Φωτογραφία: Γιώργος Παπαδόπουλος
Ο Σέρβος συγγραφέας Μίλοραντ Πάβιτς μιλάει για κάποιον φανατικό που πέθανε, και μετά από αρκετά χρόνια επέστρεψε από τον τάφο σπίτι του και παρακάθισε στο μεσημεριανό τραπέζι, όπου συνέχισε να επαναλαμβάνει απαράλλαχτα ακριβώς τα ίδια με εκείνα που έλεγε πριν πεθάνει, σαν να μην είχε συμβεί τίποτε, παρότι η πραγματικότητα είχε αλλάξει εντελώς. Δηλαδή, κι απ’ ότι, αποδεικνύεται τελικά, η πραγματικότητα δεν παίζει σχεδόν κανένα ρόλο στις εκλογές, ή θα έλεγα ελάχιστο. Κυρίως προέχει εκείνο που έχει ως κεκτημένο ο εκλογέας στο μυαλό του (αυτό συμβαίνει και με τους πολιτικούς) και θέλει πολύ χρόνο, αργές επεξεργασίες, μακρά επώαση, για να μεταβληθεί, χωρίς να πληγώσει τον πνευματικό εγωισμό του, την παραδοχή ότι είχε κάνει λάθος.
Εξάλλου, εξωλογικά, ανορθολογικά στοιχεία καθόριζαν πάντα, ή συνήθως, την πολιτική, ενώ ο Λόγος και ο Κοινός Νους, σπάνια παρεμβαίνουν, κι αφού έχει κλείσει ένας ολόκληρος κύκλος. Αυτή η έννοια του κύκλου, του χρόνου και της βουβής φθοράς, ανεξαρτήτως επιδόσεων, είναι ένα θέμα πολύ σοβαρό, και δεν έχει να κάνει με την πολιτική καθεαυτή, με τα όντως γεγονότα, αλλά με τις διεργασίες του μυαλού και των «εγώ», τις εμμονές και την αυταρέσκεια, την πόζα, την φτιαχτή αυτο-εικόνα του καθενός, αλλά και την libido. Το έλεγε ένας παππούς για τους παλαιούς κομμουνιστές: το κόμμα έφυγε κι εσείς είστε ακόμα εκεί. Και αυτό συμβαίνει παντού: η πραγματικότητα τρέχει γρηγορότερα απ’ τα μυαλά, τα οποία ακολουθούν ασθμαίνοντας και συχνότατα δεν την προσεγγίζουν ποτέ, ή αρνούνται θεληματικά να τη δούνε. Είναι σαν να ζητάς από έναν στρέιτ ηλικιωμένο να γίνει, ξαφνικά, τρανσέξουαλ. Δύσκολο, θα έλεγα.
Αλλά εν προκειμένω, σε αυτές τις εκλογές, έχουμε επιπλέον και μια αύξουσα προτίμηση στην γραφικότητα, η οποία εμφανίζεται ως εξέγερση, ή ως αντι-συστημική στάση. Αποδεκτόν, εφόσον όλοι οι Έλληνες είμαστε αντι-συστημικοί, και αυτό είναι το σύστημα του μη-συστήματος. Έφυγε, ας πούμε, η εκ Κοζάνης, και ήρθε δριμύτερος ο Λεβέντης. Απήλθε άδοξα η Ζωή, και ξαναεκλέχτηκε η Ζωή-σε-λόγου-μας. Το όλο πράγμα το διατρέχει μια τραγική φαιδρότητα. Οι Εγγλέζοι λένε ότι τα γεγονότα είναι πεισματάρικα, αλλά οι Έλληνες αποδεικνύουν ότι το μυαλό είναι ακόμα πιο πείσμον απ’ αυτά. Ίσως δικαιώνεται ο Νίτσε που υποστηρίζει ότι «γεγονότα δεν υπάρχουν, παρά μόνο η ερμηνεία τους». Ούτε ιδεολογίες υπάρχουν, βέβαια, ως υπαινίσσονται οι περιπαθείς εναγκαλισμοί Τσίπρα-Καμμένου, ή το παλαιό Σύμφωνο Ρίμπετροπ-Μολότοφ. Και βέβαια, το λάθος είναι δικό μας, διότι προσπαθούμε, διαρκώς και ματαίως, να προσεγγίσουμε με λογικά εργαλεία κάτι βαθύτατα ανορθολογικό – και αυτό συνέβαινε ανέκαθεν. Τα στρόγγυλα παιδιά, πάντα δυσκολεύονται να περάσουν από τετράγωνες τρύπες. Κι ευτυχώς, διότι αν δεν υπήρχαν όλα αυτά, τότε η λογοτεχνία (η μόνη που πιθανώς μπορεί κάπως να καταλάβει) μάλλον θα έμενε άνεργη.