Ο μεθυστικός ήχος των Ανωγείων της Κρήτης, μέσα από πρωτότυπα ηχοχρώματα, εμπνευσμένους αυτοσχεδιασμούς και οργανικές παραλλαγές, έρχεται να δονήσει την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε ένα ξεχωριστό διήμερο αφιέρωμα στην κρητική μουσική στις 26 και 27 Μαΐου 2018.
Από την κορυφή του Ψηλορείτη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, διακεκριμένοι μουσικοί και έμπειροι οργανοποιοί παρουσιάζουν την αστείρευτη παράδοση της Κρήτης μέσα από μια σειρά συναυλιών και έκθεση μουσικών οργάνων. Το αφιέρωμα Ο ήχος των Ανωγείων περιλαμβάνει τις συναυλίες του δεξιοτέχνη
μαντολινίστα Μιχάλη Κονταξάκη, του βιρτουόζου της κιθάρας Χρίστου Τζιφάκι, καθώς και των σπουδαίων Xylouris White, το δυναμικό ντουέτο του δεξιοτέχνη του λαούτου Γιώργου Ξυλούρη, ή αλλιώς Ψαρογιώργη, και του εξαιρετικού Αυστραλού ντράμερ των Dirty Three, Τζιμ Γουάιτ, «ένα από τα πιο συναρπαστικά fusion ντουέτα που θα συναντήσετε», όπως έγραψε ο Guardian.
Στη διάρκεια του αφιερώματος θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση κρητικών οργάνων από οργανοποιούς της Κρήτης, η οποία θα φιλοξενηθεί και τις δύο ημέρες στο Φουαγέ και στο VIP Lounge της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όπου θα εκτεθούν και όργανα από το Μουσείο Παραδοσιακών Οργάνων Έρευνας και Τεκμηρίωσης Θύραθεν.
Την πρώτη ημέρα του αφιερώματος (26/5) θα εμφανιστούν στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ ο δεξιοτέχνης μαντολινίστας Μιχάλης Κονταξάκης και ο βιρτουόζος της κιθάρας Χρίστος Τζιφάκις.
Στη συναυλία του στην Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ ο Μιχάλης Κονταξάκης θα παρουσιάσει ένα πρόγραμμα βασισμένο στο μαντολίνο, εμπνευσμένο από ήχους της Κρήτης και του κόσμου. Το πρόγραμμα της συναυλίας θα περιλαμβάνει ρεπερτόριο από τη μουσική παράδοση της Κρήτης -διασκευασμένο και μη- και συνθέσεις του Μιχάλη Κονταξάκη.
Το μαντολίνο, ένα όργανο που δύσκολα πρωταγωνιστεί στην ελληνική μουσική σκηνή και δισκογραφία, μας ταξιδεύει μέσα από πρωτότυπους ήχους και λιτούς συνδυασμούς οργάνων. Ο Μιχάλης Κονταξάκης ασχολείται με τη μελέτη και έρευνα του μαντολίνου, τόσο ως ένα όργανο που έχει ενταχθεί στην βιωματική του μουσική (την μουσική της Κρήτης) αλλά και ως ένα μέσο για να εκφράσει ο ίδιος την μουσική του. Ο ίδιος έχει παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και διεύρυνση του κρητικού παιξίματος στομαντολίνο, αλλά ταυτόχρονα με σεβασμό στο παραδοσιακό ύφος και την τεχνοτροπία που έχει αναπτυχθεί στην Κρήτη. Εισάγοντας νέες τεχνικές και εκφραστικά στοιχεία, ανοίγει νέους ορίζοντες και προοπτικές για το όργανο αυτό.
Ο Χρίστος Τζιφάκις θα παρουσιάσει σε πρώτη εκτέλεση ένα νέο κύκλο κομματιών με τίτλο «Επιστροφή» που έχει συνθέσει και διασκευάσει με βασικό εργαλείο την κιθάρα. Έχοντας περιπλανηθεί σε διαφορετικούς τόπους, επιστρέφει στη μουσική της ιδιαίτερης πατρίδας του της Κρήτης, κρατώντας μια επίγευση διάφορων ιδιωμάτων, όπως τζαζ και φλαμένκο, δημιουργώντας έτσι μια προσωπική μουσική προφορά που πατάει με το ένα πόδι στην ανατολή και με το άλλο στη δύση. Οδηγό του αποτέλεσαν οι καταγραφές του μουσικολόγου Baud Bovy που έγιναν σε ορεινές περιοχές της Κρήτης το 1953-54, οι μελωδίες που ηχογράφησαν οι πρωτομάστορες της κρητικής λύρας, τα ηχοχρώματα της μικρασιατικής μουσικής παράδοσης που έφεραν στην Κρήτη οι πρόσφυγες, αλλά και θέματα που βρίσκουμε στο ρεπερτόριο της τζαζ και που θυμίζουν παλιούς τρόπους.
Τη δεύτερη ημέρα του αφιερώματος (27/5) θα εμφανιστούν οι σπουδαίοι Xylouris White, δηλαδή ο Γιώργος Ξυλούρης, γνωστός και ως Ψαρογιώργης, μοναδικός δεξιοτέχνης του λαούτου και τραγουδιστής της κρητικής μουσικής, και ο κορυφαίος Αυστραλός ντράμερ των Dirty Three, Τζιμ Γουάιτ. Οι ίδιοι χαρακτηρίζουν τη μουσική τους “Goatish” («κατσικίσια», δανεισμένη από τον τίτλο του πρώτου τους εξαιρετικού δίσκου «Goats»), θέλοντας με αυτό τον τρόπο να τονίσουν την ατίθαση κατεύθυνσή της και το ελεύθερο πνεύμα της. Από την άλλη, οι αποθεωτικές κριτικές αναφέρονται σε ένα εντελώς ριζοσπαστικό ήχο ο οποίος,πέρα από ταμπέλες και κατηγορίες, συνδυάζει φαινομενικά διαφορετικούς ήχους δημιουργώντας μια νέα μουσική αισθητική, η οποία δεν παραπέμπει στο παρελθόν, αλλά αντίθετα δίνει νέες ερμηνείες στο παρόν.
Οι Xylouris White, μέσα από μια πρωτόγνωρη ελευθερία και δημιουργικότητα, σπάνε τα όρια της τοπικότητας. Χωρίς εμμονές, μας θυμίζουν ότι αυτό που ονομάζεται παράδοση δεν είναι έννοια στατική και παγιωμένη, αλλά μια δυναμική διαδικασία που εκτυλίσσεται στο παρόν, ενώ χωρίς στερεότυπα και μέσα από τον αυτοσχεδιασμό μας συγκινούν θυμίζοντάς μας την πλήρη ελευθερία της μουσικής έκφρασης.
Μιχάλης Κονταξάκης
O Μιχάλης Κονταξάκης γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου 1984 στο Ηράκλειο Κρήτης. Ξεκίνησε σε μικρή ηλικία να ασχολείται με την μουσική του τόπου του και να τη μεταδίδει μέσα από το μαντολίνο. Έχει μελετήσει την κρητική μουσική παράδοση κοντά στους σημαντικότερους λαϊκούς μουσικούς – δασκάλους μαντολίνου της Κρήτης. Επίσης είναι απόφοιτος του τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής μουσικής του Τ.Ε.Ι. Άρτας. Για εκείνον το μαντολίνο αποτελεί το σημαντικότερο σημείο αναφοράς και την αφετηρία για τις μετέπειτα μουσικές αναζητήσεις του. Στο ευρύ κοινό, έγινε γνωστός με τη δισκογραφική δουλειά του «Ιδιόtropo». Συνεχίζοντας το μουσικό του ταξίδι από την Κρήτη σε ολόκληρο τον κόσμο, μας παρουσιάζει την δεύτερη δισκογραφική του πρόταση με τίτλο «Ξέφωτο».
Χρίστος Τζιφάκις
Σπούδασε κλασική κιθάρα στην Ανωτάτη Μουσική Ακαδημία του Μάαστριχτ (Dutch Royal Academy), απ’ όπου αποφοίτησε ως σολίστ κλασικής κιθάρας (Konzertexamen), μετ’ επαίνων (“cum laude”), και ανώτερα θεωρητικά και σύνθεση με τον Μιχάλη Τραυλό. Ταξίδεψε στην Κόρδοβα της Ισπανίας όπου μελέτησε την τεχνική και τις φόρμες του flamenco πλάι στον Manolo Sanlucar. Έχει δώσει ρεσιτάλ σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ως σολίστ έχει συμπράξει με τις εξής Ορχήστρες: Symphony Orchestra of Limburg (South Netherlands), ερμηνεύοντας το Concerto Elegiaco του Leo Brouwer με τον ίδιο τον συνθέτη στο πόντιουμ του μαέστρου, Ορχήστρα των Χρωμάτων, Symphony Orchestra of Sofia- Bulgaria. Έχει συνεργαστεί με κορυφαίους καλλιτέχνες του flamenco όπως οι Gerardo Nunez, Carmen Cortez, Oscar De Los Reyes. Το 2011 παρουσίασε το έργο του Flamenco Alchemy (για κιθάρα και ορχήστρα) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με την συμμετοχή του περίφημου Joaquin Grilo, o οποίος και το χορογράφησε. Από το 2015 είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Κιθάρας Ανωγείων.
Xylouris White
Ο Γιώργος Ξυλούρης (Ψαρογιώργης), γιος του Ψαραντώνη, και ο Τζιμ Γουάιτ συνδέονται με μια φιλιά που μετράει 25 ολόκληρα χρόνια. Οι δύο ξεχωριστοί μουσικοί ένωσαν τις δυνάμεις τους και το συναρπαστικό ταξίδι των Xylouris White ξεκίνησε το 2014, τότε που κυκλοφόρησε ο πρώτο τους δίσκος «Goats», σε παραγωγή του Guy Picciotto των θρυλικών Fugazi. O δίσκος «Goats» έλαβε διθυραμβικές κριτικές από τον παγκόσμιο μουσικό τύπο και ανέβηκε στην πρώτη θέση του Billboard στην κατηγόρια World Music. Ακολούθησε το 2016 ο δεύτερος δίσκος τους «Black Peak» που τους εδραίωσε στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ο τρίτος τους δίσκος «Mother» που διεύρυνε τους μουσικούς τους ορίζοντες, ενώ οι ίδιοι συνεχίζουν τις πετυχημένες εμφανίσεις τους σε όλο τον κόσμο. «Το Mother είναι η επέκταση του “Goats” και του “Black Peak”. Τρία πράγματα, όλα μέρος ενός συνόλου. Τα Κατσίκια είναι Μητέρες, ο Δίας μεγάλωσε με το γάλα της Αμάλθειας, η Μαύρη Κορυφή είναι η Μητέρα Γη… Η
Μητέρα Γη είναι η Μητέρα όλων», σημειώνει ο Γιώργος Ξυλούρης.