Σύμβολο του απόλυτου κακού, το κέντρο συγκέντρωσης και εξόντωσης του ‘Αουσβιτς-Μπιρκενάου είναι το μεγαλύτερο εβραϊκό νεκροταφείο στον κόσμο. Ένα νεκροταφείο χωρίς τάφους, χωρίς ονόματα, πάνω στο οποίο εκτυλίχθηκε μια μάχη μνήμης.
Το μουσείο και το μνημείο στο ‘Αουσβιτς-Μπιρκενάου τιμά σήμερα 27 Ιανουαρίου την 72η επέτειο της απελευθέρωσης του άλλοτε ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης και εξόντωσης. Η εκδήλωση μνήμης που θα τελεστεί στον χώρο του Μνημείου του Ολοκαυτώματος, τελεί υπό την αιγίδα του προέδρου της Πολωνίας Αντρέι Ντούντα.
Το βασικό θέμα της επετείου είναι ο «Χρόνος» που συμβολίζεται από ένα ρολόι που βρέθηκε κατά τη διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών που πραγματοποιήθηκαν στον θάλαμο αερίων και στο κρεματόριο 3 το 1967 και το οποίο επέστρεψε στο μουσείο φέτος. «Ο χρόνος αναπόφευκτα μας απομακρύνει από την ιστορία του ‘Αουσβιτς. Η μνήμη είναι πάντα μια μάχη με τον χρόνο. Ο χρόνος είναι επίσης αυτό που λείπει από την αποστολή μας να ενημερώνουμε τις επόμενες γενιές για τους κινδύνους του λαϊκισμού, της ξενοφοβίας, του αντισημιτισμού και διάφορες εθνικές παραδοξότητες», γράφει ο δρ. Πιοτρ Τσιβίνσκι, διευθυντής του μουσείου του ‘Αουσβιτς.
Μέχρι την απελευθέρωση του στρατοπέδου από τους στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού τον Ιανουάριο του 1945, οι Γερμανοί ναζί δολοφόνησαν από το 1940 σχεδόν 1,1 εκατομμύριο ανθρώπους στο ‘Αουσβιτς, κυρίως Εβραίους αλλά και περίπου 80.000 μη Εβραίους Πολωνούς, 25.000 Ρομά, 20.000 σοβιετικούς αιχμάλωτους πολέμου και ανθρώπους άλλων εθνικοτήτων. Το ‘Αουσβιτς είναι για τον κόσμο σήμερα ένα σύμβολο του Ολοκαυτώματος και των ωμοτήτων του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1979 ο ιστορικός χώρος εντάχθηκε στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Το 2005 ο ΟΗΕ καθιέρωσε την 27η Ιανουαρίου Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος.
Την περασμένη εβδομάδα το μουσείο του ‘Αουσβιτς-Μπιρκενάου απηύθυνε έκκληση προς τους Γερμανούς και τους Αυστριακούς να δώσουν στο μουσείο οποιοδήποτε στοιχείο έχουν από τους στρατιώτες των Ες Ες του πρώην στρατοπέδου, όπως έγγραφα, ιδιωτικές επιστολές ή φωτογραφίες ώστε να κατανοηθεί καλύτερα η «νοοτροπία των δημίων».
«Σήμερα ζητούμε τη βοήθειά σας. Χωρίς λεπτομερή ανάλυση, χωρίς να κατανοηθούν τα κίνητρα των δημίων, οι προσπάθειές μας για την προειδοποίηση των μελλοντικών γενιών θα μείνουν μόνο διαισθητικές. Η ιστορία του ναζιστικού στρατοπέδου δεν είναι ακόμη πλήρης. Γνωρίζουμε μαρτυρίες πρώην κρατουμένων, που δίνουν την άποψη των θυμάτων. Διαθέτουμε ένα μέρος της τεκμηρίωσης του στρατοπέδου, που είναι διοικητικά έγγραφα. Διαθέτουμε επίσης φακέλους από δίκες (των εγκληματιών ναζί) που διεξήχθησαν μεταπολεμικά. Ωστόσο αυτά δεν αρκούν για να κατανοηθεί η μεγαλύτερη τραγωδία στην ιστορία της Ευρώπης. Μετά τον πόλεμο ελάχιστες φωτογραφίες από το προσωπικού του στρατοπέδου βρέθηκαν», ανέφερε ο διευθυντής του μουσείου τονίζοντας ότι θα τηρηθεί η ανωνυμία των δωρητών.
Το μουσείο ιδρύθηκε από την πολωνική κυβέρνηση το 1947. Περιέχει χιλιάδες προσωπικά αντικείμενα πρώην κρατουμένων, όπως 4.000 βαλίτσες, δεκάδες χιλιάδες παπούτσια, βούρτσες, μαγειρικά σκεύη αλλά και μαλλιά πρώην κρατουμένων.