Για πρώτη φορά οι επιστήμονες έχουν στα χέρια τους ένα -κατ’ εκτίμηση- συνεχόμενο αρχείο των μεταβολών της θερμοκρασίας του πλανήτη, το οποίο πηγαίνει σε μεγάλο βάθος χρόνου, φθάνοντας τα δύο εκατομμύρια έτη στο παρελθόν. Από αυτό οι κλιματολόγοι μπορούν να βγάλουν κάποια συμπεράσματα για το πώς θα αλλάξει το κλίμα στη Γη στο μέλλον. Και οι ενδείξεις είναι μάλλον δυσοίωνες.
Μέχρι σήμερα είχαν υπάρξει εκτιμήσεις για τις θερμοκρασίες του παρελθόντος, οι οποίες έφθαναν ακόμη πιο πίσω, έως τα τρία εκατομμύρια χρόνια, αλλά εστίαζαν σε μεμονωμένες χρονικές περιόδους. Η μακρύτερη συνεχόμενη καταγραφή των θερμοκρασιών είχε πάει πίσω μόνο 22.000 χρόνια.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Καρολάιν Σνάιντερ της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature”, χρησιμοποίησαν μια πλειάδα στοιχείων, όπως γεωτρήσεις πυρήνων από βυθούς ωκεανών, καθώς και διάφορα κλιματολογικά μοντέλα, για να κάνουν διαχρονικές εκτιμήσεις σχετικά με τις παρελθούσες μεταβολές της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας (κάτι καθόλου εύκολο).
Όπως είπε η Σνάιντερ, πρόκεται απλώς για ένα «σημείο εκκίνησης» και το θερμοκρασιακό αρχείο στο μέλλον θα βελτιωθεί περαιτέρω με τη συνεχή προσθήκη νέων στοιχείων. Η παγκόσμια θερμοκρασία εμφάνισε σταδιακή πτωτική τάση έως πριν από 1,2 εκατ. χρόνια, οπότε σταθεροποιήθηκε σχετικά.
Όσον αφορά τη μελλοντική πρόβλεψη, η μελέτη εκτιμά ότι ακόμη κι αν το ατμοσφαιρικό διοξείδιο του άνθρακα σταθεροποιηθεί στα σημερινά επίπεδα, η μέση θερμοκρασία έχει ήδη μπει σε τροχιά για να αυξηθεί κατά τρεις έως επτά βαθμούς Κελσίου (κατά μέσο όρο πέντε) μέσα στις επόμενες λίγες χιλιετίες, δηλαδή πολύ περισσότερο από ό,τι ελπίζει σήμερα η διεθνής κοινότητα.
Σύμφωνα με το πιο απαισιόδοξο σενάριο της νέας μελέτης, αν τα επίπεδα διοξειδίου διπλασιασθούν σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδά τους (ήσαν 280 μέρη ανά εκατομμύριο, ενώ σήμερα είναι περίπου 400), κάτι που θα μπορούσε να συμβεί μέσα σε λίγες δεκαετίες, τότε η μελλοντική αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να φθάσει ακόμη και τους εννέα βαθμούς Κελσίου – με ό,τι αυτό συνεπάγεται…
Η μελέτη εκτιμά ότι η σημερινή θερμοκρασία στη Γη είναι η υψηλότερη εδώ και περίπου 120.000 χρόνια, ενώ θεωρεί πιθανό ότι το θερμόμετρο θα «πιάσει ταβάνι» σε περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια από τώρα.
Όμως άλλοι επιστήμονες (ακόμη και ο συνήθως απαισιόδοξος «γκουρού» της κλιματολογίας καθηγητής Μάικλ Μαν του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια), ενώ επαίνεσαν τη δημιουργία ενός τόσο μακρόχρονου αρχείου θερμοκρασιών, εμφανίσθηκαν πιο επιφυλακτικοί στο να δεχθούν αυτές τις τόσο ανησυχητικές προβλέψεις για το μέλλον. Όπως αντέτειναν, είναι άγνωστο πώς ο πλανήτης θα αντιδράσει στο αυξημένο διοξείδιο σε βάθος χρόνου, ενώ υπενθύμισαν ότι στο παρελθόν πολλές εποχές πάγων ήλθαν και παρήλθαν, π.χ. λόγω μικρών μεταβολών στον άξονα περιστροφής της Γης.
Σχεδόν κανείς πάντως δεν αμφιβάλλει ότι βραχυπρόθεσμα, μέσα στα επόμενα 100 έως 200 χρόνια, η ανθρωπογενής αύξηση του ατμοσφαιρικού διοξειδίου θα ωθήσει τη θερμοκρασία προς τα πάνω. Το πόσο πάνω είναι το κρίσιμο ερώτημα αυτή τη στιγμή.