Το Καστελλόριζο γιορτάζει το ντοκιμαντέρ πέρα από τα σύνορα!

Επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, καλεσμένοι επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου απ’ όλον τον κόσμο, κάτοικοι του πανέμορφου νησιού, μικροί και μεγάλοι, απολαμβάνουν προβολές και εκδηλώσεις στην κατάμεστη πλατεία Ηρώου και τις άλλες «γωνιές» που τρέχουν οι ποικίλες δράσεις του 9^οBeyond Borders Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλόριζου αυτήν την εβδομάδα.

Στην επίσημη τελετή έναρξης την Κυριακή 25 Αυγούστου, η καλλιτεχνική διευθύντρια Ειρήνη Σαρίογλου, υπογράμμισε πως το Καστελλόριζο επιλέχθηκε ως τόπος διεξαγωγής του συγκεκριμένου φεστιβάλ επειδή συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά του ελληνικού πολιτισμού, ψυχής και τρόπου ζωής που νοιάζεται για την κοινότητα και το καλό του συνόλου, πράγμα  που επιδιώκει και το Beyond Borders, με εμμονή στην αξία και στην καλλιέργεια των ανθρώπων. Κι έκλεισε με αναφορά στην ομιλία του Γιώργου Σεφέρη κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ στην Στοκχόλμη για την αναζήτηση του ανθρώπου σ’ έναν κόσμο που ολοένα στενεύει, για τον άνθρωπο ως μόνη λύση απέναντι σε κάθε πρόβλημα.

Όλοι οι ομιλητές άλλωστε τόνισαν τη σημασία της διατήρησης των ανθρώπινων αξιών και σχέσεων και την ανάγκη για συνεργασία και τροφοδότηση της ελπίδας μέσα και από την Έβδομη Τέχνη. Όπως είπε ο Michel Noll, ιδρυτής της Ecrans des Mondes και καλλιτεχνικός σύμβουλος & Διευθυντής Διεθνούς Ανάπτυξης του Beyond Borders, ο πλανήτης μας φλέγεται, έχουμε πολύ σοβαρά κοινωνικοπολιτικά και περιβαλλοντικά προβλήματα, βία και πολέμους, αλλά το ντοκιμαντέρ αποτελεί το εργαλείο, το όπλο για να δημιουργήσουμε ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Michel Noll ίδρυσε πριν από 6 χρόνια το GrecDoc που φέρνει κάθε χρόνο το ελληνικό ντοκιμαντέρ στο Παρίσι ενώ πρόσφατα η διοργάνωση αναπτύσσεται και σε άλλες πόλεις, τη Νίκαια, τη Μασσαλία, τη Λυών και τη Ρεν.

Η Γενική Γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών, Μάιρα Μυρογιάννη, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην Ελληνική Ομογένεια και τη φετινή τιμώμενη χώρα, την Αυστραλία, με την οποία μας συνδέουν ισχυροί δεσμοί, καθώς εκεί ακμάζει μία από τις μεγαλύτερες ελληνικές κοινότητες στο κόσμο, με τους Καστελλοριζιούς σε ξεχωριστή θέση. Η Γενική Γραμματεία μάλιστα το 2020 θεσμοθέτησε το Ειδικό Βραβείο «Οδυσσέας» στο φεστιβάλ, το οποίο απονέμεται σε δημιουργούς από τον χώρο της Ελληνικής Διασποράς, σε μια προσπάθεια ανάδειξης του έργου των ομογενών δημιουργών που διαπρέπουν στο εξωτερικό στον τομέα της οπτικοακουστικής παραγωγής. Στους ισχυρούς διαχρονικούς δεσμούς με την Αυστραλία αναφέρθηκε και η πρέσβειρά της σε Ελλάδα, Ρουμανία και Βουλγαρία, Alison Duncan, καθώς οι 80 χιλιάδες Καστελλοριζιοί που μετανάστευσαν στην Αυστραλία ακόμα διατηρούν τη σχέση τους με τον «μικρό αυτόν παράδεισο, το Καστελλόριζο». Γι’ αυτό άλλωστε και η πρεσβεία στηρίζει το φεστιβάλ από τα πρώτα του χρόνια. Παρών στην τελετή έναρξης ήταν ο δήμαρχος Μεγίστης (το επίσημο όνομα του Καστελλόριζου), Νικόλαος Ασβέστης, και ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Στράτος Αμύγδαλος που αναφέρθηκε στην ιστορία αλλά και στην παγκόσμια αίγλη του νησιού που αποτελεί μέγιστο σημείο αναφοράς για την Ελλάδα και την Ευρώπη με όλη την ευθύνη που αυτό φέρει για τους κατοίκους του.

Το φεστιβάλ άνοιξε επίσημα η ταινία «Beethoven’s Nine: Ode to Humanity» του πολυβραβευμένου Larry Weinstein -από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες ντοκιμαντέρ για τη μουσική– προκαλώντας συγκίνηση, καθώς μέσα από την ενασχόλησή της με την Ενάτη του Μπετόβεν μιλάει για τον πόλεμο και την ελπίδα. Ενώ η συναυλία του Ζαχαρία Καρούνη -που έκανε εντυπωσιακή είσοδο τραγουδώντας acapella ένα μικρασιατικό κομμάτι-, ξεσήκωσε το κοινό με παραδοσιακά τραγούδια τα οποία διδάχθηκε από τη δασκάλα του Δόμνα Σαμίου, τραγούδια από τις συνεργασίες του με τον Σταύρο Ξαρχάκο και τον Μίκη Θεοδωράκη, δικές του συνθέσεις και άλλα. Μαζί του ο διακεκριμένος συνθέτης-σολίστ του πιάνου και αρχιμουσικός της ορχήστρας του Σταύρου Ξαρχάκου, Νεοκλής Νεοφυτίδης.

Το φεστιβάλ συνεχίζεται σε ένα νησί που ζει κυριολεκτικά στους ρυθμούς του, πέρα από σύνορα, με συνολικά 36 παγκόσμιες, διεθνείς και ελληνικές πρεμιέρες, και με ταινίες που συγκλονίζουν και αφυπνίζουν το κοινό -τόσο στα διαγωνιστικά του τμήματα, όσο και στις ειδικές προβολές στο Πανόραμα. Ντοκιμαντέρ μάλιστα που έχουν ταξιδέψει στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου, όπως Κάννες, Βερολίνο, Βενετία, Λοκάρνο, Κάρλοβι Βάρι, Άμστερνταμ, Κοπεγχάγη κ.ά..

Συνταρακτική στιγμή των ημερών, η προβολή της ταινίας «I Shall not Hate» της Tal Barda, που παρακολουθεί τον εργαζόμενο σε ισραηλινό νοσοκομείο, Παλαιστίνιο γιατρό Ιζελντί Αμπιουλέις. Ο «Νέλσον Μαντέλα της Μ. Ανατολής», όπως τον αποκαλούν, χάνει τις τρεις πολυαγαπημένες κόρες του και την ανιψιά του από ισραηλινή επιχείρηση μέσα στο σπίτι τους… Όμως, παρά την απύθμενη απελπισία του, μιλά για συνύπαρξη, χαρακτηρίζοντας το μίσος ως καταστρεπτική ασθένεια, το αντίδοτο της οποίας είναι η εκπαίδευση.

Συγκίνηση προκάλεσε και το ντοκιμαντέρ «Searching for Rodakis» του Kerem Soyyilmaz, που αναζητά τις οικογενειακές ρίζες της Χρυσούλας, της οποίας η ταφόπλακα βρέθηκε στο σπίτι του Τούρκου κινηματογραφιστή, καθώς είχε θαφτεί εκεί βιαστικά πάνω σε ανταλλαγή πληθυσμών. «Είναι πολύ σημαντικό που προβάλλεται η ταινία εδώ», είπε ο σκηνοθέτης, ένας από τους ξένους δημιουργούς που βρίσκονται στο φεστιβάλ. «Το Κας και το Καστελόριζο χωρίζονται από μια λωρίδα νερού και η ταινία είναι ένα μικρό μήνυμα από την άλλη πλευρά της θάλασσας». Παρών στην βραδιά ήταν και ο απόγονος της οικογένειας Ροδάκη, κ. Θεόδωρος Γρηγοριάδης,

Ακόμη δύο ιδιαίτερα ξεχωριστές στιγμές, γεμάτες τρυφερότητα και ευαισθησία, προκάλεσαν η προβολή της ταινίας «Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα» του Χρήστου Αδριανόπουλου που μιλάει με αφοπλιστικό ρεαλισμό για τη ζωή στην τρίτη ηλικία μέσα από την προσωπική οικογενειακή ιστορία του σκηνοθέτη που την παρουσίασε, καθώς και η ταινία «Grandmother’s footsteps» της Lola Peploe που αναζητεί τα ίχνη της καλλιτέχνιδας γιαγιάς της Cloclo αλλά και την αίσθηση της ελευθερίας στα κυκλαδίτικα νησιά, όπως την Αμοργό ή τη Σέριφο, όπου ζούσε ζωγραφίζοντας.

Ενώ την ιστορία του Καστελλόριζου -νησιού με πλούσια ναυτική παράδοση που πέρασε από την κατοχή Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Γαλλίας, Ιταλίας, και Μεγάλης Βρετανίας, κάηκε ολοσχερώς, ερημώθηκε και πάλεψε για να ξανασταθεί στα πόδια του – αφηγήθηκαν μέσα από τους ανθρώπους του νησιού, τα ντοκιμαντέρ «Στην άκρη του Αιγαίου, Καστελλόριζο», των Άγγελου Κοβότσου και Ειρήνης Σαρίογλου και «Γυρισμός» του Νίκου Καρακώστα. Εδώ αξίζει να σημειωθεί και η γεμάτη κόσμο παρουσίαση του βιβλίου «Καστελλόριζο, στην άκρη του Αιγαίου» των Αυστραλο-καστελλορίζιων συγγραφέων Νικόλαου Παπαναστασίου και Νικόλαου Βογιατζή (εκδ. ΙΔΙΣΜΕ), που συντόνισε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Παύλος Μεθενίτης. Ένα βιβλίο που στηρίχθηκε σε φωτογραφικό υλικό, καθώς κάθε άλλο υλικό τεκμήριο στην έρευνα των συγγραφέων είχε καταστραφεί.

Αίσθηση προκάλεσε επίσης στις προβολές του Πανοράματος η ταινία του Λεωνίδα Λιάμπεη «From Cambridge with Love», στην οποία ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Bruce Clark, μέλος της Επιτροπής για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα, υπογραμμίζει το νέο κλίμα που επικρατεί στη Μ. Βρετανία υπέρ της επιστροφής τους. Μέσα από συνεντεύξεις με νεότερους ακαδημαϊκούς θίγονται θέματα, όπως η αποικιακού χαρακτήρα εξαγωγή των μαρμάρων, η λάθος τοποθέτησή τους στο Βρετανικό Μουσείο και η αξία του πεντελικού μαρμάρου στον τόπο του. «Νιώθω ότι είμαι στο φρούριο του ελληνισμού εδώ, στο Καστελλόριζο», είπε ο Clark στην παρουσίαση της ταινίας, ενώ μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον και στην παρουσίαση, με συντονιστή τον ακαδημαϊκό Matteo Compagnolo, του βιβλίου του «Twice a Stranger» (εκδ. Granta Books London) που ξεδιπλώνει το νήμα των ανταλλαγών πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μέσα από ιστορική ανάλυση και πρωτογενή έρευνα με συνεντεύξεις.

Παράλληλα, στο φεστιβάλ συνεχίζονται με αμείωτο ενδιαφέρον τα masterclasses καταξιωμένων κινηματογραφιστών, αλλά και το νέο, πολλά υποσχόμενο Φόρουμ Συμπαραγωγών που φέρνει τους ανθρώπους του κινηματογράφου πιο κοντά και προωθεί τις συμπαραγωγές, και άλλες δράσεις. Ενώ το κινηματογραφικό εργαστήρι Beyond Storytelling, το οποίο κάθε χρόνο επικεντρώνεται σε ανθρώπους άρρηκτα συνδεδεμένους με το νησί, ανάμεσα σε άλλα, παρουσίασε το work in progress project του Οσκαρικού πρωταγωνιστή του θρυλικού «Mediterraneo» Giuseppe Cederna, ο οποίος συνδέεται με το Καστελλόριζο, με μια σχέση που καθόρισε τη ζωή του.

Τα πρωινά και τα απογεύματα του πρώτου διημέρου το νησί γέμισε παιδιά που περίμεναν ανυπόμονα τις παραστάσεις του Θεάτρου Σκιών του Αλέξανδρου Μελισσηνού για να διασκεδάσουν με τον Καραγκιόζη και τον Οδυσσέα στο «Νησί του Κύκλωπα» ή τους «Άθλους του Ηρακλή». Ενώ τα πρωινά η Λίλη Τέγου και η Νίκη Γκουντούμη, με αφορμή ένα παραμύθι, ταξιδεύουν τα παιδιά στον κόσμο της μουσικής και του χορού με συνοδεία κιθάρας και πιάνου, μαθαίνοντάς τα τραγούδια και φτιάχνοντας μαζί τους μια μικρή ορχήστρα κρουστών. Ανάμεσα στις πλούσιες δράσεις και τις προβολές, το κοινό  απολαμβάνει ευχάριστα μουσικά “διαλείμματα” με τα μουσικά ιντερλούδια του Aeolian Duet: το ντουέτο του Μιχάλη Κοντού και της Ρέας Μωραΐτη που ταξιδεύουν με τους ήχους του πιάνου και του βιολοντσέλου τους το κοινό από τις ρομαντικές μελωδίες των νυχτερινών του Σοπέν σε οπερατικές άριες και ρομαντικά ποπ τραγούδια με ρετρό διάθεση. 

Τη φετινή Κριτική Επιτροπή του Κυρίως Διαγωνιστικού τμήματος απαρτίζουν οι: Mitzi Goldman (Πρόεδρος, Παραγωγός, CEO Documentary Australia), Valerie Kontakos (Σκηνοθέτις, Παραγωγός), Alan Gilsenan (Σκηνοθέτης, Παραγωγός), Bruce Clark (συγγραφέας, δημοσιογράφος), Shuibo Wang (Σκηνοθέτης).

Το φεστιβάλ που ολοκληρώνεται την 1^η Σεπτεμβρίου, γίνεται υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, με στρατηγικό εταίρο την ΔΕΗ, που στηρίζει ενεργά τις τέχνες και τον πολιτισμό.

Περισσότερες πληροφορίες και αναλυτικό πρόγραμμα: www.beyondborders.gr