Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων (26 Ιουνίου), οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δίνουν στη δημοσιότητα δύο συγκλονιστικές μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν υποστεί βασανισμό και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους.
Ο Γιουτζίν και ο Καλίλ είναι δύο από τους 430 ανθρώπους από 40 χώρες που έλαβαν φροντίδα από το πρόγραμμα αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων που υλοποιούν στην Αθήνα από το 2014 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα σε συνεργασία με το Κέντρο Ημέρας ΒΑΒΕΛ και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες.
Ο Καλίλ συνελήφθη και φυλακίστηκε από τον συριακό στρατό ενώ ταξίδευε από τον Λίβανο στη Δαμασκό. «Είναι αδύνατον να περιγράψω τα βασανιστήρια. Όσο κι αν προσπαθήσω, ποτέ δεν θα μπορέσετε να καταλάβετε ακριβώς». Μετά από έναν χρόνο και οκτώ μήνες αποφυλακίστηκε. Οι Αρχές του είπαν ότι είχε το ίδιο όνομα με κάποιον άλλο που αναζητούσαν.
Ο Γιουτζίν είναι γκέι. Στη Νιγηρία κακοποιήθηκε εξαιτίας του σεξουαλικού του προσανατολισμού. Ήταν αδύνατο για εκείνον να παραμείνει στην ίδια του την πατρίδα. «Εδώ στην Ελλάδα, είναι η πρώτη φορά που είμαι περήφανος όταν λέω στους ανθρώπους ποιος είμαι. Για πρώτη φορά νιώθω ζωντανός» αναφέρει ο ίδιος στην αφήγησή του.
Εξειδικευμένη φροντίδα στην Αθήνα για θύματα βασανιστηρίων
Αναγνωρίζοντας τα μεγάλα ποσοστά θυμάτων βασανιστηρίων μεταξύ των μεταναστών και προσφύγων και τη ζωτική ανάγκη τους για αποκατάσταση, το 2014, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα άνοιξαν κλινική για θύματα βασανιστηρίων στην Αθήνα, σε συνεργασία με τις οργανώσεις Κέντρο Ημέρας ΒΑΒΕΛ και Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες.
«Τα βασανιστήρια εξαλείφουν την ανθρώπινη φύση, κυριεύουν ολόκληρη την ανθρώπινη ύπαρξη» εξηγεί η ψυχολόγος Ελευθερία Ζέρβα. «Πέρα από το βαρύ πλήγμα στην ψυχική υγεία των θυμάτων, επηρεάζεται η ίδια τους η αυτοεκτίμηση και η ικανότητα να λειτουργούν μέσα στην κοινωνία.»
Αυτή η εξειδικευμένη κλινική στην περιοχή της Κυψέλης, υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση όσον αφορά την αποκατάσταση των θυμάτων βασανιστηρίων, προσφέροντας ιατρική φροντίδα, φυσικοθεραπεία, φροντίδα ψυχικής υγείας, καθώς και υπηρεσίες κοινωνικής στήριξης και πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου.
Ανεπαρκής προσδιορισμός και βοήθεια των θυμάτων βασανιστηρίων
«Όταν βγήκα από τη φυλακή, φοβόμουν τα πάντα» λέει ένας Σύρος που έχει υποστεί βασανιστήρια και έχει μείνει ανάπηρος από τα ηλεκτροσόκ. «Φοβόμουν να δώσω το χέρι μου σε κάποιον μήπως με χτυπήσει… Μέχρι τώρα δεν μπορώ να κοιμηθώ, βλέπω εφιάλτες. Μέσα μου έχω βασανιστεί όσο και στο σώμα μου.»
Πολλά θύματα βασανιστηρίων, μερικά από τα οποία έχουν προσδιοριστεί ως ευάλωτα άτομα και άλλα όχι, εξακολουθούν να είναι εγκλωβισμένα στα νησιά, μακριά από την επαρκή ιατρική φροντίδα που πρέπει να λάβουν στην Αθήνα. Όσοι από αυτούς έχουν μετακινηθεί στην ηπειρωτική χώρα χωρίς άδεια βρίσκονται επίσης σε τέλμα, χωρίς να μπορούν να προχωρήσουν με την αίτηση ασύλου τους. Το αδιαφανές σύστημα ασύλου και τα πολλά εμπόδια στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες στην Αθήνα και σε όλη τη χώρα έχουν αυξήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
«Είναι επιτακτική ανάγκη να πραγματοποιείται διεξοδικός ιατρικός έλεγχος στους ανθρώπους που φτάνουν στα νησιά, προκειμένου να εντοπίζονται όσοι χρειάζονται ιατρική και κοινωνική φροντίδα», αναφέρει ο Ηλίας Παυλόπουλος, Γενικός Διευθυντής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Αυτά τα ευάλωτα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων βασανιστηρίων, πρέπει να μεταφέρονται αμέσως στην ηπειρωτική χώρα και να τους δίνεται πρόσβαση σε αποκατάσταση και στις ιατρικές, κοινωνικές και νομικές υπηρεσίες που χρειάζονται».
Επομένως, έχει ζωτική σημασία να ευαισθητοποιηθούν τα μέλη της κοινότητας, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων και οι εργαζόμενοι υγείας στην Ελλάδα και την Ευρώπη σχετικά με τους μετανάστες και πρόσφυγες που είναι θύματα βασανιστηρίων. «Η ουλή θα είναι πάντα ουλή, δεν θα φύγει ποτέ» λέει η Δρ Αναστασία Παπαχρήστου. «Μπορεί όμως να γίνει το σήμα κατατεθέν σου, αυτό που σε ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους.»
Ανοιχτό Συνέδριο, Αθήνα, Δευτέρα 26/6/2017
Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Υποστήριξης Θυμάτων Βασανιστηρίων, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Κέντρο Ημέρας ΒΑΒΕΛ και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, διοργανώνουν ανοιχτή εκδήλωση, τη Δευτέρα 26 Ιουνίου, 17.30-19.30, στο Impact Hub Athens (Καραϊσκάκη 28, Ψυρρή).
Μέσα από παρουσιάσεις εκπροσώπων των τριών οργανισμών, προβολή οπτικοακουστικού υλικού, μουσική και ανοιχτή συζήτηση με το κοινό, θα αναδειχθούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιζήσαντες βασανιστηρίων στην Ελλάδα. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί με ταυτόχρονη διερμηνεία διαθέσιμη στα αγγλικά και τα ελληνικά.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δραστηριοποιούνται στην Αθήνα, την Αττική και την Κεντρική Ελλάδα, τη Λέσβο, τη Σάμο, την Ήπειρο και την περιοχή της Θεσσαλονίκης, εστιάζοντας κυρίως στα θύματα βασανιστηρίων, τη φροντίδα ψυχικής υγείας, τη φροντίδα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και την περίθαλψη ασθενών με χρόνιες παθήσεις.
Το πρόγραμμα αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων στην Αθήνα πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.