Discussion at the plenum of the Greek Parliament of the 2023 draft State Budget, in Athens, Greece on Dec. 14 , 2023. / Συζήτηση του Προϋπολογισμού 2023 στην Ολομέλεια της Βουλής. Αθήνα, 14 Δεκεμβρίου, 2023.
Κίνητρα θα προβλεφθούν στον υπό εξέλιξη πολεοδομικό σχεδιασμό, δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για την αντισυνταγματικότητα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).
Το ΣτΕ έκρινε ότι για να δοθούν μπόνους σε νέες οικοδομές απαιτούνται να έχουν προηγηθεί ειδικές επιστημονικές μελέτες, ώστε να σταθμιστούν οι συνέπειες στο οικιστικό περιβάλλον. Η απόφαση δεν αφορά τις οικοδομικές άδειες που έχουν ήδη εκδοθεί και αποδεδειγμένα έχουν ξεκινήσει εργασίες υλοποίησής τους.
Αναλυτικά ο ΥΠΕΝ σε ανακοίνωσή του ανέφερε:
«Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας (ΣτΕ) για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (μια νομοθεσία του 2012) αφορά -κατά κύριο λόγο- στη νομολογία του για τη συνταγματικά προβλεπόμενη ανάγκη τοπικού, πολεοδομικού σχεδιασμού.
Είναι σημαντικό ότι με την απόφαση αυτή, δεν επηρεάζεται καμία υφιστάμενη οικοδομή (πλην όσων αποτελούν, ήδη, αντικείμενο προσφυγής), είτε αυτή έχει ολοκληρωθεί είτε με οποιονδήποτε τρόπο έχουν αρχίσει οι εργασίες σε αυτή. Κάτι, που θα δημιουργούσε πολύ σοβαρή ανασφάλεια δικαίου και θα επηρέαζε αρνητικά χιλιάδες πολίτες και επαγγελματίες.
Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό ότι με την απόφαση αυτή επιβεβαιώνεται η δυνατότητα να υπάρχουν, όπου είναι ανάγκη για λόγους περιβαλλοντικούς ή άλλους, ειδικά κίνητρα (bonus) σε ό,τι αφορά στα ύψη, στα δώματα, στις φυτεμένες στέγες, κ.λπ. Και αυτό είναι σημαντικό, διότι τα εργαλεία αυτά, είναι απολύτως απαραίτητα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ιδίως στις πυκνοδομημένες περιοχές, καθώς ο τρόπος που είναι σήμερα δομημένες οι μεγαλουπόλεις μας (μεγάλη κάλυψη, με μικρό ύψος), τις καθιστά μη βιώσιμες μακροχρόνια σε ένα περιβάλλον οξυνόμενης κλιματικής κρίσης και αυξημένων θερμοκρασιών. Τα κίνητρα αυτά θα προβλεφθούν συνεπώς, όπου αυτό καθίσταται αναγκαίο, στο πλαίσιο του τοπικού, πολεοδομικού σχεδιασμού, που βρίσκεται σε εξέλιξη, με αντίστοιχη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η οποία θα αναληφθεί άμεσα, ώστε να υπάρχει ορατότητα και νομική ασφάλεια.
Η κυβέρνηση υλοποιεί, άλλωστε, εδώ και τρία χρόνια το μεγαλύτερο πρόγραμμα τοπικού σχεδιασμού από συστάσεως του ελληνικού Κράτους, το οποίο θα μας επιτρέψει να καθιερώσουμε με τρόπο νομικά αδιαμφισβήτητο κίνητρα, όπως αυτά περιέχονται στο ΝΟΚ, εκεί που είναι πράγματι αναγκαία.
Ταυτόχρονα, θα αναλάβουμε πολλαπλές πρωτοβουλίες, ώστε να περιοριστούν τα φαινόμενα τοπικής διαφθοράς, που συνδέονται με την εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας. Φαινόμενα που από την υπόθεση της Χαλκιδικής που αποκαλύφθηκε σήμερα, προκύπτει ότι μπορεί να είναι εκτεταμένα σε περιοχές και να αποκτούν την υπόσταση ακόμα και εγκληματικής οργάνωσης».
Με αφορμή την ανακοίνωση του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με την υπό έκδοση απόφαση για την υπόθεση των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Σε μια δημοκρατία οι αποφάσεις της δικαιοσύνης γίνονται σεβαστές και πρέπει να εφαρμόζονται. Αυτό δεν τις κάνει apriori σωστές, αλλά αυτή είναι η δημοκρατική επιλογή.
Ωστόσο, δεν τιμά τους θεσμούς της δημοκρατίας μας η κατάργηση σημαντικών διατάξεων, σχεδόν το σύνολο των κινήτρων του οικοδομικού κανονισμού, που αφορούν σχεδόν σε όλους τους πολίτες της χώρας με Δελτίο Τύπου από Ανώτατο Δικαστήριο και όχι με την απόφασή του και το σκεπτικό της.
Η ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ αναφέρεται συνοπτικά τόσο σε θέματα συνταγματικότητας όσο και αντισυνταγματικότητας διατάξεων του ΝΟΚ. Το ΣτΕ, όπως αναφέρει η ανακοίνωση, δεν κρίνει το περιεχόμενο των διατάξεων των κινήτρων του ΝΟΚ επί της ουσίας τους αλλά επί της διαδικασίας που αυτά εφαρμόζονται. Και η ουσία, υποστηρίξαμε και συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε στο ΤΕΕ, είναι επιστημονικά σωστή, σύγχρονη και αναγκαία.
Ως θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας εξηγήσαμε στην κοινωνία και τη δικαιοσύνη τους πραγματικούς, ουσιαστικούς, επιστημονικούς και τεκμηριωμένους λόγους που τα κίνητρα του ΝΟΚ είναι απαραίτητα για να βελτιωθεί η ζωή και να προστατευθεί η περιουσία των πολιτών, με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος και αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης.
Πρακτικά, η ανακοίνωση του ΣτΕ αναφέρεται μεν σε αντισυνταγματικότητα του συστήματος ορισμένων διατάξεων του ΝΟΚ περί κινήτρων, αλλά σημειώνει ότι αντίκεινται στο Σύνταγμα, όχι, κατ’ αρχήν, εξαιτίας του περιεχομένου τους, αλλά για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απ’ ευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης. Δεν θα μπορούσε προφανώς κανείς να αρνηθεί ότι οι περιβαλλοντικές προβλέψεις του ΝΟΚ είναι απαραίτητες σε μια περίοδο κλιματικής κρίσης, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η μελέτη του ΤΕΕ που κατατέθηκε στο ΣτΕ.
Επίσης, το Συμβούλιο της Επικρατείας, σύμφωνα την ανακοίνωση του προέδρου του, “έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει πριν από την παρούσα ανακοίνωση. Ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνει εκκρεμείς δίκες”, ικανοποιώντας έτσι την ασφάλεια δικαίου, την αρχή της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων. Τα ερωτήματα που τίθενται στο σημείο αυτό είναι τα παρακάτω:
Είναι δίκαιο σε δύο όμοια γειτονικά οικόπεδα με την ίδια εφαρμογή του ΝΟΚ στα οποία έχουν ξεκινήσει οι εργασίες, στο ένα να ολοκληρωθούν οι εργασίες επειδή δεν έχει γίνει προσφυγή και το άλλο στο οποίο έχει γίνει προσφυγή να μη μπορεί να οικοδομηθεί σύμφωνα με την άδεια που νόμιμα εκδόθηκε και να είναι αβέβαιο το μέλλον του;
Είναι δίκαιο να μπορεί να ολοκληρωθεί μια οικοδομή που μόλις ξεκίνησε σύμφωνα με την οικοδομική άδεια, αλλά το γειτονικό με την ίδια άδεια που βρίσκεται σε λιγότερο προχωρημένο στάδιο να πρέπει παραμείνει ημιτελής με αβέβαιο μέλλον;
Είναι δίκαιο σε ένα οικόπεδο με νόμιμη οικοδομική άδεια να μπορεί να ολοκληρωθούν οι εργασίες επειδή ξεκίνησαν την 11/12/2024, ενώ στο διπλανό με ίδια οικοδομική άδεια ο πολίτης να μην μπορεί να εφαρμόσει τη νόμιμη οικοδομική άδεια επειδή ξεκίνησε τις εργασίες στις 12/12/2024, δηλαδή μια ημέρα αργότερα, μετά από Δελτίο Τύπου του ΣτΕ, δηλαδή χωρίς να υπάρχει καν η δημοσίευση της απόφασης;
Είναι αυτή η εφαρμογή της ασφάλειας δικαίου, της αρχή της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων;
Επειδή, όπως αναφέρθηκε εξ’ αρχής, δεν έχει εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ, ελπίζουμε σε αυτήν να αποτυπωθεί το δίκαιο για όλους τους πολίτες και η εφαρμογή των παραπάνω αρχών που ορθά προβλέπει το Σύνταγμα της Χώρας.
Και πρέπει όλοι να μελετήσουμε ουσιαστικά την απόφαση για να καταλάβουμε το σκεπτικό του δικαστηρίου. Επομένως, μέχρι τότε, κάθε επί της ουσίας τοποθέτηση, αφού δεν γνωρίζουμε ούτε το πλήρες σκεπτικό ούτε το πλήρες διατακτικό της απόφασης, είναι χωρίς βάση».
Καταλήγοντας στη δήλωσή του ο κ. Στασινός ανέφερε: «Η Πολιτεία συνολικά οφείλει να μεριμνήσει ώστε οι επιλογές που γίνονται στο αστικό περιβάλλον να καλύπτουν τις ανάγκες της κοινωνίας και τα ζητούμενα όχι μόνο του σήμερα αλλά και του αύριο, άρα και τα δικαιώματα των επόμενων γενεών. Τα δικαιώματα των πολιτών σήμερα και αύριο».