Αν κάποιος σας έλεγε τη λέξη Πληροφορική, ποιο είναι το πρόσωπο που θα σας ερχόταν στο μυαλό; Το πρώτο πρόσωπο, η πρώτη εικόνα. Το πιθανότερο είναι πως θα σχηματίσατε την εικόνα ενός άνδρα, ενδεχομένως ατημέλητου και σίγουρα ακοινώνητου, με γυαλιά και καρό πουκαμισάκι που ξημεροβραδιάζεται μπροστά από μια-δυο-τρεις οθόνες. Δεν φταίτε εσείς, ή έστω, δεν φταίτε αποκλειστικά εσείς. Η εικόνα του «πληροφορικάριου», του προγραμματιστή, του geek, έχει χαραχτεί βαθιά στο υποσυνείδητό μας, όπως άλλωστε προστάζει η σύγχρονη κουλτούρα. Αυτός είναι και ο λόγος που το «ασθενές φύλο» δεν προτιμά την Πληροφορική όταν έρχεται η ώρα επιλογής κλάδου για τις σπουδές του, συνεχίζοντας έτσι έναν φαύλο κύκλο και διαιωνίζοντας ένα ιδιαίτερα ενοχλητικό στερεότυπο, ιδίως διότι αυτό αφορά έναν χώρο που χαρακτηρίζεται από την καινοτομία και την “out of the box” σκέψη.
Πάνω σε αυτό το θέμα δούλεψε επί μία εξαετία η Σάπνα Τσέριαν, καθηγήτρια ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, η οποία και θέλησε να εντοπίσει τον λόγο για τον οποίο οι κοπέλες δεν προτιμούν την Πληροφορική όταν έρχεται η ώρα να επιλέξουν κλάδο σπουδών ή εργασίας. Τα ευρήματά της, αν μη τι άλλο έχουν ενδιαφέρον.
Το ενδιαφέρον των φοιτητριών για ένα μάθημα σχετικά με την Πληροφορική (μάθημα, έτσι, όχι ολόκληρο πτυχίο) αυξανόταν κατακόρυφα όταν εκείνες έβλεπαν πως αυτό θα διεξαγόταν σε έναν ουδέτερο χώρο με πίνακες ζωγραφικής, φυτά, καφετιέρα και περιοδικά γενικού ενδιαφέροντος, αντί για την κλασσική τάξη γεμάτη με sci-fi βιβλία, περιοδικά Τεχνολογίας και αφίσες Star Wars στους τοίχους. Σε ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα, ένας ηθοποιός κλήθηκε να μιλήσει σε φοιτήτριες για την Πληροφορική. Σε ορισμένες περιπτώσεις φορούσε ένα t-shirt με τη φράση “I CODE THEREFORE I AM” δηλώνοντας ως χόμπι του τα videogames, και σε άλλες ένα απλό μπλουζάκι έχοντας ως κύριο ενδιαφέρον τα πάρτι με φίλους. Μαντέψτε τι έγινε: υιοθετώντας το δεύτερο στυλ, ήταν σε θέση να πείσει πολλές περισσότερες φοιτήτριες να «ψαχτούν» σχετικά με την Πληροφορική σε σχέση με το πρώτο.
Τα στερεότυπα πάνω στα οποία πατά η κοινωνία μας, θέλουν τις γυναίκες να τα καταφέρνουν καλά σε θεωρητικά μαθήματα και επ’ ουδενί σε άλλα όπως τα μαθηματικά. Φέρτε στον νου σας τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι επιστήμονες (Αϊνστάιν με λευκή ρόμπα) και βρείτε τι σχέση μπορεί να έχει η εικόνα αυτή με την οποία «μπολιάζεται» το ανθρώπινο μυαλό από ιδιαίτερα μικρή ηλικία, με τη θηλυκότητα της γυναίκας. Μην πάτε μακριά: Revenge of the Nerds, Mr Robot, The Bing Bang Theory. Σειρές με τεράστια απήχηση τα τελευταία χρόνια που έχουν αποκτήσει εκατομμύρια φαν ανά τον κόσμο. Δείτε τον τρόπο με τον οποίο ακόμα κι αυτές πέφτουν στην παγίδα της εύκολης αναπαραγωγής των τετριμμένων στερεοτύπων και θα καταλάβετε. Ρίξτε μια ματιά στους επιτυχημένους της Σίλικον Βάλεϊ, εκείνους που άλλαξαν τον κόσμο και βρείτε τη γυναίκα ανάμεσά τους: Λάρι Πέιτζ & Σεργκέι Μπριν (Google), Μαρκ Ζούκερμπεργκ (Facebook), Τζεφ Μπέζος (Amazon), Μπιλ Γκέιτς (Microsoft), Στηβ Τζομπς (Apple). Είναι εύκολο ένας άντρας να φανταστεί τον εαυτό του στη θέση τους. Μια γυναίκα όμως;
Να το προχωρήσουμε λίγο; Στο Κολλέγιο Χάρβεϊ Μαντ στην Καλιφόρνια, δημιούργησαν μια σειρά εισαγωγικών μαθημάτων για φοιτητές χωρίς καμία απολύτως εμπειρία στον προγραμματισμό, μόνο που αντί να τα ονομάσουν Εισαγωγή στον προγραμματισμό σε περιβάλλον Java (Introduction to programming in Java), επέλεξαν το Δημιουργικές προσεγγίσεις στην επίλυση προβλημάτων στην Επιστήμη και τη Μηχανολογία με χρήση Python (Creative approaches to problem solving in science and engineering using Python). Αποτέλεσμα; Μέσα σε τέσσερα χρόνια, το ποσοστό συμμετοχής των φοιτητριών, αυξήθηκε από το 10% στο 40%! Εντυπωσιακό or what;
Αν τα παραπάνω σας φαίνονται υπερβολικά, τότε απλά προσπαθήστε να σκεφτείτε τους εαυτούς σας, αν είστε άνδρες, να δουλεύετε σε έναν οίκο ή περιοδικό μόδας. Δώστε βάση: δεν έχει να κάνει με το αν κάτι είναι «ανδρικό» ή «γυναικείο». Είναι καθαρά θέμα αισθητικής, μόνο που εξ αιτίας μιας τόσο «χαζής» αιτίας, απλά επειδή αναπαράγουμε στερεότυπα της δεκαετίας του 50, ένα τεράστιο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού αποφασίζει να απέχει από μία τόσο σημαντική επιστήμη. Στη Νέα Υόρκη, μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, όλα τα δημόσια σχολεία θα πρέπει να έχουν προσθέσει στη λίστα των μαθημάτων τους ένα που να αφορά την εισαγωγή και εκπαίδευση στην Πληροφορική, έτσι ώστε όλοι οι μαθητές, ανεξαρτήτως φύλου, να έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν από μικρή ηλικία το αντικείμενο.
Σχετικά με εκείνο το πρόσωπο που σας ήρθε κατά νου στην αρχή του κειμένου, μήπως να το αλλάζατε σιγά-σιγά…;