Έχω χωρίσει από συντρόφους, από σύζυγο, από συναδέλφους, από δουλειές, από παρέες και γνωστούς, αλλά ο χωρισμός από έναν στενό φίλο είναι αυτός που πάντα αφήνει ένα αγκάθι στην καρδιά, όσα χρόνια και αν περάσουν.
Αυτού του είδους οι χωρισμοί είναι συχνά αντίστοιχα επώδυνοι και σε στοιχειώνουν το ίδιο -ή και περισσότερο- από έναν ερωτικό χωρισμό, παρ’ όλα αυτά δεν συζητιούνται τόσο ανοιχτά και πολλές φορές μπαίνουν κάτω από το χαλάκι.
Πρόσφατα απομακρύνθηκα από την πιο στενή φιλική μου σχέση των τελευταίων εννιά χρόνων, γιατί τα τελευταία δύο είχαμε τεράστια προβλήματα επικοινωνίας και κατανόησης μεταξύ μας και ρίχναμε διαρκώς την ευθύνη για την κατάσταση ο ένας στον άλλο. Πήρα αυτή την απόφαση, σκεπτόμενη ότι ίσως η απόσταση μάς βοηθήσει και τους δύο να αναγνωρίσουμε και τα δικά μας λάθη, να θυμηθούμε τις αξίες και τα στοιχεία μας που μας ένωσαν εξαρχής, να ανασάνουμε χωρίς εντάσεις και να δούμε αν έχουμε διάθεση -αμφότεροι- να κάνουμε διορθώσεις και υποχωρήσεις ή όχι.
Ακόμα και το να πάρεις μια τέτοια απόσταση, ασχέτως έκβασης, δεν είναι μία εύκολη υπόθεση. Είναι μοναχική, επώδυνη, γεμάτη αβεβαιότητα, αμφιβολίες, σενάρια του μυαλού, θυμό, νοσταλγία και δάκρυα. Και χρειάζεται μεγάλη ψυχική δύναμη.
Η συναισθηματική ένταση της απώλειας ενός φίλου μπορεί να είναι βάναυση για διάφορους ψυχολογικούς λόγους:
Έλλειψη ολοκλήρωσης
Οι χωρισμοί από φιλίες συχνά τελειώνουν χωρίς τη σαφή ολοκλήρωση που χαρακτηρίζει τους ερωτικούς χωρισμούς. Ενώ οι ερωτικές σχέσεις μπορεί να έχουν ένα οριστικό τέλος -όπως μια συζήτηση χωρισμού ή ακόμα και ένα επίσημο διαζύγιο-, οι φιλίες πολλές φορές ξεθωριάζουν σταδιακά, προκαλώντας αισθήματα σύγχυσης και άλυτων καταστάσεων. Και αυτή η ασάφεια μπορεί να σε αφήσει να αναρωτιέσαι για καιρό, τι πήγε στραβά.
Ανάγκη υποστήριξης
Όπως και σε μία ερωτική σχέση που τελειώνει, έτσι και στη φιλική, οι υπόλοιποι φίλοι συχνά συσπειρώνονται για να προσφέρουν υποστήριξη, εκτός αν είναι κοινοί φίλοι και υπάρχει το άβολο της κατάστασης, που δεν θέλεις να τους μπλέξεις. Οπότε αυτό το είδος συστήματος συναισθηματικής υποστήριξης μπορεί και να μην ενεργοποιηθεί πλήρως και να πρέπει να κρατάς πολλά γεγονότα και σκέψεις για τον εαυτό σου.
Υποτίμηση της συναισθηματικής δύναμης της φιλίας
Ενώ οι φιλίες έχουν βαθιά επίδραση, πολλές φορές είναι πιο υποτιμημένες από τις ερωτικές σχέσεις. Κοινωνικοί ψυχολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι αισθάνονται εξίσου προδομένοι από έναν φίλο όσο και από έναν ερωτικό σύντροφο. Κι όμως, πολλοί δίνουν περισσότερη βάση στις ερωτικές σχέσεις και στον πόνο που μπορεί να προκύψει από έναν ερωτικό χωρισμό. Αυτό λοιπόν μπορεί να σε κάνει να ντρέπεσαι που νιώθεις έτσι, που θρηνείς την απώλεια ενός φίλου και να σε οδηγήσει σε απομόνωση και παρατεταμένη συναισθηματική δυσφορία, επειδή πιστεύεις ότι οι άλλοι δεν θα μπορέσουν να σε καταλάβουν.
Έλλειψη “σεναρίου” για το τέλος της φιλίας
Συνήθως ένας ερωτικός χωρισμός τελειώνει με ένα σίγουρο σενάριο. Έναν καυγά, μία προδοσία, έλλειψη ερωτικού ενδιαφέροντος, ασυμφωνία χαρακτήρων. Υπάρχει μια ξεκάθαρη εκδήλωση από τη μία, αν όχι και τις δύο, πλευρές για τον χωρισμό. Οι άνθρωποι όμως αποφεύγουν περισσότερο τις συγκρούσεις στις φιλίες και ως αποτέλεσμα, συχνά αυτές τελειώνουν μέσω της σιωπής ή του αργού ξεθωριάσματος, κάνοντας αυτή τη συναισθηματική εμπειρία πιο συγκεχυμένη και άλυτη.
Η αρνητική επίδραση της αβεβαιότητας
Η αβεβαιότητα δημιουργεί άγχος και στρες και αυτό εντείνει τον συναισθηματικό πόνο ενός χωρισμού από μία φιλία. Ψυχολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι προτιμούν να γνωρίζουν ένα αρνητικό αποτέλεσμα παρά να ζουν στην αβεβαιότητα, γιατί αυτό προκαλεί ακόμα μεγαλύτερο στρες. Όταν μια φιλία τελειώνει χωρίς σαφείς λόγους ή εξηγήσεις, ο εγκέφαλός εργάζεται υπερωρίες προσπαθώντας να βρει λύσεις στην ασάφεια, κάτι που μπορεί να είναι ψυχικά εξαντλητικό και συναισθηματικά εξουθενωτικό.
Οι φίλοι βλέπουν τις “χειρότερες” πλευρές μας
Στις στενές φιλίες, συχνά αποκαλύπτουμε πιο ευάλωτες, ελαττωματικές πτυχές του εαυτού μας. Η απώλεια ενός φίλου, ειδικά κάποιου με τον οποίο μοιραστήκαμε αυτές τις βαθύτερες πτυχές, μπορεί να μοιάζει με απόρριψη του αληθινού μας εαυτού. Η φράση “άνευ όρων θετική εκτίμηση” που επινοήθηκε από τον Carl Rogers τη δεκαετία του 1950, περιγράφει ακριβώς αυτό, ότι η αληθινή φιλία περιλαμβάνει την αποδοχή των ελαττωμάτων κάποιου και την αγάπη του, όπως και να έχει. Όταν μια στενή φιλία τελειώνει, μπορεί να νιώθεις ότι ο φίλος είδε το χειρότερό σου και δεν μπόρεσε να το δεχτεί.
Συναισθηματική επένδυση και ανταπόδοση
Οι φιλίες, ιδιαίτερα οι βαθιές, περιλαμβάνουν σημαντική συναισθηματική επένδυση. Διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι, κατά μέσο όρο, μόνο οι μισοί από τους ανθρώπους που θεωρούμε στενούς φίλους, μας βλέπουν με τον ίδιο τρόπο. Αυτή η ανισορροπία λοιπόν στο πόσο επενδύει ο καθένας συναισθηματικά, μπορεί να ραγίσει την καρδιά σου όταν συνειδητοποιήσεις ότι το βάθος της σύνδεσης δεν ήταν αμοιβαίο.
Ασάφεια στα όρια
Οι φιλίες είναι συχνά άτυπες, χωρίς ρητές συμφωνίες για το τι σημαίνουν ή πόσο χρόνο και ενέργεια πρέπει να επενδύσουμε σε αυτές. Αυτή η έλλειψη σαφών ορίων μπορεί να μπερδέψει την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση και να απομακρύνει. Αυτή η κατάσταση δυσκολεύει τον ορισμό του πότε μια φιλία έχει πραγματικά τελειώσει και το ξεθώριασμα μιας φιλίας μπορεί να μοιάζει με μια σειρά από μικρές, επώδυνες προδοσίες αντί για ένα σαφές τέλος.
Οι φίλοι ως συναισθηματικές άγκυρες
Για πολλούς, οι φίλοι χρησιμεύουν ως συναισθηματικές άγκυρες σε περιόδους κρίσης, προσφέροντας σταθερότητα και υποστήριξη. Η απώλεια ενός φίλου διαλύει αυτό το δίχτυ ασφαλείας και σε αφήνει στην αστάθεια, να νιώθεις ότι δεν έχεις κανέναν να στηριχτείς. Αυτό μπορεί να είναι ακόμα χειρότερο, αν ο φίλος ήταν βασικό μέρος της καθημερινής σου ζωής.
Είναι γεγονός λοιπόν ότι οι χωρισμοί από φιλίες πονάνε τόσο πολύ, επειδή περιλαμβάνουν βαθιά συναισθηματική επένδυση σε έναν άνθρωπο, συχνά τελειώνουν χωρίς ολοκλήρωση και ο περίγυρος μπορεί να μη δείχνει την ίδια κατανόηση που συνήθως δείχνει στους ερωτικούς χωρισμούς. Η αβεβαιότητα και η συναισθηματική σύγχυση που σε περιβάλλουν, εντείνουν τον πόνο, γι’ αυτό μη σου φανεί περίεργο αν ένας τέτοιος χωρισμός μείνει για πάντα στο μυαλό σου.