Ο μείζων Λιθουανός σκηνοθέτης Όσκαρας Κορσουνόβας εμπνέεται από την ερμηνεία του Γιαν Κοτ, αντλεί από την προσωπική του εμπειρία ως «υπηκόου» της Σοβιετικής Ένωσης, και «χρησιμοποιεί» την Τρικυμία του Σαίξπηρ για να μιλήσει για την εξουσία και τις ατέρμονες, παράλογες μάχες για την κατάκτησή της. Σε μια εποχή απολυταρχίας ένα διαμέρισμα γίνεται η όαση, όπου συντηρείται η πνευματική αντίσταση κατά του καθεστώτος, κατά της εξουσίας. «Στο έργο αυτό ως επί το πλείστον με ενδιαφέρει η Μιράντα», σημειώνει ο σκηνοθέτης. «Έχει θεωρηθεί κυρίως ως μια αφελής πριγκίπισσα, όμως είναι δημιούργημα του Πρόσπερου, είναι η ψυχή του Πρόπερου. Τελικά, οι δημιουργοί χρησιμοποιούσαν την εξορία στα ερημονήσια προκειμένου να «αναθρέψουν» τις δικές τους “Μιράντες”
Ένα από τα τελευταία έργα (ίσως το τελευταίο) του Σαίξπηρ η Τρικυμία (1610) ως επί το πλείστον ερμηνεύεται ως μια féerie, ένα παραμύθι για ενήλικες, ενώ ταυτόχρονα παραβλέπεται το απόσταγμα σοφίας που έχει ενσταλάξει στην ιστορία ο συγγραφέας. Πράγματι, η ανάγνωση του έργου κατά Γιαν Κοτ επιτρέπει να δούμε τα μυθωδώς διαδραματιζόμενα πάνω στο νησί του Πρόσπερου ως έναν αγώνα για την εξουσία και ως μια «επανάληψη της ιστορίας του κόσμου» και μάλιστα από τη φαρσική της πλευρά.
ΤΟ ΕΡΓΟ
Η Τρικυμία (The Tempest, περ. 1610-11) θεωρείται το τελευταίο έργο και ένα από τα πλέον σημαντικά του Σαίξπηρ. Έχει ειπωθεί πως το έργο συνιστά την ποιητική διαθήκη, τον αποχαιρετισμό στο θέατρο, τη φιλοσοφική και καλλιτεχνική αυτοβιογραφία του συγγραφέα. Ο Jan Kott, στην ανάγνωση του οποίου στηρίχτηκε ο σκηνοθέτης της παράστασης, Oskaras Korsunovas, βλέπει την Τρικυμία, όπως όλα τα μεγάλα σαιξπηρικά δράματα: «το γεμάτο πάθος ξεκαθάρισμα των λογαριασμών με τον πραγματικό κόσμο».
Η προϊστορία Ο Πρόσπερο, νόμιμος δούκας του Μιλάνου, άνθρωπος της διανόησης και λάτρης των μυστικιστικών τελετών, αποφασισμένος να εντρυφήσει βαθύτερα στη μελέτη, παραχωρεί μέρος των εξουσιών του στον αδερφό του Αντόνιο. Εκείνος, ωστόσο, συνωμοτεί με τον βασιλιά της Νάπολης, Αλόνσο, και σφετερίζεται την περιουσία και την εξουσία του Πρόσπερο. Επιδιώκει, μάλιστα, τον αφανισμό του αδερφού του και της μικρής του κόρης Μιράντα, τους οποίους εγκαταλείπει στο ανοιχτό πέλαγος, πάνω σε μια σάπια βάρκα. Οι δυο τους σώζονται χάρη στον οίκτο του καλοσυνάτου Γκονζάλο, που τους δίνει τροφή, ρούχα και βιβλία, και καταλήγουν σ’ ένα ερημονήσι.
Το ερημονήσι Πάνω στο ερημονήσι ζούνε μόνο η μάγισσα Συκοράκα, ο γιος της Κάλιμπαν, το αιθέριο πνεύμα Άριελ, και άλλα πνεύματα και ξωτικά. Η Συκοράκα, πριν πεθάνει, φυλακίζει τον Άριελ στη διχάλα ενός δέντρου, στην οποία παραμένει για 12 χρόνια.
Η έλευση του Πρόσπερο Ο Πρόσπερο καταπλέει στο νησί, κάνει συντροφιά με τον Κάλιμπαν, μαθαίνει από εκείνον τα μυστικά του νησιού, του διδάσκει, με τη σειρά του, την ομιλία, και στη συνέχεια τον σκλαβώνει. Επιπλέον, χάρη στις μαγικές του δυνάμεις απελευθερώνει τον Άριελ από τη διχάλα και τον θέτει υπό τις δικές του υπηρεσίες. Τέλος, ο Πρόσπερο γίνεται για τη Μιράντα, την ψυχή του, πολύτιμος δάσκαλος.
Στο σήμερα Η θεατρική παρουσίαση των γεγονότων ξεκινάει 12 χρόνια μετά την έλευση του Πρόσπερο και της Μιράντας στο νησί. Ο Πρόσπερο έχει πια εξελιχθεί σ’ έναν μεγάλο μάγο, που ασκεί τέλειο έλεγχο πάνω στα στοιχεία της φύσης. Σε μια ευνοϊκή για τον πρώην δούκα συναστρία, ο στόλος των συνωμοτών ταξιδεύει κοντά στο νησί και ο Πρόσπερο προκαλεί μαγικά μία τρικυμία, κατά την οποία το καράβι του Αλόνσο βουλιάζει. Οι ναυαγοί, χωρισμένοι σε ομάδες, σκορπίζονται στο νησί και κάθε ομάδα πιστεύει ότι είναι η μόνη επιζήσασα.
Ο Φερντινάντο και η Μιράντα Στο μεταξύ, καθώς ο Φερντινάντο, γιος του Αλόνσο, περιφέρεται δυστυχισμένος στο νησί, γνωρίζει τη Μιράντα. Οι δύο νέοι ερωτεύονται αστραπιαία.
Ευτυχισμένο τέλος Λίγες μόνο ώρες μετά το ναυάγιο, ο Αντόνιο και ο Αλόνσο ανακαλύπτουν ότι τα βάσανά τους προέρχονται από την αδικία τους προς τον Πρόσπερο, στον οποίον επιστρέφουν το δουκάτο του. Όλοι συμφιλιώνονται και η Μιράντα με τον Φερντινάντο αρραβωνιάζονται. Ο Πρόσπερο, αφού ελευθερώσει τον Άριελ, αποκηρύσσει τη μαγεία κι εγκαταλείπει τα μαγικά του σύνεργα στο νησί, προτού επιστρέψει και πάλι δούκας στο Μιλάνο.
Η τρικυμία πέρασε, τα μάγια λύθηκαν και η παράσταση τελείωσε. Η ζωή ξαναρχίζει τέτοια, όπως ήταν και πριν, για τους ήρωες του δράματος και για τους θεατές.
Κι έτσι, η ιστορία ξαναγυρίζει στην αφετηρία της, σαν να μην συνέβη τίποτα…
Jan Kott
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Λίγο πριν το τέλος της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, ένας πατέρας ζει με την κόρη του αποκλεισμένος, «εξόριστος», στο διαμέρισμά του. Η Τρικυμία του Σαίξπηρ είναι για κείνους μια συνήθεια, μια ψυχαγωγία, μια διασκέδαση, μια εξομολόγηση, μια τυραννία, και -τελικά- μια λύτρωση.
Η παράσταση είναι διαθέσιμη on line μέχρι αύριο το πρωί στις 10:00 της 31ης Μαρτίου.
Δείτε την παράσταση εδώ