«Φέρτε πίσω τους βαρβάτους άνδρες», έγραφε σε μια από τις πολλές αναρτήσεις που έκανε στα social media η υπερσυντηρητική Αμερικανίδα πολιτική σχολιάστρια Κάντις Όουενς, αναφερόμενη στον Χάρι Στάιλς, ο οποίος τον Δεκέμβριο του 2020 έγινε ο πρώτος άνδρας που φωτογραφήθηκε σόλο για το εξώφυλλο της αμερικάνικης Vogue. Στην iconic πια φωτογράφιση που συνόδευε την συνέντευξη του νεαρού σταρ για το περιοδικό, εκείνος φοράει ρούχα που θεωρούνται «γυναικεία» ή που πατάνε σε μια πολύ λεπτή νοητή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ανδρική και την γυναικεία ένδυση. Μάλιστα, στο εξώφυλλο ο Στάιλς φοράει μια μακριά τουαλέτα με βολάν την οποία είχε σχεδιάσει ο Αλεσάντρο Μικέλε του οίκου Gucci αποκλειστικά για εκείνον. Παρόμοιες τουαλέτες είχαμε δει τις προηγούμενες σεζόν στην πασαρέλα του γνωστού ιταλικού οίκου, μόνο που εκείνες ήταν φορεμένες από γυναίκες.
Όπως ήταν φυσικό η εν λόγω φωτογράφιση άνοιξε μια μεγάλη κουβέντα όχι τόσο στον χώρο της μόδας, αλλά περισσότερο στην κοινωνία, εκφραζόμενη πάντα μέσα από αναρτήσεις στα social media, για το τι τελικά αποτελεί ανδρικό και τι γυναικείο ντύσιμο και κατά πόσο είναι λεπτές ή όχι οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στα δυο. Ο Χάρι Στάιλς δείχνει εδώ και χρόνια με την εικόνα του και τις εμφανίσεις τις οποίες επιλέγει να κάνει, πως του αρέσει να παίζει με τους ρόλους που έχουν αποδοθεί στα δυο φύλα όσο αφορά στο ντύσιμο. Κυκλοφορεί συχνά με μπλούζες που έχουν ξεπηδήσει από τις γυναικείες συλλογές γνωστών οίκων μόδας, ενώ δεν διστάζει να φορέσει μακιγιάζ και να βάψει τα νύχια του. Μάλιστα, ο νεαρός Βρετανός δεν είναι ο μόνος άνδρας που επιχειρεί να καταρρίψει τα στερεότυπα που ακολουθούν την εμφάνιση των δυο φύλων.
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε όλο και περισσότερους άνδρες ειδικά στο εξωτερικό να προσπαθούν να σπάσουν τις νόρμες, χωρίς να φοβούνται να αγκαλιάσουν ίσως και την θηλυκή τους πλευρά. Πολύ πρόσφατα, το @leaguefits, ένας λογαριασμός στο instagram αφιερωμένος στο στυλ των παικτών του NBA, ανέβασε ποστ με όλους εκείνους τους παίκτες που δεν φοβούνται να φορέσουν «φούστες».
Γιατί όμως αυτή η προσπάθεια για αλλαγή βρίσκει τόσους πολέμιους; Γιατί ενώ αποδεχόμαστε τις γυναίκες να φοράνε boyfriend jeans δεν μπορούμε να αποδεχτούμε έναν άνδρα που ίσως θέλει να φορέσει girlfriend jean, όσο απλοϊκή κι αν μοιάζει αυτή η σύγκριση. Γιατί το ντύσιμο έχει φτάσει τόσο πολύ να συνδέεται με την σεξουαλικότητα ενός ανθρώπου; «Στα χρονικά πάντα εμφανίζονταν σχεδιαστές μόδας που προβόκαραν το δυτικό μάτσο αντρικό πρότυπο (Rick Owens, COMME des GARÇONS). Την τελευταία δεκαετία όμως οι μεγάλοι οίκοι είναι που στρέφουν την προσοχή τους στην ανακατασκευή, την “απενοχοποίηση” των φύλων και κυρίως του αντρικού. Μια τάση που ως τώρα δεν είχε εμφανιστεί τόσο έντονα στη σύγχρονη μόδα, είναι να συνδέεται ο ανδρισμός με τον ρομαντισμό, την αφέλεια και την ενέργεια της παιδικής ηλικίας. Από τον Thom Browne, στον Raf Simons, στον Gucci (Alessandro Michele) και Dior (Kim Jones) οι πασαρέλες προωθούν με ένα τρόπο σχεδόν θεατρικό τις προτάσεις τους για επαναπροσδιορισμό. Μπορεί το αποτέλεσμα για πολλούς να είναι αποτρεπτικό ή σοκαριστικό, είναι σίγουρα όμως αντικείμενο για συζήτηση και όχι απόρριψη. Και η συζήτηση αφορά πλέον όχι αν ένας άντρας φόρεσε φούστα αλλά μάλλον πως την φόρεσε» εξηγεί η Μαριλύ Ελμεζόγλου, δημοσιογράφος και φοιτήτρια μόδας στη Βιέννη.
Ο ηθοποιός και τραγουδιστής Τζάρεντ Λέτο, φορά συχνά γυναικείες δημιουργίες μεγάλων οίκων μόδας.
«Σε μια εποχή που στη θεωρία μπορούμε να μιλάμε για ρευστότητα ανάμεσα στα φύλα (gender fluidity), το να παρουσιάζονται κομμάτια σχεδιασμένα για γυναίκες πάνω σε αντρικά σώματα είναι η πράξη. Το αντίθετο βέβαια που συμβαίνει εδώ και καιρό, μία γυναίκα να φοράει αντρικό κοστούμι, είναι πλέον συνηθισμένη φιγούρα μέχρι και σέξι. Γιατί η εποχή μας έχει “αποδεχτεί” τους συμβολισμούς που την ακολουθούν, έχει προλάβει να τη φετιχοποιήσει κιόλας. Έξω από τα πόσα μια εικόνα δείχνει, περισσότερο ρόλο παίζει η αποκωδικοποίηση που της κάνουμε. Αν η κοινωνία μας φωνάζει για περισσότερη αποδοχή και αλτρουισμό, τότε οι αρνητές θα πρέπει να κοιτάξουν τι επιπτώσεις είχε ο αφορισμός του εξωτικού στην ιστορία και τι απέγιναν τα είδη που δεν προσαρμόστηκαν στην εξέλιξη και την αλλαγή».
Ο Αμερικάνος ράπερ ASAP Rocky, συνηθίζει να φορά λουλουδάτα μαντήλια στο κεφάλι.
«Μια κοινωνία δεν μπορεί να ζήσει χωρίς δυνατούς άνδρες. Στην Ανατολή το ξέρουν αυτό, στην Δύση όμως, προχωράμε προς την “θυληκοποίηση” των ανδρών», έτσι ξεκινούσε το tweet της Κάντις Όουενς πριν αναφερθεί στον Χάρι Στάιλς. Βέβαια, κάπου στο tweet της έμπλεκε και τον μαρξισμό και η μπάλα χανόταν, αλλά και πάλι από κάτω υπήρχαν πολλοί που συμμερίζονταν την άποψή της, αν και με μια μικρή έρευνα ακόμα και στα google images θα μπορούσε κάποιος εύκολα να δει πως τα λεγόμενά της απέχουν πολύ από την πραγματικότητα.
«Οι κουλτούρες που σήμερα θα λέγαμε πως είναι πιο συντηρητικές από όσο η Δύση και ίσως προσδίδουν μεγαλύτερη βαρύτητα στις έννοιες του φύλου και ό,τι αυτές συνεπάγονται, δεν έχουν στιγματίσει τον αντρισμό τους με το παντελόνι. Στην ανατολική Ασία υπήρχε ανέκαθεν το κιμονό, παραδοσιακό ένδυμα για τις χώρες Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα, για άντρες και γυναίκες. Οι Άραβες έχουν το κάτασπρο καφτάνι (Thawb) ακόμη σαν επικρατές ένδυμα. Στη Σενεγάλη φορούν μακριά καφτάνια άντρες και γυναίκες με παραδοσιακά τυπωμένα σχέδια. Στις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας συναντάμε συχνά το “σαρόνγκ”, ένα πολύχρωμο τετράγωνο υπερμέγεθες κομμάτι ύφασμα, το οποίο τυλίγεται με συγκεκριμένο τρόπο γύρω από όλο το σώμα ή μόνο από τη μέση και κάτω και φοριέται από τα δύο φύλα ακόμη κι από παιδιά. Ή απλώς αξίζει να αναζητήσει κανείς υλικό από ένα όποιον γάμο στην Ινδία. Οι εικόνες είναι πολύ διαφορετικές», εξηγεί η Μαριλύ Ελμεζόγλου.
Εύζωνες με παραδοσιακές φουστανέλες κατά τη διάρκεια κατάθεσης στεφάνου στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.
Και στην Δύση όμως, που τόσο άρρηκτα είναι συνδεδεμένος ο ανδρισμός με το παντελόνι, μην ξεχνάμε τα «παντελονάτα λόγια» που για κάποιον λόγο στην χώρα μας έχουν συνδεθεί με την ειλικρίνεια, έχουμε παραδείγματα πως τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Στη Ελλάδα συγκεκριμένα υπάρχουν δυο τέτοιο παραδείγματα νύχτα-μέρα έξω από την Βουλή των Ελλήνων. Οι τσολιάδες αν και φοράνε φουστανέλες, θεωρούνται πρότυπο ανδρισμού και ρώμης, ενώ πριν κάποια χρόνια έπαιζε παντού η διαφήμιση με τους περήφανους Σκωτσέζους να σηκώνουν ψηλά τα κιλτ τους, άλλο ένα ένδυμα που δεν διαφέρει πολύ από μια σύγχρονη γυναικεία φούστα. Και στις δυο περιπτώσεις όμως, δεν αμφισβητείται ο ανδρισμός αυτού που τα φοράει.
«Τόσο τα κιλτ όσο και οι φουστανέλες, είναι φούστες. Η ερώτηση είναι γιατί θέλουμε να το ξεχνάμε και γιατί αυτές τις φούστες τις αποδεχόμαστε χωρίς κριτική. Και στις δύο περιπτώσεις τα ενδύματα αυτά είναι συνδεδεμένα με την παράδοση των τόπων προελεύσεως τους, θα λέγαμε με μία εθνική υπερηφάνεια, την ώρα που φοριούνται από το αντρικό φύλο», συνεχίζει η Μαριλύ Ελμεζόγλου. Άλλωστε το παντελόνι με τον τρόπο που το αντιλαμβανόμαστε εμείς σήμερα, έχει πολύ πιο σύντομη ιστορία. «Το παντελόνι – μορφή του, όχι όπως το ξέρουμε σήμερα – υπήρχε από τα προϊστορικά χρόνια για καθαρά πρακτικούς λόγους, κατά την ιππασία και τις μάχες. Στην αρχαία Αίγυπτο και αρχαία Ελλάδα υπάρχουν δείγματα που απεικονίζουν ιππείς φορώντας παντελόνια – χωρίς όμως το ένδυμα να είναι απαγορευτικό για κάποιο από τα δύο φύλα ή να σημαίνει κάτι παραπάνω από την πρακτική του εφαρμογή. Γνωρίζοντας πως οι αρχαίοι πολιτισμοί δεν αντιλαμβάνονταν τις έννοιες του άντρα και της γυναίκας όπως εμείς σήμερα, καταλαβαίνουμε γιατί οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι θεωρούσαν αυτούς που φορούσαν παντελόνι βάρβαρους».
Πάντως η συγκεριμένη χρονική στιγμή δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε, διάσημους κυρίως, άνδρες να θέλουν να καταρρίψουν τα στερεότυπα που συνοδεύουν το φύλο τους, έχοντας ως όπλο την εμφάνιση και το ντύσιμο τους. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων ίσως, ο Ντέιβιντ Μπάουι, που δεν δίσταζε να ντύνεται με ανδρόγυνα ρούχα, να φορά μακιγιάζ, ψηλά παπούτσια και να βάφει τα μαλλιά του. «Οι άντρες έχουν αμφισβητήσει καιρό τώρα τις νόρμες και συνεχίζουν να το κάνουν. Αν γυρίσουμε πίσω στην εποχή του Glam Rock και της Disco θα βρούμε σίγουρα ψηλά τακούνια. Υπήρχε επίσης η περίοδος των ’70s που ένα ετερόφυλο ζευγάρι μπορούσε να ντυθεί με τα ίδια ακριβώς ρούχα, από άποψη κοψίματος και χρωμάτων. Τα σύνολα, ναι, θα περιελάμβαναν κυρίως παντελόνια ή το ύφος τους θα είχε πιο πολλές παραπομπές στην αντρική γκαρνταρόμπα παρά στην γυναικεία, αλλά το σκεπτικό του unisex υπήρχε».
Την δεκαετία του 1980 οι πιο ισχυροί άνδρες κυκλοφορούσαν με αυστηρά κοστούμια και χαρτοφύλακες. Την δεκαετία του 2000 οι πιο ισχυροί άνδρες του κόσμου μαζεύτηκαν στην Σίλικον Βάλεϊ και κυκλοφορούν με βερμούδες, t-shirts, φούτερ και σακίδια. «Η δεκαετία του 2020 λέγεται θα είναι αυτή του άντρα. Η βιομηχανία για την αντρική μόδα αναμένεται στα επόμενα χρόνια να ξεπεράσει σε έσοδα εκείνη των γυναικών κι αυτό γιατί οι ίδιοι οι άντρες σαν κοινό έχουν αλλάξει, οπότε θα αλλάξει και η καθημερινή εικόνα τους. Έτσι θα αλλάξει και η βιομηχανία», καταλήγει η Μαριλύ Ελμεζόγλου.
Το νοτιοκορεατικό ποπ συγκρότημα BTS σημειώνει αυτή τη στιγμή τεράστια επιτυχία σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ τα μέλη του φιγουράρουν σε πολλές λίστες με τους πιο όμορφους άνδρες στον κόσμο.
Η μόδα και τα πρότυπα είναι φτιαγμένα και καταδικασμένα να αλλάζουν και πολύ καλά κάνουν. Άλλωστε, ο Χάρι Στάιλς συνεχίζει να έχει εκατομμύρια θαυμάστριες ανά τον κόσμο, ενώ τα κορίτσια της Gen Z βρίσκουν σέξυ τους νοτιοκορεάτες ποπ σταρ που δεν κρύβουν την αγάπη τους για το μακιγιάζ. Ο σοφός λαός άλλωστε, το λέει χρόνια πως «τα ρούχα δεν κάνουν τον άνθρωπο».