για το Αφγανιστάν», δηλώνει. Μια πραγματική πρόκληση για τις σκοταδιστικές δυνάμεις που, 15 χρόνια μετά την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν, συνεχίζουν να θεωρούν τις γυναίκες υποδεέστερες και τη μουσική μια ατιμωτική απόκλιση, παρά την πλούσια αφγανική πολιτιστική κληρονομιά.
Η «Zohra» δεν έχει δώσει ποτέ συναυλία εκτός της Καμπούλ. «Είναι τόσο πολύ δύσκολο για τις Αφγανές, ορισμένοι πατεράδες συνεχίζουν να απαγορεύουν στα κορίτσια τους να πηγαίνουν στο σχολείο, πόσο μάλλον σε ωδείο», δηλώνει η Νεγκίνα. «Γι’ αυτούς τα κορίτσια πρέπει να μένουν στο σπίτι και να κάνουν το νοικοκυριό».
Στο σπίτι της, εκτός από τους γονείς της, όλη η οικογένεια έγινε έξαλλη: «Η γιαγιά μου προειδοποίησε τον πατέρα μου, αν αφήσεις τη Νεγκίνα να πάει σε μουσική σχολή, δεν θα είσαι πια γιος μου». Έκτοτε οι δεσμοί κόπηκαν και οι γονείς της Νεγκίνα έφυγαν από την ανατολική επαρχία Κουνάρ για να συνοδεύσουν την κόρη τους στην Καμπούλ όπου η ζωή είναι δύσκολη. «Καλύτερα αυτό, παρά να είσαι νεκρός», δηλώνει η Νεγκίνα, την οποία ένας θείος της απειλεί να σκοτώσει αν τη δει μπροστά του. «Μας ντροπιάζεις», της είπε.
Ότι η Νεγκίνα μπορεί σήμερα να ελπίζει σε μια υποτροφία στο εξωτερικό για σπουδές και να επιστρέψει ως αρχιμουσικός της Εθνικής Ορχήστρας του Αφγανιστάν αποτελεί θρίαμβο. Το 2016, σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία, το 36% των κοριτσιών στο Αφγανιστάν μικρότερων των 25 ετών, είχαν πάει στο σχολείο και μόνο το 19% των γυναικών όλων των γενιών.
«Εδώ, αν ορθώσεις το ανάστημά σου κατά της κοινωνίας, δεν έχεις μέλλον. Εγώ θέλω να ανοίξω το δρόμο σε άλλες», δηλώνει η μικροκαμωμένη Νεγκίνα.
Τα κορίτσια της ορχήστρας υπολογίζουν στην ευκαιρία που τους προσφέρεται να αλλάξουν ζωή και προοπτικές. Ορισμένες, που παίζουν βιολί, πιάνο ή τα παραδοσιακά μουσικά όργανα του Αφγανιστάν, ήταν παιδιά που μεγάλωναν στο δρόμο. Το Anim επιλέγει κάθε χρόνο σε ακροάσεις το ήμισυ του δυναμικού της από τις πιο φτωχές οικογένειες στη χώρα.
Για τον δρα Σαρμάστ, που θέλει να προωθήσει «μια άλλη εικόνα της χώρας από αυτήν των ρουκετών και των επιθέσεων αυτοκτονίας», τα κορίτσια αυτά είναι οι καλύτερες πρέσβειρες για να δείξουν ότι το Αφγανιστάν «ξέρει να δεσμεύεται υπέρ της μουσικής και πολιτιστικής ποικιλότητας».
Η περιοδεία της ορχήστρας θα συνεχιστεί στη Ζυρίχη και τη Γενεύη, μετά στο Βερολίνο και στη Βαϊμάρη στη Γερμανία, πριν από τις ΗΠΑ το φθινόπωρο, με στόχο επίσης να προσελκύσει νέες χορηγίες και υποστηρικτές.