Ούτε παράσταση. Ούτε ταινία. Θέατρο φτιαγμένο για προβολή σε οθόνη. Πόσες φορές μπορεί να πεθάνει και να αναστηθεί μια θηλυκότητα, ένα σώμα, μια χώρα; Το video art πρότζεκτ της ομάδας bijoux de kant θέλει την Μπέττυ Βακαλίδου, πρωτοστάτρια των διεκδικήσεων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, να δίνει ένα αποκαλυπτικό ρεσιτάλ νεκραναστάσεων.
Στα όρια θεάτρου και οθόνης, πραγματικότητας και εικονικότητας, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση παρουσιάζει σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο στον 5ο όροφο από Παρασκευή 11 Νοεμβρίου το video art πρότζεκτ Οι 7 θάνατοι της Αντώνας του σκηνοθέτη Γιάννη Σκουρλέτη, του εικαστικού και σκηνογράφου Κωνσταντίνου Σκουρλέτη και της ομάδας bijoux de kant. Η Αντώνα, η αντιηρωίδα της Γλυκερίας Μπασδέκη, ερμηνευμένη από την Μπέττυ Βακαλίδου, διατρέχει την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και ανασταίνει την αφομοιωμένη λαϊκότητα του ελληνικού queer στη δημόσια μνήμη και στο ιστορικό σώμα. Μαζί της ο λαϊκός οργανοπαίκτης Βασίλης Ζιάκας πλαισιώνει με τους ήχους του τη διαδρομή της. Μια ιστορία ανοίκεια όσο και αιφνιδιαστικά οικεία – ίσως γιατί «όλοι κουβαλάμε μια Μπέττυ μέσα μας», όπως έχει πει ο Δημήτρης Δημητριάδης.
«Ταράζει τα όμορφά μας μάτια» έχει πει για την Μπέττυ Βακαλίδου ο Jean Genet. Πράγματι, ταράζει η μυθιστορηματική ζωή της γυναίκας που γεννήθηκε αγόρι στη Θράκη, κλείστηκε σε αναμορφωτήριο, το έσκασε για την Αθήνα κι έπειτα για την Αμερική, έγινε λιμενεργάτης, λαθρομετανάστης, τραβεστί, πόρνη, συγγραφέας, προκάλεσε σάλο με την αυτοβιογραφία της, συμμετείχε στην ίδρυση του Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλοφίλων Ελλάδας, προχώρησε σε επέμβαση αλλαγής φύλου και συνεχίζει εδώ και τριάντα χρόνια να σαγηνεύει ως κινηματογραφική και θεατρική πρωταγωνίστρια.
Η Μπέττυ έχει ζήσει πολλές ζωές και η Αντώνα είναι το θεατρικό alter ego της: ένας λοξός χαρακτήρας τον οποίο εμπνεύστηκε από εκείνη και για εκείνη η συγγραφέας Γλυκερία Μπασδέκη. Γιατί η Αντώνα είναι μια πριμαντόνα των θεατρικών μπουλουκιών του περασμένου αιώνα, η οποία πεθαίνει με εξωφρενικά αλλόκοτους τρόπους επτά φορές και ανασταίνεται άλλες τόσες, μόνο και μόνο για να αφηγηθεί μια ζωή γεμάτη απροσδόκητες εμπειρίες και παράδοξα φαινόμενα.
Σημείωμα συγγραφέα
ΚΑΙ ΞΑΝΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΟΞΑ
Το σώμα-χώρα της Αντώνας πεθαίνει και πεθαίνει και ξαναπεθαίνει αδυνατώντας να διακόψει την ιστορική πορεία του. Η μόνη αντίσταση στον προδιαγεγραμμένο θάνατο είναι η επιλογή του θανάτου με τους όρους του υποκειμένου. Κι αυτό κάνει η δύσμοιρη, φτωχιά, βιασμένη από φουσάτα και ερπύστριες Αντώνα: Επιλέγει την έξοδό της, το ξόδι της, «μόνη της και αυτοβούλως», κατακτώντας έτσι την ελευθερία της, τα εντελώς δικά της «αμάραντα».
Η Μπέττυ Βακαλίδου με το δικό της ένδοξο σώμα-χώρα είναι η Αφηγήτρια-Διασώστρια της ιστορίας της, που είναι η ιστορία μιας Ελλάδας εκτός διδακτέας ύλης. Μιας Ελλάδας που έπρεπε να πεθαίνει προτού προλάβει να αφηγηθεί τον θάνατό της. Κι όμως, η Δόξα που στέφει επιφανείς και αφανείς, δηλωμένους και αδήλωτους, προβεβλημένους και παρίες, με την ίδια πάντα στοργή, στέκεται με το αμάραντο στεφάνι μπροστά στο ομιλούν, επιτέλους, σώμα και το στέφει.
Είναι η μεγάλη στιγμή, η ιστορική και συγκινητική στιγμή της δικαίωσης. Η Αντώνα-Μπέττυ εντός της διδακτέας ύλης πια.
Γλυκερία Μπασδέκη
Σημείωμα σκηνοθέτη
ΕΦΤΑ ΦΟΡΕΣ ΚΙ ΑΝ Σ’ ΑΡΝΗΘΩ
Η Αντώνα πεθαίνει εφτά φορές. Αλλόκοτα, αιφνίδια, άδικα. Άλλο ένα νεκρό σώμα που δεν πρόλαβε να το καταγράψει η επίσημη Ιστορία. Ένα σπαρακτικό νεκρό σώμα που βρίσκει τη δύναμη να πει «άει σιχτίρ πια» στην επίσημη, την καθωσπρέπει ιστοριογραφία των νικητών και να επιβάλει την καταγραφή του θανάτου της και, ταυτόχρονα, της ζωής της.
Σκηνοθέτησα τους θανάτους της Αντώνας, αυτής της υπερκόσμιας περσόνας, νιώθοντας εξαρχής πως συμμετέχω σε μια γέννα. Η Αντώνα πεθαίνει για να ξαναγεννηθεί, καταγεγραμμένη πια ως ιστορικό γεγονός τεράστιας σημασίας, κερδίζοντας το δικαίωμά της στη μη-λήθη.
Η Μπέττυ Βακαλίδου ήταν για μένα το σώμα-οδηγός σ’ αυτή την επίσκεψη της bijoux de kant στη χώρα των αφανών και χιλιοσκοτωμένων. Κάθε λέξη της Μπέττυς ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας. Κάθε λέξη της Μπέττυς δικαιώνει τις στρατιές τόσων και τόσων αδικοχαμένων, ζώντων και νεκρών, για την επιμονή τους να υπάρξουν και να υπάρχουν.
Γιάννης Σκουρλέτης, bijoux de kant
video still: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Συντελεστές
Κείμενο: Γλυκερία Μπασδέκη
Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης
Σκηνογραφία, Κινηματογράφηση & Μοντάζ: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Ήχος: Αλέξανδρος Σκουρλέτης
Βοηθός Σκηνοθέτη & Οργάνωση Παραγωγής: Γιώργος Παπαδάκης
Αντώνα η Μπέττυ Βακαλίδου
Ακορντεόν: Βασίλης Ζιάκας
Κατάλληλο: 18+
Διαβάστε περισσότερα
-Ο χαρακτήρας της Αντώνας πρωτοεμφανίστηκε στο έργο της Γλυκερίας Μπασδέκη, «Αμάραντα», που ανέβηκε στη θεατρική σκηνή Faust το 2017, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Σκουρλέτη, και στη συνέχεια αυτονομήθηκε και εξελίχθηκε στο μονόπρακτο Οι 7 θάνατοι της Αντώνας.
-Η ομάδα bijoux de kant χαρακτηρίζει το έργο Οι 7 θάνατοι της Αντώνας ως μια «in-between παράσταση» που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια των αυστηρών λοκντάουν και το πάγωμα των θεατρικών παραστάσεων. Διερευνώντας την έννοια της παροντικότητας και της επιτελεστικότητας, αναζητώντας τρόπους με τους οποίους το θέατρο δύναται να υπάρξει σε αυτές τις ακραίες συνθήκες, η bijoux de kant δημιούργησε το έργο Οι 7 θάνατοι της Αντώνας ως το αποτέλεσμα του διαλόγου ανάμεσα στην οπτικοακουστική δημιουργία και στις ζωντανές τέχνες.
-Το τσιφτετέλι της Αντώνας, «Πόσα λαμπιόνια», που ακούγεται στο έργο, είναι σύνθεση του Βασίλη Ζιάκα σε στίχους της Γλυκερίας Μπασδέκη.
-H δημιουργία του ψηφιακού έργου Οι 7 θάνατοι της Αντώνας επιχορηγήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
-Η αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Βακαλίδου, «Μπέττυ, καπετάνιος της ψυχής μου», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΤΥΠΩΘΗΤΩ / ΔΑΡΔΑΝΟΣ.
-Η ταινία «Μπέττυ» του Δημήτρη Σταύρακα (1979), το πορτρέτο μιας τρανς γυναίκας, σαράντα χρόνια πριν από την αναγνώριση ταυτότητας φύλου, με την Μπέττυ Βακαλίδου πρωταγωνίστρια, προβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2022 στη Στέγη, στο πλαίσιο του κινηματογραφικού αφιερώματος «Ζέτα, Φλωρέττα, Νίκη».
video still: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Πληροφορίες
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Συγγρού 107
Από 11 Νοεμβρίου έως 4 Δεκεμβρίου 2022
Στέγη +5
Τετάρτη έως Κυριακή | 18:00-23:10 (Σε συνεχή ροή)
Η είσοδος και η έξοδος των θεατών επιτρέπεται καθ’ όλη τη διάρκεια της προβολής.
Ώρες έναρξης προβολών: 18:00, 18:40, 19:20, 20:00, 20:40, 21:20, 22:00, 22:40
Διάρκεια: 32΄
Κατάλληλο: 18+
Είσοδος ελεύθερη
Με την υποστήριξη της Ticketmaster