Πριν λίγες μέρες η Microsoft ανακοίνωσε το μεγαλύτερο κύμα περικοπών θέσεων στην ιστορία της: 18.000 άνθρωποι αναμένεται να αποτελέσουν εντός του προσεχούς έτους παρελθόν από τις τάξεις της, αριθμός που αποτελεί το 14% του συνολικού δυναμικού της εταιρείας παγκοσμίως. Με μήνυμά του ο CEO της Microsoft, Satya Nadella, φρόντισε να εξηγήσει ότι οι απολύσεις αυτές είναι ένα ακόμα βήμα προς τον ορθό δρόμο στον οποίο θέλει να βαδίσει η εταιρεία η οποία πρέπει να γίνει πιο ανταγωνιστική, πιο εύκολα προσαρμόσιμη σε νέα δεδομένα και περισσότερο ευέλικτη. Αν υπάρχει κάποιο τμήμα της Microsoft που αναμένεται να πληγεί περισσότερο από την κίνηση αυτή, είναι αδιαμφισβήτητα αυτό της Nokia καθώς θα καταγράψει περί τις 12.500 απολύσεις, μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο από την εξαγορά της φινλανδικής εταιρείας από τον αμερικανικό κολοσσό.
Το τελευταίο καρφί στο φέρετρο
Ουσιαστικά η κίνηση αυτή αποτέλεσε τη χαριστική βολή στο κουφάρι, πλέον, της χιλιοταλαιπωρημένης Nokia, μιας εταιρείας που μερικά χρόνια πριν θεωρείτο εκ των κυρίαρχων δυνάμεων και βασικός παίκτης στον χώρο της κινητής και των τηλεπικοινωνιών γενικότερα. Τον καιρό που η Microsoft εξαγόραζε τον φινλανδικό άλλοτε κολοσσό, ισχυριζόταν πως πίσω από την ενέργειά της αυτή βρισκόταν η επιθυμία της για την απόκτηση του know-how και φυσικά των πατεντών που είχε στην κατοχή του αυτός. Παράλληλα ο CEO της Nokia, Stephen Elop διαβεβαίωνε πως η Microsoft δεν επρόκειτο να κακομεταχειριστεί τη Nokia αλλά να της συμπεριφερθεί με τρόπο αντάξιο του ονόματος και της ιστορίας της. Το λανσάρισμα της τελευταίας σειράς feature phones της τελευταίας (Nokia X, Asha κλπ) ήταν και το κύκνειο άσμα της καθώς η Microsoft δεν ήταν διατεθειμένη να επιτρέψει στη Nokia να… κάνει τα δικά της.
Τα σχέδια της Microsoft για τη Nokia είναι άλλα: η πρώτη επιθυμεί να εστιάσει και να αφιερωθεί αποκλειστικά στα Windows Phone, συσκευές δηλαδή που με εξαίρεση τα Lumia, δεν διέθετε η Nokia. Τι σημαίνει αυτό για τη δεύτερη; Πως όλες μη Windows Phone συσκευές σταματούν να παράγονται και να αναπτύσσονται και απλά υποστηρίζονται μέχρι να «σβήσει» σιγά-σιγά η βάση κοινού τους. Πρακτικά βέβαια με τον τρόπο αυτό η Microsoft πετά στα σκουπίδια τη στρατηγική και την πορεία που είχε διαγράψει η Nokia τα τελευταία χρόνια: το άνοιγμα της τελευταίας στις αναπτυσσόμενες αγορές και το λανσάρισμα low-end συσκευών με υποστήριξη πρόσβασης στο διαδίκτυο είχαν χαρίσει στη Nokia λίγη από τη χαμένη αίγλη του παρελθόντος μα πάνω απ’ όλα είχαν αποδείξει πως στο Espoo υπήρχε ακόμα διάθεση για πειραματισμό και καινοτομία. Ως εκ τούτου ελάχιστα απασχολούν πλέον αυτά καθώς η Nokia υποχρεούται πλέον να λειτουργήσει σαν ένα «department» της Microsoft και να εναρμονιστεί πλήρως με την όποια ευρύτερη στρατηγική της.
Κι όμως κάποτε…
Η ιστορία της Nokia ξεκινά το 1865 στο Tampere της Φινλανδίας. Τότε η εταιρεία ήταν μέρος ενός trust το οποίο αποτελείτο από τις Suomen Gummitehdas, Suomen Kaapelitehdas και Nokia Ab και ανήκε στον Eduard Polon. Αρχικά ασχολούνταν με την επεξεργασία καουτσούκ και ελαστικών υλικών και δραστηριοποιούνταν στις αγορές του ξύλου και των καλωδίων. Εν συνεχεία και με το πέρασμα των χρόνων το trust «έπαιξε μπάλα» και στις αγορές της ενέργειας για να ενοποιηθεί υπό το brand name Nokia το 1967. Μέχρι και τη δεκαετία του ’90 η Nokia φρόντισε σιγά-σιγά να ξεφορτωθεί από πάνω της τις μονάδες και τα τμήματα που αφορούσαν τα λοιπά υλικά και υπηρεσίες και να αφοσιωθεί στις τηλεπικοινωνίες, τομέα που οι ιθύνοντές της –σωστά- προέβλεπαν πως θα σημείωνε κατακόρυφη αύξηση τα επόμενα χρόνια.
Από τη δεκαετία του ’60 εξ’ άλλου, η Nokia είχε φροντίσει να ξεκινήσει να πειραματίζεται με concepts που αφορούσαν την κινητή τηλεφωνία, σε συνεργασία με χώρες από όλο τον κόσμο. Έτσι, το 1981 η Mobira, θυγατρική της Nokia (προέκυψε έπειτα από την εξαγορά της Salora), παρουσίασε το πρώτο σύστημα κινητής τηλεφωνίας που διατέθηκε στη Φινλανδία και έναν χρόνο αργότερα το πρώτο τηλέφωνο για αυτοκίνητα. Ακόμα ένα προϊόν-σταθμός της Mobira ήταν το Cityman 900, ένα από τα πρώτα κινητά τηλέφωνα παγκοσμίως, που λανσαρίστηκε το 1987: ζύγιζε περί τα 800 γραμμάρια και κόστιζε περίπου 4.500€. Την ίδια χρονιά μάλιστα, ο Mikhail Gorbachev φωτογραφήθηκε να χρησιμοποιεί το κινητό της Nokia για να καλέσει από το Ελσίνκι στη Μόσχα κατά τη διάρκεια ταξιδιού του και εκεί ήταν που η φήμη της Nokia απογειώθηκε.
Η Nokia ήταν από τις εταιρείες που πρωτοστάτησαν στην ανάπτυξη του προτύπου GSM, της βάσης δηλαδή της κινητής τηλεφωνίας έτσι όπως την ξέρουμε σήμερα. Το 1992 η εταιρεία παρουσίασε το πρώτο της GSM μοντέλο, το 1011, η ονομασία του οποίου συμβόλιζε την ημερομηνία που παρουσιάστηκε στο κοινό: 10 Νοεμβρίου. Το 1994 με τη σειρά 2100 η Nokia αποκάλυψε και το κλασσικό –πλέον- Nokia tune, τον περίφημο ήχο κλήσης που ακουγόταν παντού τα 90s. Η μία επιτυχία διαδεχόταν την άλλη και κάπως έτσι η Nokia γιγαντώθηκε τη δεκαετία του 90: o τζίρος της από τα 6,5€ δισ. έφτασε τα 31€ δισ.! Όσο για τις συσκευές; Ποιος ξεχνά το περίφημο 3210 των 160 εκατ;
Ο –μισός- «χρυσός» αιώνας της Nokia
Τον 21ο αιώνα η Nokia είδε τις πωλήσεις της να αυξάνονται ακόμα περισσότερο. Αρκετές από τις συσκευές της είχαν σπάσει το φράγμα των 100 εκατ. πωλήσεων με τα 1100 και 1110 του 2003 και 2005 αντίστοιχα να μετρούν από 250 εκατ. τεμάχια έκαστο. Από τα 10 κινητά με τις περισσότερες πωλήσεις στην ιστορία παγκοσμίως, τα 8 είναι της Nokia (τα υπόλοιπα είναι της Motorola) με τα 7 μάλιστα να καταλαμβάνουν τις ισάριθμες πρώτες θέσεις του top10. Από το 1995 μέχρι και το 2011 η Nokia ήταν σταθερά η εταιρεία που κατέγραφε τις περισσότερες πωλήσεις παγκοσμίως. Οι αποτυχίες ήταν μετρημένες (μία απ’ αυτές και το N-Gage, το πρώτο κινητό-παιχνιδομηχανή με το οποίο η εταιρεία προσπάθησε να μπει στα λημέρια της Nintendo που κυριαρχούσε στα handhelds με το Game Boy Advance –στην προ-PSP εποχή) αφού κάθε συσκευή που λάνσαραν οι Φιλανδοί γινόταν αυτομάτως επιτυχία.
Το Symbian είχε αναδειχθεί στο δημοφιλέστερο λειτουργικό της εποχής, την ώρα που Nokia παρουσίαζε συσκευές για κάθε γούστο: πληκτρολόγια αλφαριθμητικά και QWERTY, οθόνες αφής, κάμερες, Bluetooth και επεκτάσιμες μνήμες ήταν λίγα από τα χαρακτηριστικά που έκαναν τους καταναλωτές να στρέφονται κατά κύριο λόγο προς τις προτάσεις της Nokia. Η φινλανδική εταιρεία βέβαια δεν έμεινε στο Symbian. Πειραματίστηκε και με άλλα λειτουργικά όπως το Linux για να ξεπηδήσουν στην πορεία τα Maemo, MeeGo και Sailfish. Στην πορεία προστέθηκαν τα Android και Windows Phone ενώ η χαρούμενη οικογένεια των λειτουργικών της Nokia κλείνει με την πλατφόρμα Asha, μια μετεξέλιξη αυτής των Series 40.
…και ο –άλλος μισός- «μαύρος»
Όταν η Apple λάνσαρε το iPhone το 2007, ελάχιστοι μπορούσαν να δουν το κακό που ερχόταν προς το μέρος της Nokia με δρασκελιές. Η φινλανδική εταιρεία προσπάθησε να χτυπήσει τον Jobs και την παρέα του αλλά λύσεις όπως τα XpressMusic και N series (N96, N97 κ.α.) δεν κατάφεραν και πολλά. Το μερίδιο της Nokia στα smartphones ήταν πενιχρό και έτσι το 2012 η Nokia βρέθηκε να έχει απολέσει την πρώτη θέση στις πωλήσεις η οποία κατέληξε στη Samsung. Το τέλος του 2013 βρήκε τη Nokia να κατέχει μερίδιο 22,19% στην αγορά της κινητής, παραμένοντας σταθερά στη δεύτερη θέση, πάνω από την Apple, κυρίως χάρη στις επιδόσεις των low-end συσκευών της. Από το 2012 όμως η κατάσταση είχε αρχίσει να είναι δύσκολη για την εταιρεία. Απολύσεις ανακοινώνονταν κάθε λίγους μήνες την ώρα που οι μονάδες παραγωγής μεταφέρονταν με χαρακτηριστική καθυστέρηση από την Ευρώπη στην Ασία.
Λίγο μετά την υποβάθμιση (τη δεύτερη μέσα σε ένα τρίμηνο) της πιστοληπτικής ικανότητας της Nokia από τον οίκο Moody’s στην κατηγορία που στην καθομιλουμένη του οικονομικού κόσμου αποκαλείται «σκουπίδι», ο CEO της εταιρείας, Stephen Elop, αναγκαζόταν να παραδεχθεί πως εκείνη δεν ήταν πλέον σε θέση να ακολουθήσει όσο γρήγορα απαιτείτο τις τεχνολογικές εξελίξεις, γεγονός που ευθυνόταν για το μεγαλύτερο μέρος των προβλημάτων που αντιμετώπιζε.
Κάπως έτσι λοιπόν το 2011 η Nokia ουσιαστικά έχοντας ξεμείνει (;) από εναλλακτικές λύσεις υποχρεώθηκε να συμμαχήσει με τη Microsoft υιοθετώντας τα Windows Phone ως το κύριο λειτουργικό της. Στη Φινλανδία αντέδρασαν έντονα στην κίνηση αυτή, παρ’ ότι ο Stephen Elop υποστήριζε πως αν η Nokia επέλεγε το Android αντί για τα Windows δεν θα είχε κανένα πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού. Οι απολύσεις συνεχίστηκαν κατά δεκάδες χιλιάδες με τις φωνές στη «χώρα με τις χίλιες λίμνες» να κάνουν λόγο μέχρι και για εντεταλμένη υπηρεσία στην οποία πιθανώς να βρισκόταν ο Elop, εν όψει μιας πιθανής εξαγοράς από τη Microsoft. Τελικά οι φωνές αυτές απεδείχθη πως εν μέρει είχαν δίκιο καθώς το 2013 η τελευταία εξαγόρασε τη Nokia. Σκεπτόμενοι καθαρά οικονομικά, στην κατάσταση που είχε φτάσει εκείνη, η λύση αυτή ίσως να ήταν εν τέλει και η πλέον ενδεδειγμένη: στα μέσα του έτους, το μερίδιο της Nokia στην αγορά από το 23% είχε φτάσει στο 15%, στα smartphones από το 32,6% είχε καταποντιστεί στο 3,3% ενώ η τιμή της μετοχής της είχε κάνει «βουτιά» 85% από τότε που ανέλαβε τα ηνία της ο Elop!
Για να… ξεκουμπιστεί βέβαια, χρειάστηκε πρώτα να ολοκληρωθεί η εξαγορά της Nokia από τη Microsoft, κίνηση για την οποία ο Elop επιβραβεύτηκε αδρά καθώς εισέπραξε μπόνους ύψους 18,8€ εκατ. προκαλώντας νέο κύμα αντιδράσεων που εντάθηκαν ακόμα περισσότερο όταν αποκαλύφθηκε ότι υπόκειτο σε διαφορετικό τρόπο φορολογίας σε σχέση με την πλειοψηφία των πολιτών της Φινλανδίας.
Στο σήμερα
Βρισκόμαστε λοιπόν εν έτει 2014 και λίγο μετά την ανακοίνωση του τελευταίου γύρου απολύσεων ο οποίος, εν αντιθέσει με τους προηγούμενους, έφερε και μια σειρά από δυσάρεστα μαντάτα για τη Nokia. Η φινλανδική εταιρεία βλέπει τη Microsoft να έχει πάρει τη θέση της κι από εκεί που εκείνη εξαγόραζε εταιρείες με σκοπό να εκμεταλλευτεί το know-how και τις πατέντες τους, τώρα να είναι αυτή έρμαιο των διαθέσεων κάποιου άλλου. Για όσους δεν το κατάλαβαν, ουσιαστικά ανακοινώθηκε το κλείσιμο της Nokia. Ναι, ο άλλοτε κολοσσός της βιομηχανίας της κινητής και των τηλεπικοινωνιών θα εξακολουθήσει να υπάρχει σαν brand name αλλά δεν θα έχει καμία σχέση με τον παλιό του εαυτό. Τουναντίον, θα είναι σκιά αυτού, ένα ταπεινό πιόνι της Microsoft στη σκακιέρα της αγοράς του σήμερα.
Μαθήματα είναι αυτά…
Πηγές δεδομένων: Wikipedia, Independent, Reuters, The Telegraph
