«Τι ώρα ανοίγει το Closer Books;» ρωτάω τον ιδιοκτήτη του Γιάννη Ζελιαναίο, «Δέκα» μου απαντά αυτός. Λίγο πιο νωρίς αν άνοιγε θα μπορούσαμε να ερχόμαστε κατευθείαν από το μεγαλύτερο αδερφάκι του, το Closer bar στη Ναυαρίνου, σκέφτομαι.
Το Closer Books στη Θεμιστοκλέους, επί της πλατείας Εξαρχείων, βρίσκεται στον ίδιο χώρο που κάποτε βρισκόταν η θρυλική Maronita στην οποία, δεκαετίες πριν, μαζεύονταν προσωπικότητες των Εξαρχείων, συγγραφείς και ποιητές. «Υπάρχει η φήμη ότι ερχόταν και ο Νίκος Αλέφαντος και έστηνε τα προπονητικά του σχέδια», λέει χαμογελώντας ο Γιάννης που τρέχει τόσο το «Πάνω Closer όσο και το Κάτω Closer, που τα λέμε έτσι αστειευόμενοι, σε φάση Άνω και Κάτω Πατήσια».
Μετά τη Maronita, στον ίδιο χώρο ήταν το Gingerale, επίσης αγαπημένο μπαρ των Εξαρχείων, και από τον Σεπτέμβριο του 2022 η Στέγη Bibliotheque. Πια, το Closer Books είναι το νέο βιβλιοπωλείο της πλατείας, ενώ λειτουργεί ταυτόχρονα ως café-bar, μένει ανοιχτό ως τις 9 το βράδυ και αποτελεί ήδη στέκι ανθρώπων που επιζητούν τις συναντήσεις, τις ομάδες και τη δημιουργικότητα.
Ο Γιάννης εξηγεί: «Συνεχίζουμε να κάνουμε βιβλιοπαρουσιάσεις στο μπαρ Closer, εκείνες που θα χαρακτηρίζαμε πιο rock ‘n’ roll, ενώ εδώ υπάρχει μια πιο ποιητική -με την ευρεία έννοια- διάθεση. Στο φιλόξενο πατάρι του Closer Books γίνονται όλα αυτά. Μέχρι τώρα έχουν πραγματοποιηθεί κάποιες λογοτεχνικές συναντήσεις, για παράδειγμα το ανοιχτό κάλεσμα για ανάγνωση μπιτ ποιημάτων ή το επίσης ανοιχτό κάλεσμα για τη συγγραφή ενός συλλογικού ποιήματος με θέμα τη λαμαρίνα. Μαζί με τη φίλη ποιήτρια Τζέσικα Χάιντ επιλέξαμε το θέμα για τις πολλαπλές ερμηνείες του, από τις λαμαρίνες που έχουν καταλάβει την πλατεία Εξαρχείων έως και τη slang καψούρικη εκδοχή της. Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργεί μια πληθώρα από τετράστιχα που θα μορφοποιηθεί σε ένα ενιαίο ποίημα, που θα κυκλοφορήσει μάλιστα σε μορφή fanzine. Δεν είμαστε κλειστοί και μαγκωμένοι, σκοπός είναι να έρχεται ο άλλος, να συμμετάσχει και να μη νιώθει παρείσακτος. Θέλω, δηλαδή, να έρθουν αυτές οι μικρές αλλά τόσο δραστήριες ομάδες που δρουν στην πόλη, από κάθε κομμάτι της Τέχνης, όχι μόνο το λογοτεχνικό».
Αναφέρθηκαν ήδη οι λαμαρίνες του μετρό και ο Γιάννης συνεχίζει σχετικά με τη νέα κατάσταση στην περιοχή, την παρουσία αστυνομικής δύναμης και το εργοτάξιο που δεσπόζει στην πλατεία: «Η τελευταία μεγάλη κίνηση αντίδρασης από τον κόσμο ήταν όταν έκοψαν τα δέντρα. Νομίζω ότι η επόμενη θα είναι όταν θα διευρύνουν κι άλλο το εργοτάξιο, μετακινώντας τις λαμαρίνες σε απόσταση μόλις δύο μέτρων από τις πρόσοψη των κτιρίων επί της Θεμιστοκλέους. Στην ουσία θα κλείσει τελείως η πλατεία, θα καταστραφούν όσα μαγαζιά δουλεύουν με τα τραπεζάκια έξω. Είναι κάτι που έχει εξαγγελθεί εδώ και πολλούς μήνες και η προειδοποίηση λέει πως η κατάσταση αυτή θα κρατήσει για πολλά χρόνια. Φοβάμαι ότι κι αυτό ο κόσμος θα το συνηθίσει. Από την άλλη, τα Εξάρχεια παραμένουν γειτονιά. Δεν πιστεύω ότι οι κάτοικοι θα εγκαταλείψουν εύκολα τη γειτονιά τους. Είναι πάντως ξεκάθαρο ότι η απόφαση να χτιστεί ο σταθμός του μετρό στην πλατεία πάρθηκε για να γίνει επίδειξη δύναμης. Δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος, αφού το λογικό θα ήταν να γίνει στην Τοσίτσα, και λόγω του Αρχαιολογικού Μουσείου και λόγω της σωστής απόστασης από τους σταθμούς Ομόνοιας και Βικτώριας».
Τον ρωτώ για την επίθεση που δέχτηκε το βιβλιοπωλείο Κομπραί στη Διδότου, λίγους δρόμους δηλαδή παραπάνω από το Closer Books και είναι ξεκάθαρος: «Αυτό που έγινε με το Κομπραί ήταν απαράδεκτο. Τα κορίτσια κάνουν μια φοβερή προσπάθεια όπως όλοι οι άνθρωποι των βιβλιοπωλείων· έχουν έναν υπέροχο χώρο, δεν έχουν προκαλέσει ποτέ και κάνουν ωραία πράγματα. Ίσως ήταν στοχευμένη η επίθεση εναντίον τους». Και η συζήτηση διευρύνεται σχετικά, όσον αφορά τον χαρακτήρα των Εξαρχείων: «Ακόμη και η λέξη Εξάρχεια έχει μια δυναμική από μόνη της. Αλλάζουν τα πράγματα, αλλάζουν οι γενιές, αλλά δεν μπορεί να αλλάξει το ότι η πλατεία ήταν και είναι ένας χώρος συνάντησης και ζυμώσεων. Αυτό προσπαθώ να κάνω με το Closer Books, να ενισχύσω αυτόν τον χαρακτήρα. Κάθε μέρα έρχονται άνθρωποι εδώ να αγοράσουν βιβλία, να πιούν καφέ ή μπίρα, άνθρωποι από διαφορετικούς χώρους, άλλοι από το θέατρο, άλλοι από τη μουσική, από οπουδήποτε. Έρχονται εδώ, συναντιούνται, δημιουργούνται παρέες και μέσα από αυτές τις παρέες ξεπηδάει το “πάμε να κάνουμε αυτό;”. Τα σχέδια για όσα θα κάνουμε το επόμενο διάστημα στον χώρο, έτσι γεννήθηκαν. Έτσι οργανώθηκε το αφιέρωμα στην Πολυδούρη, που γεννήθηκε και πέθανε Απρίλιο μήνα, και στο οποίο συμμετείχε και η ανιψιά της, Νόρα Πολυδούρη, που είναι κάτοικος Εξαρχείων. Έτσι προέκυψε και το αφιέρωμα στον Μπέκετ με την περφόρμανς του Ανδρέα Mαντά, έτσι σχεδιάζουμε και τη συνάντηση την αφιερωμένη στον Τάσο Λειβαδίτη».
Στο βιβλιοπωλείο διατίθενται και τα βιβλία των εκδόσεων ΚαΖαΝαΚΙ που τρέχει ο Γιάννης, πολλά μεταχειρισμένα και σπάνια αντίτυπα, λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ υπάρχει η σκέψη στο μέλλον να πωλούνται και βινύλια μόνο από ελληνικές μπάντες.
Στο βιβλιοπωλείο μπαίνει εκείνη τη στιγμή ο Πάνος Μπόμπολας, μουσικός και μεταφραστής. Κάθεται μαζί μας να πιει μια μπίρα και όταν τον ρωτάω πώς κι από εδώ, μου λέει: «Σχεδόν κάθε μέρα εδώ είμαι. Παρκάρω έξω στη ζούγκλα, μπαίνω μέσα με 100 σφυγμούς και μέσα σε ένα λεπτό έχουν πέσει στους 65».
Ο Γιάννης Ζελιαναίος προτείνει πέντε βιβλία που μπορείτε να βρείτε στο Closer Books:
Θάνος Σαρρής – Διάφανα Κρίνα, Έγινε η απώλεια συνήθειά μας (Εκδόσεις Οξύ): Ολόκληρη η ιστορία πίσω από το εμβληματικό πρώτο άλμπουμ των Διάφανων Κρίνων.
Έριχ Κέστνερ – Στο Χείλος της Αβύσσου (Εκδόσεις Πόλις): Ένα αριστουργηματικό μυθιστόρημα και ταυτόχρονα προφητική μαρτυρία για την Ευρώπη του Μεσοπολέμου και την εποχή πριν από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.
Ευγένιος Ιονέσκο – Ο Μοναχικός (Εκδόσεις Κυψέλη): Καυστικός και ανάλαφρος, κυνικός και ευαίσθητος, ο Μοναχικός θα διανύσει όλη τη διαδρομή μέχρι το Τέλος, βιώνοντας μια ζωή που γλιστράει μέσα απ’ τα χέρια του.
Τσαρλς Μπουκόφσκι – Ποιήματα για την Τζέην (Εκδόσεις ΚαΖαΝαΚΙ): Σπαρακτικά ποιήματα για τον μεγάλο έρωτα του Τσαρλάκου.
Χανς Φάλαντα – Ιστορίες του υποκόσμου (Εκδόσεις Κοβάλτιο): Οι ήρωες του Υποκόσμου περνούν από όλα τα δεινά που υπέστη και ο Φάλαντα: χάνουν τη δουλειά τους, παρανομούν, φυλακίζονται, εθίζονται στα ναρκωτικά και στο αλκοόλ, πτωχεύουν, ασθενούν σωματικά και ψυχικά, στιγματίζονται, μα συγχρόνως παλεύουν για την επιβίωση -με θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους- μένοντας πιστοί σε ό,τι αγαπούν.