Το καλοκαίρι και το Πάσχα της Καρπάθου ενώνονται σε μια φωτογραφική έκθεση γεμάτη από τις εικόνες του νησιού

Ιερείς, πιστοί, παπαδοπαίδια, ανακαταμένα από τον αγέρα μαλλιά, άμφια που ανεμίζουν, λάβαρα εκκλησιών. Οι φωτογραφίες του Γιώργου Τατάκη και του Μιχάλη Παππά, που επισκέφθηκαν την Όλυμπο της Καρπάθου το Πάσχα για να αποτυπώσουν την κατάνυξη μέσα από τα πρόσωπα των κατοίκων του ακριτικού νησιού,  εκτίθενται στο νησί καθόλη τη διάρκεια του Αυγούστου. Λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης οι φωτογράφοι απάντησαν στις ερωτήσεις της Popaganda

Γιατί επιλέξατε να φωτογραφίσετε την Κάρπαθο Πάσχα και όχι καλοκαίρι; Γιώργος Τατάκης: Η Κάρπαθος το Πάσχα έχει φωτογραφηθεί στο παρελθόν από πολλούς φωτογράφους τους οποίους θαυμάζω (Μάνος, Οικονομόπουλος, Koudelka κλπ) άρα υπάρχουν πολλές εικόνες που έχουν χαραχθεί στο μυαλό μου και μου έδωσαν την επιθυμία να ζήσω τις ίδιες στιγμές και να δω πώς έχουν εξελιχθεί οι άνθρωποι και τα έθιμά τους.

Μιχάλης Παππάς: Γιατί το Πάσχα στην Όλυμπο Καρπάθου είναι μοναδικό στην Ελλάδα.

Ποια είναι η αγαπημένη σου φωτογραφία από την έκθεση; Τι απεικονίζει και γιατί; Γ.Τ:  Δύσκολη ερώτηση και μάλιστα δεν νομίζω ότι το έχω αποφασίσει ακόμη. Το σίγουρο είναι ότι είμαι ευχαριστημένος και με τις 26 φωτογραφίες που απαρτίζουν την έκθεσή μου. Υπάρχει μία εικόνα που έχει δημοσιευτεί στο National Geographic που απεικονίζει μία ηλικιωμένη κυρία έξω από τα οστεοφυλάκια της Ολύμπου και υπάρχει και μία άλλη με κάποιους άντρες που κουβαλάνε τις εικόνες από το τέμπλο της κεντρικής εκκλησίας στους αγρούς με τον πρώτο να κοιτάζει απευθείας στον φακό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Οι δύο αυτές εικόνες έγιναν την Λαμπρή Τρίτη όπου λαμβάνει χώρα το ταφικό έθιμο. Όλες όμως οι εικόνες έχουν κάτι που με ελκύει και χαίρομαι να τις κοιτάζω. Γενικά η αλήθεια είναι ότι δεν χαρακτηρίζω κάποια από τις εικόνες που έχω κάνει ποτέ “αγαπημένη” και στην συγκεκριμένη περίπτωση με ενδιαφέρει περισσότερο το τι θα φωτογραφίσω κατά τον Αύγουστο που θα είμαι εκεί. Έχω ακούσει για διάφορα πολύ ενδιαφέροντα έθιμα που έρχονται και η έκθεσή μου ήταν μια πολύ καλή δικαιολογία για να βρίσκομαι εκεί σε όλα αυτά. 

Μ.Π.: Είναι η φωτογραφία με τον παπά του χωριού, τον παπα Γιάννη, λειτουργεί Μεγάλη Βδομάδα μόνος του μέσα στην εκκλησία. Εκείνο το μεσημέρι δεν ήρθε κανένας στην εκκλησία.

Περιέγραψε μια σκηνή από την πασχαλιάτικη Κάρπαθο που δε συναντάμε πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Γ.Τ: Το εντυπωσιακό με την Κάρπαθο, συγκεκριμένα με την Όλυμπο, μιας και εκεί πέρασα το Πάσχα, είναι ότι σχεδόν τα πάντα είναι κατά τι διαφορετικά από την υπόλοιπη Ελλάδα. Ξεκινώντας από την εκκλησία, υπάρχουν δύο χώροι. Οι γυναίκες στέκονται χωριστά από τους άντρες. Γυναικωνίτης μεν, άλλα όχι αυτό που ξέρουμε. Είναι και οι δύο χώροι στο ισόγειο όπου μάλιστα οι γυναίκες μπαίνουν από διαφορετική είσοδο ώστε να μην περάσουν καθόλου από τον χώρο των αντρών.

Την Μεγάλη Πέμπτη, ο ιερέας ανοίγει την εκκλησία στις τρεις τα ξημερώματα και περιμένει όσους θέλουν να κοινωνήσουν μέχρι να αρχίσει την λειτουργία. Αυτό κρατάει από την εποχή όπου υπήρχαν πολλοί κάτοικοι που εργαζόντουσαν στην γεωργία/κτηνοτροφία και ήθελαν να προλάβουν πριν πάνε στην δουλειά τους. Τώρα ο παπα-Γιάννης ήταν μόνος του και περίμενε μαζί με δύο τρελούς φωτογράφους. Οι περισσότεροι ήρθαν 30 λεπτά πριν την λειτουργία. Την Παρασκευή, ο επιτάφιος εκτός από τον παραδοσιακό στολισμό, φιλοξενεί τις φωτογραφίες των ανθρώπων που έφυγαν τον τελευταίο χρόνο. Μετά την λειτουργία, κατά την διάρκεια του προσκυνήματος, οι συγγενείς των εκλιπόντων θρηνούν τους νεκρούς μπροστά στον επιτάφιο. Στο άκουσμά του, αυτό το έθιμο μου είχε φανεί υπερβολικό και θεωρούσα ότι θα κάνω ενδιαφέρουσες εικόνες. Στην πραγματικότητα όμως ήταν τόσο δυνατή η σκηνή, όπου τελικά δεν κατάφερα να σηκώσω την μηχανή και να φωτογραφίσω. Το Μεγάλο Σάββατο, οι γυναίκες ετοιμάζουν τον “πατσά”, ένα είδος μαγειρίτσας, αλλά και το αρνί της επόμενης μέρας. Το τελευταίο γίνεται στον ξυλόφουρνο και σφραγίζεται μέχρι την επόμενη μέρα.

Η Ανάσταση το βράδυ γίνεται στον γυναικωνίτη και όχι στο προαύλιο. Την Κυριακή γίνεται Δεύτερη Ανάσταση το μεσημέρι, η οποία είναι η κύρια Ανάσταση για την Όλυμπο και όλα τα κορίτσια στολίζονται με τις παραδοσιακές στολές (φορέματα) και κρεμούν χρυσά φλουριά στον λαιμό τους. Μετά την λειτουργία κερνούν φοβερούς λουκουμάδες και ούζο! Η σημαντικότερη ημέρα ίσως όμως είναι η Λαμπρή Τρίτη όπου γίνεται το ταφικό έθιμο. Εκεί, οι εικόνες από το τέμπλο της κεντρικής εκκλησίας βγαίνουν και μεταφέρονται γύρω από όλο το χωριό όπου σε κάθε εκκλησία γίνεται επιμνημόσυνη δέηση.

Το ίδιο γίνεται και στο κοιμητήριο σε κάθε τάφο χωριστά. Οι εικόνες τέλος γυρνούν στην εκκλησία όπου γίνεται πλειστηριασμός από τοπικές οικογένειες για να μπουν στην θέση τους. Ο αντίστοιχος πλειοδότης την μεταφέρει στην θέση της και όλοι οι πλειοδότες με τις οικογένειές τους τρώνε στον γυναικωνίτη. Αυτές είναι οι βασικές διαφορές που μου έκαναν την μεγαλύτερη εντύπωση αλλά υπάρχουν και πολλές άλλες που κάνουν την εμπειρία τελείως ξεχωριστή.

Μ.Π.: Τις γυναίκες στην Όλυμπο της Καρπάθου να κάνουν δουλειές με τις παραδοσιακές ενδυμασίες.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου μέρος στην Κάρπαθο και γιατί; Γ.Τ:Εύκολο. Η Όλυμπος. Βέβαια ίσως να μην είμαι κατάλληλος να απαντήσω μια τέτοια ερώτηση γιατί δεν είδα και τίποτε άλλο. Τις τρεις εβδομάδες που ήμουν στο νησί τις πέρασα εκεί. Αυτό όμως που με ελκύει περισσότερο δεν είναι ένα μέρος αλλά η κουλτούρα και οι άνθρωποί του. Σε αυτό το κομμάτι έμεινα απόλυτα ικανοποιημένος και ένοιωσα πραγματικά στο σπίτι μου. Η φιλοξενία και οι εμπειρίες που απέκτησα από τους κατοίκους τις Ολύμπου είναι ανεκτίμητες και σίγουρα θα μου μείνουν αξέχαστες.

Μ.Π.:  Η Όλυμπος γιατί οι άνθρωποι εκεί είναι ντόμπροι.