Με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Παλαιστίνιος ποιητής Μοσάμπ Αμπού Τόχα καταγγέλλει την ακύρωση της πρόσκλησής του από το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Αμπού Τόχα, το Φεστιβάλ του είχε αποστείλει επίσημη πρόσκληση τον Φεβρουάριο του 2024, στην οποία δεν αναφέρονταν τα σχέδια των διοργανωτών να εκθέσει την ποίησή του σε συνδυασμό με μία Ισραηλινή ποιήτρια. Ο Παλαιστίνιος ποιητής αποδέχτηκε την πρόσκληση και κατάφερε με μεγάλη δυσκολία να λάβει τα απαραίτητα έγγραφα για την μετακίνησή του — όπως σημειώνει, είχε δεχτεί πρόσκληση και για το Φεστιβάλ του προηγούμενου έτους, αλλά το Ισραήλ δεν είχε εγκρίνει την επίσκεψή του στο ελληνικό προξενείο της Ιερουσαλήμ και έτσι δεν μπόρεσε να λάβει βίζα.
Πριν από λίγες ώρες, ο Αμπού Τόχα ενημερώθηκε με προσωπικό μήνυμα από διοργανωτή του Φεστιβάλ ότι «το φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών δεν σε συμπεριλαμβάνει», διότι «η Οργανωτική Επιτροπή κατέληξε πως θα ήταν ένα επικίνδυνο βράδυ, φοβούμενη πως αντι-Παλαιστινιακά στοιχεία θα έρθουν και θα καταστρέψουν το όλο πράγμα».
Σε αυτό το μήνυμα ήταν που ο Αμπού Τόχα έμαθε για πρώτη φορά πως το αρχικό πλάνο ήταν να παρουσιαστεί μαζί με Ισραηλινή ποιήτρια. Ακολουθεί μετάφραση της ανάρτησης του Παλαιστίνιου ποιητή:
«Αυτό είναι πραγματικά σοκαριστικό. Η πρόσκλησή μου να συμμετάσχω στο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών ακυρώθηκε, απλά και μόνο επειδή οι διοργανωτές σχεδίαζαν, φαίνεται μετά την αποστολή της πρόσκλησης, να με συνδυάσουν με μια Ισραηλινή ποιήτρια, αλλά στη συνέχεια συνειδητοποίησαν ότι αυτό θα ήταν μια “επικίνδυνη” βραδιά, καθώς θα αντιδρούσαν οι αντιπαλαιστίνιοι και έτσι θα κατέστρεφαν το φεστιβάλ.Αλλά ελάτε τώρα, ποιος είπε ότι θα έπρεπε καν να με συνδυάσουν με μία Ισραηλινή ποιήτρια; Αυτό δεν αναφερόταν στην πρόσκληση, η οποία μου εστάλη τον Φεβρουάριο του 2024;
Και ποιος περίμενε ότι θα συμφωνούσα σε κάτι τέτοιο; Εγώ;;;;
Αυτό είναι ντροπιαστικό και αηδιαστικό.
Οι ποιητές πρέπει να καλούνται να διαβάζουν και να συζητούν τα ποιήματά τους, ειδικά σε δύσκολους καιρούς όπως αυτοί.
Γράφω ποίηση γιατί είναι αυτό που πρέπει να ακούσουν οι άνθρωποι.
Η σύζευξή μου με ποιήτρια από μια χώρα που κατέστρεψε το σπίτι μου, που με απήγαγε και με βασάνισε, που έσφαξε τα μέλη της οικογένειάς μου, τους γείτονες, τους μαθητές και τους φίλους μου, και που συνεχίζει να το κάνει αυτό χωρίς ντροπή, είναι εντελώς επικίνδυνη και απαράδεκτη.
ΥΓ. Είχα προσκληθεί σε αυτό το φεστιβάλ το 2023 και δεν μπόρεσα να πάρω εγκαίρως τη βίζα λόγω της άρνησης του Ισραήλ να μου δώσει άδεια επίσκεψης στην ελληνική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ, και έτσι προσκλήθηκα στο φετινό φεστιβάλ. Αλλά…»
Μετά τις αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι διοργανωτές του Φεστιβάλ, το οποίο πρόκειται να διεξαχθεί από τις 23 έως τις 26 Σεπτεμβρίου 2024, προχώρησαν σε ανακοίνωση μέσω της σελίδας τους στο Facebook, στην οποία υποστηρίζουν πως αιτία για τον αποκλεισμό του Αμπού Τόχα ήταν η επιλογή της Ισραηλινής ποιήτριας να μην παρευρεθεί λόγω φόβων για τη σωματική της ακεραιότητα:
«Όσον αφορά το ζήτημα που φαίνεται να προκάλεσε ανάρτηση του παλαιστίνιου ποιητή Mosab Abu Toha, για μη πρόσκλησή του στο 10ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών που διοργανώνει για 10η χρονιά ο Κύκλος Ποιητών, θα θέλαμε να διατυπώσουμε τις ακόλουθες διευκρινήσεις:
Στο πλαίσιο της φετινής διοργάνωσης του Φεστιβάλ –την ευθύνη του οποίου έχει Οργανωτική Επιτροπή υπό την προεδρία του έγκυρου ποιητή και πρώην προέδρου του Κύκλου κ. Ντίνου Σιώτη, ο οποίος απηύθυνε και τις προσκλήσεις– αποφασίστηκε στις αρχές του χρόνου μία αρκετά προκλητική συνάντηση-συνύπαρξη ενός Παλαιστίνιου και μιας Ισραηλινής ποιήτριας στο Φεστιβάλ, η οποία θα ήταν και μια ποιητική απάντηση στα τεκταινόμενα αυτή τη στιγμή στη μαρτυρική Παλαιστίνη. Επιλέχτηκε κατ’ αρχάς ο ποιητής Mosab Abu Toha και η ακτιβίστρια ισραηλινή ποιήτρια Τal Nitzan, η οποία αγωνίζεται υπέρ των δικαιωμάτων της Παλαιστίνης, προκειμένου να δώσουν ένα ηχηρό μήνυμα για τη δυνατότητα ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των δύο λαών. Για τη συνύπαρξη αυτή ο Παλαιστίνιος ποιητής δεν πρόλαβε να ενημερωθεί, επειδή στο μεταξύ η Ισραηλινή ποιήτρια, πληροφορούμενη για επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών τουριστών στην Αθήνα, εξέφρασε φόβους για την ασφάλειά της και ζήτησε να μην προσκληθεί. Οπότε το αρχικό σχέδιο ματαιώθηκε και τα δύο μέρη ειδοποιήθηκαν ότι για λόγους ασφαλείας θα προσκληθούν σε κάποια μελλοντική διοργάνωση.
Ο Mosab Abu Toha μη γνωρίζοντας τι ακριβώς έχει συμβεί, εξέλαβε τη ματαίωση ως προσπάθεια «φίμωσης» και «λογοκρισίας», όταν το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών έχει ξανακαλέσει Παλαιστίνιο ποιητή (δύο φορές τον μαχητικό υπερασπιστή των παλαιστινιακών δικαιωμάτων Najwan Darwish), αλλά και Άραβες ποιητές, ενώ συγχρόνως αποτελεί μέρος του World Poetry Movement που επίσης έχει πάρει σαφή θέση πάνω στο θέμα.
Λυπούμαστε πολύ που οι προθέσεις μας παρεξηγήθηκαν, κατανοώντας παράλληλα ότι κάποιος που βρίσκεται σε πόλεμο είναι λογικό να εκλαμβάνει τα γεγονότα με ευαισθησία και ένταση και να τα ερμηνεύει διαφορετικά από ό,τι είναι στην πραγματικότητα».
Ο Αμπού Τόχα, έπειτα από την απάντηση του Φεστιβάλ, απέστειλε επιστολή προς τους διοργανωτές:
«Αξιότιμε κύριε/κυρία,
Είμαι ο Mosab Abu Toha και αυτό το email αφορά τη σοκαριστική είδηση ότι η πρόσκλησή μου να συμμετάσχω στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Ποίησης της Αθήνας 2024 ακυρώθηκε. Η είδηση αυτή μου μεταφέρθηκε μέσω του Dino στο messenger του Facebook.
Πήρα την επίσημη πρόσκληση από την Ειρήνη Παπακυριακού, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του 10ου AWPF, τον Φεβρουάριο του 2024, πριν η Marie-Laure έρθει σε επαφή μαζί μου σχετικά με την υλικοτεχνική υποδομή του ταξιδιού και της διαμονής στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ. Δεν υπήρχε καμία αναφορά στην επιστολή για τη συμμετοχή μιας Ισραηλινής ποιήτριας στην εκδήλωσή μου. Αυτό δεν μπορεί ποτέ να αναμένεται να πραγματοποιηθεί, ειδικά κατά τη διάρκεια μιας τόσο φρικτής περιόδου για μένα και τον λαό μου.
Σέβομαι τον Ντίνο ως φίλο και ως εκδότη του βιβλίου μου στα ελληνικά, αλλά νομίζω ότι αξίζω μια επίσημη επιστολή από εσάς ως διοργανωτή του Φεστιβάλ, με τον ίδιο τρόπο που πήρα μια επίσημη επιστολή με την οποία με προσκαλούσατε. Η συμμετοχή μου σε ένα παγκόσμιο φεστιβάλ δεν θα εξαρτηθεί ποτέ από την παρουσία ενός ισραηλινού καλεσμένου μαζί μου. Δεν υπάρχει καμία λογική σε αυτό, να φέρεις έναν ποιητή από μια χώρα που κατέστρεψε το σπίτι μου, με απήγαγε και με βασάνισε, σκότωσε τους φίλους και τους μαθητές μου και συνεχίζει χωρίς ντροπή να το κάνει. Είναι ενάντια στην ποίηση να εμποδίζεις έναν ποιητή σαν εμένα να μοιραστεί την ιστορία μου και του λαού μου κατά τη διάρκεια τόσο σκοτεινών στιγμών.
Αντί να παρέχετε τη σκηνή σε ποιητές που μπορούν να μιλήσουν για την καταστροφή της πατρίδας τους επί 76 χρόνια, αντί να προσκαλέσετε ποιητές που έγραψαν ποιήματα για τις πληγές τους και τις εμπειρίες τους από τον εκτοπισμό, την απαγωγή και τη μετέπειτα εξορία, αποκλείετε μια φωνή που κραυγάζει στίχους κάτω από τα ερείπια του σπιτιού του, κάτω από πυρά, ενώ είχε δεμένα τα μάτια και χειροπέδες και ενώ έκλαιγε για την οικογένειά του που υπέφερε και αιμορραγούσε, τους φίλους και τους γείτονές του για περισσότερους από εννέα μήνες.
Προσβάλατε την ποίηση. Προσβάλατε το φεστιβάλ σας. Προσβάλατε την ανθρωπότητα.
Mosab Abu Toha
Υ.Γ.
Μόλις είδα την ανάρτησή σας στο Facebook. Δηλαδή η Ισραηλινή ποιήτρια ακύρωσε τη συμμετοχή της και μετά εσείς ακυρώσατε τη δική μου, λες και η ποίησή μου δεν έχει κανένα νόημα εκτός αν διαβαστεί δίπλα της;
Κι έπειτα, ξέρετε ότι γεννήθηκε στη Γιάφα, την πόλη από την οποία εκδιώχθηκαν οι τέσσερις παππούδες μου το 1948. Θα έπρεπε να έχω γεννηθεί εκεί. Ο πατέρας μου, η μητέρα μου και τα αδέλφια μου επίσης.
Θα έπρεπε να γράφω για τα πορτοκάλια της Γιάφα και όχι για τα ερείπια του σπιτιού μου στη Γάζα ή για τις πληγές και τον πόνο μου.
Ίσως δεν θα ήμουν ο ποιητής που ο κόσμος χρειάζεται να ακούσει.»