Με τη μετάβαση σε νέα τεχνολογία δικτύωσης, μερικές γνώριμες θεωρίες συνωμοσίας και τρόμου κάνουν και πάλι την εμφάνισή τους. Ίσως έχετε διαβάσει κι εσείς σχόλια όπως, «Το 5G προκαλεί καρκίνο», «Η τεχνολογία mmWave δημιουργεί όγκους στον εγκέφαλο» και «τα smartphones είναι σαν φούρνοι μικροκυμάτων για το σώμα μας».
Όλα αυτά είναι μύθοι.
Πολλοί από αυτούς μύθους σχετικά με την ακτινοβολία των πύργων μετάδοσης κινητής τηλεφωνίας, εξακολουθούν να είναι ίδιοι από τότε που είχαμε 2G. Πολλοί ανησυχούν λανθασμένα για τους κινδύνους ακόμη πιο γρήγορων τεχνολογιών όπως το 5G.
Ας εξετάσουμε κάποιες τις κορυφαίες μελέτες αλλά και μερικούς από αυτούς τους επίμονους μύθους γύρω από τους φαινομενικούς κινδύνους τους 5G.
Η ακτινοβολία σας κάνει πιθανώς να σκέφτεστε τους κινδύνους των χημικών αποβλήτων και τις πυρηνικές βόμβες. Αν και αυτό έχει κάποια βάση, υπάρχουν και πολύ ασφαλείς μορφές ακτινοβολίας. Στην πραγματικότητα, «κολυμπάμε» συνεχώς σε ακτινοβολία υποβάθρου, όπως οι κοσμικές ακτίνες από τον ήλιο.
Υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ της ασφαλούς ακτινοβολίας και της επικίνδυνης ακτινοβολίας που σχετίζεται με μέρη ή μηχανήματα όπως του Τσερνομπίλ ή των ακτίνων Χ. Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ ιονίζουσας και μη ιονίζουσας ακτινοβολίας.
Η ιονίζουσα ακτινοβολία εμφανίζεται σε μήκη κύματος πάνω από το υπεριώδες φως, γνωστές και ως ακτίνες Χ και ακτίνες γάμμα. Αυτά μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στο DNA σας χτυπώντας ηλεκτρόνια από τα βασικά μόρια, οδηγώντας σε όγκους και καρκίνο.
Τα ραδιοκύματα χαμηλότερης συχνότητας, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας LTE, δεν ιονίζουν, άρα δεν μπορούν να προκαλέσουν τον ίδιο τύπο ζημιάς. Ορισμένα μη ιονίζοντα μήκη κύματος μπορεί να είναι κακά για εσάς, καθώς παράγουν θερμότητα σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο ισχύος. Ο φούρνος μικροκυμάτων σας απαιτεί περισσότερη από χίλια βατ για να ζεστάνει ένα γεύμα.
Το ασφαλές όριο που έχει θέσει το αμερικανικό κράτος ας πούμε, για τα κινητά τηλέφωνα είναι ένας συγκεκριμένος ρυθμός απορρόφησης (SAR) 1,6 watt ανά kg (1,6 W / kg) μάζας, που απέχει πάρα πολύ από το να ζεστάνει το σώμα σας. Τα smartphone που διατίθενται στο εμπόριο στις Η.Π.Α. πρέπει να αποδείξουν ότι συμμορφώνονται με αυτό το όριο πριν από την πώληση του. Οι οδηγίες που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη και στις περισσότερες άλλες χώρες ορίζουν αυτό το όριο σε περίπου 2,0 W / kg. Αυτά είναι τα απόλυτα νομικά όρια έκθεσης. Τις περισσότερες φορές, οι πραγματικές τιμές είναι σημαντικά χαμηλότερες, ειδικά όταν δεν έχουμε τα τηλέφωνά στο χέρι μας.
Πολλές μελέτες έχουν εξετάσει το εάν η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ραδιοσυχνοτήτων (RF EMR) μπορεί να επηρεάσει υγιείς ανθρώπους. Μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας το 2009 και η μελέτη Interphone του 2010 συνόψισαν αρκετά την έλλειψη ευρημάτων σχετικά με αυτό το θέμα. Το 2011, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χαρακτήρισε τα κινητά τηλέφωνα ως καρκινογόνο κατηγορίας 2Β, πράγμα που σημαίνει ότι η τεχνολογία ίσως να συνδέεται με τον καρκίνο. Αυτό όμως, δεν σημαίνει άμεσα ότι το επίπεδο έκθεσης από εμπορικά προϊόντα είναι επικίνδυνο. Άλλοι καρκινογόνοι παράγοντες της κατηγορίας 2Β περιλαμβάνουν τα τουρσιά, το εκχύλισμα φύλλων αλόης, αλλά και το να είναι κάποιος πυροσβέστης.
Η σημασιολογία είναι σημαντική εδώ.
Δεν υπήρξαν πειστικά αποτελέσματα που να δείχνουν ότι οι τεχνολογίες κινητής τηλεφωνίας είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για τον άνθρωπο. Πολλοί αστρονόμοι βασίζονται στο πόσο δύσκολο είναι να συγκρίνουν τα επιστημονικά αποτελέσματα για να κάνουν ισχυρισμούς που δεν ελέγχονται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Συγκεκριμένα, συχνά αναφέρουν μια συγκεκριμένη μελέτη ως «απόδειξη» για την παραπληροφόρησή τους.
Το 2016, το Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας των ΗΠΑ (NTP) δημοσίευσε σχέδιο ευρημάτων μελετών που εξετάζουν τις επιπτώσεις της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας σε αρουραίους και ποντίκια. Αρκετοί πληθυσμοί δημιουργούν μια ομάδα ελέγχου, με τα αρσενικά εκτεθειμένα σε ακτινοβολία CDMA ή GSM κινητής τηλεφωνίας, και τα θηλυκά εκτεθειμένα σε ακτινοβολία κινητού τηλεφώνου GSM. Αυτό είναι το 2G και όχι το μοντέρνο 4G. Οι ερευνητές εφάρμοσαν το ακόλουθο πρωτόκολλο έκθεσης για να δοκιμάσουν τα ζώα:
Μετά από δύο χρόνια, η μελέτη διαπίστωσε ότι αρκετοί αρουραίοι και ποντικοί παρουσίασαν όγκους. Ωστόσο, αυτά τα αποτελέσματα αφορούσαν κυρίως την έκθεση σε ολόκληρο το σώμα και όχι την έκθεση μερικού μέρους σώματος όπως στον άνθρωπο. Δεν υπήρχαν επίσης επαρκείς έλεγχοι για ομοιομορφία έκθεσης, καθιστώντας δύσκολο να υπολογίσεις πόσο ακριβώς εκτέθηκε κάθε αρουραίος.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι μερικοί αρουραίοι που ανέπτυξαν όγκους όταν εκτέθηκαν σε δύο έως τέσσερις φορές το επιτρεπόμενο όριο (1.6W / kg) RF EMR για κινητά τηλέφωνα δεν αποτελεί απόδειξη για τίποτα. Ποτέ δεν θα εκτεθείτε στην ποσότητα RF EMR που χρησιμοποιήθηκε σε αυτήν τη μελέτη. Με τα ποντίκια, χρησιμοποίησαν γελοία υψηλά επίπεδα ισχύος – έως 10W/kg για μελέτες 2 ετών και 15W/kg για βραχυπρόθεσμες. Όλες οι ομάδες δοκιμής είχαν στην πραγματικότητα υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης από τις ομάδες ελέγχου, δείχνοντας πώς ο συσχετισμός δεν είναι αιτιώδης.
Πολλά ιδρύματα όπως η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου αναφέρονται σε αυτήν τη μελέτη χωρίς όμως να πάρουν ισχυρή στάση απέναντί της, ενώ o Αμερικανικός Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ και η Αμερικανική Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών, σημειώνουν ότι τα συντριπτικά στοιχεία δείχνουν την ασφάλεια των κινητών τηλεφώνων και τεχνολογιών όπως το Bluetooth και το WiFi – ακόμα και μετά την εξέταση των αποτελεσμάτων της μελέτης.
Μια άλλη δημοφιλής αναφορά, είναι η Μελέτη του Ινστιτούτου Ραματσίνι, σχετικά με τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας μακρινών πεδίων σε αρουραίους. Αυτή η πολύ μεγάλη μελέτη χρησιμοποίησε επίπεδα ακτινοβολίας έως και 60 φορές χαμηλότερα από τη μελέτη του NTP, στο εύρος του τι μπορεί να βιώσει ο άνθρωπος. Υπήρξαν αρκετά αξιοσημείωτες κριτικές σε αυτή την έρευνα. Ενώ ο συνολικός αριθμός αρουραίων στη μελέτη ήταν μεγάλος, ο αριθμός σε κάθε πειραματική ομάδα ήταν ακόμα μικρός.
Η έρευνα υπογράμμισε το ποσοστό περιστατικών στα αρσενικά ποντίκια ως στατιστικά σημαντικό, σημειώνοντας 1,4 τοις εκατό, αλλά δεν συνέβη το ίδιο και με τα θηλυκά ποντίκια. Αυτό συμβαίνει επειδή η ομάδα ελέγχου των αρσενικών εμφάνισε μηδενικό ποσοστό αυθόρμητου σβαννώματος, σε σύγκριση με το ένα τοις εκατό στη γυναικεία ομάδα ελέγχου. Με άλλα λόγια, αυτά τα δεδομένα υποθέτουν ότι αρσενικοί αρουραίοι δεν μπορούν να αναπτύξουν σβαννώματα από άλλες πηγές, ενώ τα θηλυκά μπορούν. Λόγω του αναμενόμενου αυθόρμητου σβαννώματος, τα αποτελέσματα επιστρέφουν γρήγορα στο στατιστικά ασήμαντο ποσοστό. Η ουσία είναι ότι τα δεδομένα μόνο για τα αρσενικά φαίνονται ύποπτα, ειδικά σε σύγκριση με τα αποτελέσματα για τα θηλυκά ποντίκια.
Άλλα χαμηλότερα επίπεδα ισχύος 25V / m (0,03W / kg) και 5V / m (0,001 W / kg) δεν έδειξαν τέτοιες συνδέσεις. Υπάρχουν επίσης, περαιτέρω ανωμαλίες στα δεδομένα. Υπήρχε υψηλότερο ποσοστό σβαννώματος σε θηλυκούς αρουραίους στο χαμηλότερο επίπεδο έκθεσης. Εάν τα δεδομένα της μελέτης Ραματσίνι ήταν απολύτως σωστά, θα έδειχνε επίσης ότι η μελέτη NTP θα έπρεπε να είχε πολύ υψηλότερα ποσοστά ανίχνευσης όγκων. Στην καλύτερη περίπτωση, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τον αποκλεισμό σφαλμάτων και την εξήγηση αυτών των αποκλίσεων.
Ο Στίβεν Τσάνοκ, διευθυντής στο Τμήμα Επιδημιολογίας και Γενετικής του Καρκίνου στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, είναι δύσπιστος απέναντι στα συγκεκριμένα αποτελέσματα. Το Ινστιτούτο παρακολουθεί τους όγκους του εγκεφάλου στο γενικό πληθυσμό και δεν βρήκε τίποτα να αναφέρει από τότε που ξεκίνησε να εργάζεται το 2004. Επιπλέον, δεν βρίσκει στοιχεία από τη μελέτη Ραματσίνι που να υποδηλώνουν ότι τα τρέχοντα όρια ασφαλείας για την ακτινοβολία κινητών τηλεφώνων είναι ανεπαρκή.
Εκτός από τις κακώς διεξαγόμενες μελέτες, η κακή επιστημονική θεωρία χρησιμοποιείται συχνά για να ενισχύσει τον φόβο και στις ασύρματες τεχνολογίες. Ένα συχνά αναφερόμενο παράδειγμα είναι η προειδοποιητική επιστολή που στάλθηκε στα δημόσια σχολεία της Κομητείας του Μπρόουαρντ από τον επιστήμονα Δρ. Μπιλ Κάρι το 2000. Οι ισχυρισμοί σε αυτήν την επιστολή απορρίφθηκαν πρόσφατα στους New York Times και χρησιμεύει ως βιτρίνα για την κακή επιστήμη στην πράξη .
Στην επιστολή του, ο Κάρι περιλαμβάνει ένα διαβόητο γράφημα που επισημαίνει την «Απορρόφηση μικροκυμάτων στον ιστό του εγκεφάλου (Gray Matter)». Το γράφημα προτείνει ότι το επίπεδο ακτινοβολίας που λαμβάνεται από ανθρώπινους εγκεφάλους αυξάνεται εκθετικά καθώς αυξάνεται η συχνότητα του ασύρματου σήματος. Αυτό φαινόταν ήδη σαν άσχημα νέα δεδομένης της συχνότητας του δικτύου εκείνη την εποχή και θα ήταν ακόμη πιο ανησυχητικό με την υιοθέτηση σημάτων 5G mmWave. Για να κάνει ακόμα πιο έντονη την θέση του, ο Κάρι «βάζει μπροστά» την οξεία ευπάθεια του εγκεφάλου στα παιδιά.
Στα τέλη του 2011, κάποιος Δρ Ντέιβιντ O. Κάρπεντερ χρησιμοποίησε το γράφημα σε μηνυτήρια αγωγή εναντίον δημόσιου σχολείου στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, σε μια προσπάθεια να τους αναγκάσει να εγκαταλείψουν τα ασύρματα δίκτυα στους υπολογιστές τους. Ο Δρ Κάρπεντερ συνέχισε να υποστηρίζει αυτό το επιχείρημα ενάντια σε διάφορες άλλες τεχνολογίες δικτύου, συμπεριλαμβανομένης της 5G. Το περίφημο γράγημα και η λογική πίσω από αυτό έχουν υιοθετηθεί και από άλλους που θέλουν να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη στις ασύρματες τεχνολογίες.
Ωστόσο, υπάρχει ένα πρόβλημα – αυτό το γράφημα είναι εντελώς λάθος.
Πολλοί ειδικοί σχετικά με τις βιολογικές επιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας επιβεβαιώνουν την αντίθετη άποψη. Τα ραδιοκύματα υψηλότερης συχνότητας είναι ασφαλέστερα, όχι πιο επικίνδυνα, έως ότου φτάσετε σε εξαιρετικά υψηλές συχνότητες, όπως οι ακτίνες Χ. Ο λόγος για αυτό είναι ότι το ανθρώπινο δέρμα που προσφέρει ένα προστατευτικό «σύνορο» που αντανακλά τις υψηλές συχνότητες, προστατεύοντας τα εσωτερικά όργανα. Τα ραδιοκύματα υψηλότερης συχνότητας είναι λιγότερο πιθανό να φτάσουν στον εγκέφαλό σας από τα κύματα χαμηλότερης συχνότητας. Το γραφικό του Κάρι, απλά δεν βασίζεται σε πραγματικά επιστημονικά στοιχεία.
Με το 5G, οι πολύ υψηλές συχνότητες που χρησιμοποιούνται από το mmWave αντικατοπτρίζονται σε τέτοιο βαθμό που η τοποθέτηση των χεριών στην κεραία του τηλεφώνου σας μπορεί να εμποδίσει το σήμα. Οι ανακλαστικές ιδιότητες αυτών των κυμάτων είναι επίσης αυτές που επιτρέπουν τη χρήση τεχνικών διαμόρφωσης δέσμης για την ανάκαμψη σημάτων γύρω από τις γωνίες. Με απλά λόγια, το 5G δεν θα «ψήσει» τον εγκέφαλό σας.
Ας δούμε τα ιστορικά στατιστικά στοιχεία για τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου. Η κάλυψη των δικτύων κινητής τηλεφωνίας και ο αριθμός των ζωνών που έχουν αφιερωθεί στη χρήση του έχουν επεκταθεί ραγδαία την τελευταία δεκαετία, περιβάλλοντάς μας με περισσότερα ασύρματα δίκτυα από ποτέ. Εάν η ακτινοβολία είναι επικίνδυνη, τα ποσοστά καρκίνου θα πρέπει σίγουρα να αυξάνονται.
Τα δεδομένα περιστατικών καρκίνου του SEER για τον πληθυσμό των ΗΠΑ έρχονται σε αντίθεση με αυτήν τη σκέψη. Τα στατιστικά συγκρίνουν την συνδρομή των Αμερικάνων πολιτών σε εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, με τα νούμερα των καρκινοπαθών και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι αριθμοί των καρκινοπαθών είχαν αρχίσει να αυξάνονται πολύ πριν αυτός ο πληθυσμός αποκτήσει μια τέτοια συνδρομη. Έκτοτε η τάση έχει αντιστραφεί – τα ποσοστά συχνότητας εμφάνισης καρκίνου μειώθηκαν στην πραγματικότητα, καθώς η χρήση των smartphone αυξανόταν.
Τα ποσοστά καρκίνου του εγκεφάλου παραμένουν σχεδόν αμετάβλητα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.
Το ποσοστό εμφάνισης καρκίνου έχει αυξηθεί μόλις 1,14 τοις εκατό από το 1983 που άρχισαν να πωλούνται τα πρώτα κινητά στις ΗΠΑ. Τα ποσοστά στην πραγματικότητα μειώθηκαν 9,56 τοις εκατό σε σύγκριση με το πότε ξεκίνησαν τα δίκτυα GSM και CDMA, προκαλώντας την έκρηξη της χρήσης κινητών τηλεφώνων στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Προφανώς, θα ήταν γελοίο να υποδηλώνουμε ότι τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας μειώνουν τα ποσοστά καρκίνου – θυμηθείτε, ακόμη και εδώ η συσχέτιση δεν ισούται με την αιτία.
Δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία που να συνδέουν τον καρκίνο με τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, αλλά τι γίνεται με τις επερχόμενες τεχνολογίες 5G. Οι περισσότερες από αυτές τις συχνότητες καταλαμβάνουν υπάρχουσες ζώνες χαμηλής συχνότητας και Wi-Fi, οπότε δεν υπάρχουν πραγματικά νέοι κίνδυνοι. Οι τεχνολογίες mmWave υψηλότερης συχνότητας εξακολουθούν να μην πλησιάζουν τα μήκη κύματος ιονισμού και η τεχνολογία επεκτείνεται περισσότερο από τη μέγιστη συχνότητα απορρόφησης RF από τον άνθρωπο που είναι περίπου 70MHz.
Η τεχνολογία MmWave θα αναπτυχθεί κυρίως στο φάσμα των 24 έως 29GHz, το οποίο πάσχει από πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάκλασης. Επομένως, η απορρόφηση ενέργειας περιορίζεται στα επιφανειακά στρώματα του δέρματος και όχι σε βαθύτερους ιστούς που αγγίζονται από χαμηλότερες συχνότητες. Η διείσδυση στα οστών ή το κρανίο είναι εκτός σεναρίου, οπότε μπορείτε να απορρίψετε αυτά τα επιχειρήματα που μιλάνε για όγκο του εγκεφάλου.
Οι κανονισμοί ασφαλείας FR της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών ισχύουν έως τα 100GHz, επομένως οι συσκευές mmWave 5G δεσμεύονται από τα ίδια πρότυπα ασφάλειας και όρια ενέργειας με τα υπάρχοντα προϊόντα 4G LTE, Bluetooth και Wi-Fi. Σύμφωνα με έρευνα, ένα κύμα 60GHz mmWave που παράγει μια επιβλητική ισχύ 50W/m2 αυξάνει τη θερμοκρασία του δέρματος μόνο κατά 0,8 βαθμούς Κελσίου, που είναι κάτω από το όριο θερμοκρασίας των προτύπων IEEE 1 βαθμού Κελσίου για mmWave τεχνολογίες.
Η τεχνολογία φαίνεται να είναι ασφαλής και οι ισχύοντες κανονισμοί της Αμερικανικής Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών, αλλά και οι παγκόσμιοι κανονισμοί έχουν ήδη καλύψει αυτές τις συχνότητες. Παρ ‘όλα αυτά, 180 επιστήμονες από όλο τον κόσμο υπέγραψαν αναφορά τον Σεπτέμβριο του 2017, ζητώντας καθυστέρηση στην ανάπτυξη του δικτύου 5G στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως ότου μελετηθούν λεπτομερέστερα οι επιπτώσεις του στην υγεία. Φυσικά, θα ήταν ευπρόσδεκτα περισσότερες μελέτες που εξετάζουν συγκεκριμένα το 5G.
Εάν τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας δεν προκαλούν καρκίνο, τι γίνεται με άλλα προβλήματα υγείας; Η υπογονιμότητα είναι πιθανώς η δεύτερη μεγαλύτερη ιστορία τρόμου που αποδίδεται στα κινητά τηλέφωνα.
Σε αρκετές μελέτες, σημειώθηκε χαμηλότερος αριθμός σπερματοζωαρίων σε έκαναν βαριά χρήση κινητών τηλεφώνων, αλλά το μόνο μέρος που συνδέθηκε με τα αποτελέσματα αυτά, ήταν η θερμότητα που παράγεται από το τηλέφωνο. Είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί η επίδραση της ακτινοβολίας από τις πραγματικές μονάδες, επειδή η παρουσία αυξημένης θερμότητας είναι ένας συγχέοντας παράγοντας εδώ, ειδικά όταν συνδέεται άμεσα με τις χαμηλότερες μετρήσεις σπέρματος.
Οι χαμηλοί αριθμοί σπερματοζωαρίων δεν είναι μόνιμοι. Εάν ανησυχείτε για το αν θα μπορέσετε να κάνετε παιδιά, τότε μην υπερθερμαίνετε το κινητό τηλέφωνό σας τόσο πολύ ή απλά να φοράτε πιο χαλαρά εσώρουχα. Σοβαρά, είναι τόσο απλό.
Πολλές μακροχρόνιες μελέτες υψηλής ποιότητας δεν βρίσκουν καμία σχέση μεταξύ κινητών τηλεφώνων και καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων και αυτών από το Συμβούλιο Στρατηγικής Έρευνας της Δανίας, το Εθνικό Συμβούλιο Επιστημών στην Ταϊβάν και το Υπουργείο Εσωτερικών και Επικοινωνιών της Ιαπωνίας, μεταξύ άλλων.
Τα επίπεδα ακτινοβολίας RF ακόμη και από τα σημερινά πυκνά δίκτυα LTE βρίσκονται πολύ κάτω από τα κανονιστικά και επιστημονικά ελεγμένα όρια ασφαλείας. Όλα τα smartphone πρέπει να αποδείξουν ότι δεν θα ξεπεράσουν αυτά τα όρια, πριν κυκλοφορήσουν στην αγορά. Επιπλέον, τα επερχόμενα μήκη κύματος 5G και mmWave υπόκεινται ήδη στα ίδια επίπεδα προστασίας. Τούτου λεχθέντος, οι κανονισμοί των ΗΠΑ τέθηκαν σε ισχύ το 1990 και μια κριτική σίγουρα δεν θα μπορούσε να βλάψει καθώς αναδύονται νέες τεχνολογίες.
Τίποτα από όλα αυτά όμως, δεν σημαίνει ότι η έρευνα για τις πιθανές επιπτώσεις της ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων δεν είναι σημαντική ή θα πρέπει να αγνοηθεί εντελώς. Μπορούμε πάντα να μάθουμε περισσότερα, όπως πώς η ακτινοβολία κινητών τηλεφώνων επηρεάζει τη γονιμότητα ή εάν υπάρχουν αυξημένοι κίνδυνοι για τα παιδιά. Εάν υπάρχουν άγνωστοι κίνδυνοι, σίγουρα θέλουμε να μάθουμε γι ‘αυτούς.
Ωστόσο, με τα σημερινά δεδομένα που έχουν προκύψει από αξιόπιστες έρευνες, δεν υπάρχει κάποιο αποδεικτικό που να υποδηλώνει ότι τα smartphone ή τα σχετικά ραδιοσήματα τους δεν είναι ασφαλή για δημόσια χρήση.