Στο ποδόσφαιρο υπάρχει το El Clasico, στο surfing το Pipemasters, στο τρέξιμο ο Μαραθώνιος, και στην ποδηλασία το Paris-Roubaix. Είναι μια από τις αρχαιότερες και ιστορικότερες μονομαχίες πάνω σε δύο τροχούς δίνοντας κύρος και δόξα στον θριαμβευτή. Πρώτη φορά διοργανώθηκε το 1897, και διακόπηκε μόνο από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, των οποίων τα χαρακώματα και οι πιο αιματηρές μάχες έγιναν στην ίδια περιοχή και στα ίδια πλακόστρωτα σημεία στα οποία περνάει αυτή η μονοήμερη επική μονομαχία μεταξύ των όχι απαραίτητα καλύτερων αλλά σίγουρα των δυνατότερων σωματικά και ψυχικά αλλά και εξυπνότερων εγκεφαλικά pro ποδηλατών από όλο τον κόσμο.
Πίσω στο 1897.
Το Paris-Roubaix ήταν η ιδέα δύο Γάλλων κατασκευαστών και φίλων που σκέφτηκαν να διοργανώσουν μια κούρσα από το Παρίσι μέχρι το νεόδμητο τότε από αυτούς ποδηλατοδρόμιο στην μικρή πόλη Roubaix. Η διαδρομή αυτή παρέμεινε η ίδια μέχρι το 1966 όπου η εκκίνηση μεταφέρθηκε από το Παρίσι στην μικρή πόλη Chantilly, 50χλμ βόρεια του Παρισιού. Ο αγώνας καλύπτει την απόσταση των 260 χλμ και είναι διάσημος για τα 60+ χλμ από πλακόστρωτο καλντερίμι το λεγόμενο pave, το οποίο είναι και ο λόγος που ο αγώνας είναι τόσο απρόβλεπτος, δύσκολος και γεμάτος συγκινήσεις. Τι είναι όμως αυτό που δίνει στο Paris-Roubaix όλο αυτό τον μύθο;
Τα καλντερίμια αυτά είναι δρόμοι που δεν χρησιμοποιούνται ποτέ και από κανένα όχημα παρά μόνο μια φορά τον χρόνο από τα ποδήλατα του αγώνα, και έχουν κατασκευαστεί την Ναπολεόντεια εποχή για την εξυπηρέτηση των πολλών ορυχείων που υπήρχαν τότε στην περιοχή. Τα ορυχεία λέγεται από το τοπικό cult ότι είναι στοιχειωμένα από τις ψυχές των αμέτρητων αιχμαλώτων των Ναπολεόντειων πολέμων που πέθαναν στα βάθη τους από το μαστίγωμα, την ασφυξία και την εξάντληση.
Επιστρέφοντας στην επιφάνεια και στο τώρα, τα pave sections που διασώζονται και χρησιμοποιούνται από τον αγώνα δεν είναι απολύτως συγκεκριμένα κάθε χρονιά και μεταλλάσσονται καθώς νέα pave ανακαλύπτονται κάθε τόσα χρόνια. Η ιστορικότητα τους και η αναγκαιότητα διατήρησής τους έχει υπαγορεύσει την σύσταση των Les Amis des Paris-Roubaix, ενός συλλόγου με μοναδικό σκοπό την ανακάλυψη νέων αλλά περισσότερο την διατήρηση των αρχαίων pave απ όπου περνάει ο αγώνας. Οι ίδιοι αποκαλούν τους εαυτούς τους “les forçats du pave” το οποίο μεταφράζεται ως «κατάδικοι της πέτρας» καθώς με προσοχή αρχαιολόγου καθαρίζουν, προσέχουν και επανατοποθετούν τις ιστορικές πέτρες μια μια εδώ και δεκαετίες.
Τι είναι αυτό όμως που κάνει τον αγώνα τόσο σημαντικό και ιδιαίτερο; Σίγουρα είναι όλη αυτή η ιστορικότητα η οποία δίνει την αναγκαία ατμόσφαιρα αλλά περισσότερο είναι το απρόβλεπτο αποτέλεσμα, το δράμα και οι συγκινήσεις οι οποίες περιβάλουν τον αγώνα. Σε μια εποχή όπου οι pro ποδηλάτες ολοένα μοιάζουν με καλογυαλισμένες μηχανές, αν όχι computer, και τα podium είναι προβλέψιμα ακόμα και στον Γύρο Γαλλίας το Paris-Roubaix παραμένει ο αγώνας όπου όλοι οι ποδηλάτες στην γραμμή εκκίνησης έχουν τις ίδιες πιθανότητες και ο όρος «φαβορί» δεν σημαίνει τίποτα απολύτως.
Η τύχη μαζί με την επιδεξιότητα στη οδήγηση στην γλίτσα, λάσπη (αν όχι χιόνι) και τις απότομες στροφές στις πέτρες καθορίζουν την έκβαση του αγώνα. Αυτό γίνετε πασιφανές καθώς τα φαβορί βρίσκονται στην θέση που αναμένετε μέχρι και τα πρώτα 100χλμ ασφάλτινης διαδρομής ενώ με την πρώτη επαφή με το pave το πελοτόν αρχίζει και μοιάζει με πεδίο μάχης. Πτώσεις, σκασμένα λάστιχα, σπασμένες ρόδες (αλλά και κόκαλα) στρατηγικές που αποτυγχάνουν και επιθέσεις (μπλόφες και πραγματικές) διαδέχονται η μία την άλλη καθώς η εναλλαγή του αγώνα χτίζει μια κορύφωση που αναδεικνύει τον δυνατότερο σωματικά και ψυχικά ποδηλάτη νικητή, αλλά και αυτόν που θα παίξει τα χαρτιά του σωστά.
Ας πούμε ότι είναι κάτι σαν τα Όσκαρ, αν κερδίσεις ένα Paris-Roubaix πάντοτε θα αναφέρεται αυτό δίπλα στον όνομά σου, αν θριαμβεύσεις αλλεπάλληλες χρονιές αυτομάτως βρίσκεσαι στον πάνθεον της ιστορίας, όπως ο Tom Boonen, Roger De Vlaeminck και Eddy Merckx.
Το εμβληματικότερο μέρος στον αγώνα και ίσως στην ποδηλασία εν γένει είναι το δάσος του Arrenberg. Mια στενή ευθεία σχετικά νωρίς χιλιομετρικά ανάμεσα σε ψηλά δέντρα πάνω από παρατημένα ορυχεία, θυμίζει περισσότερο σημείο μεσαιωνικής βουκολικής τελετής παρά τερέν pro cycling. Είναι το σημείο με την μεγαλύτερη επικινδυνότητα και αυτό που κρίνει συχνά τον αγώνα, καθώς αλλεπάλληλες συγκρούσεις για τοποθέτηση στο μπροστινό γκρουπ γίνονται εδώ. Ο κόσμος στριμώχνεται στα πλάγια σαν σε ρωμαική αρένα για να παρακολουθήσει το φρέσκο ακόμα πελοτόν καθώς οι ποδηλάτες ορμάνε με ταχύτητα που αγγίζει και ξεπερνά τα 70 χιλιόμετρα την ώρα στο κατηφορικής κλίσης πλακόστρωτο. Σημαίες, κόρνες και ιαχές παντού και όταν ο καιρός είναι βροχερός οι πτώσεις είναι σίγουρες και όταν συμβαίνουν είναι καθοριστικής σημασίας αφού το στενό πέρασμα δεν επιτρέπει τα οχήματα τεχνικής βοήθειας να βρίσκονται κοντά για βοήθεια ή αντικατάσταση. Εδώ το 1998 ο Johan Museeuw έσπασε το γόνατο του σε συνθληπτικό κάταγμα και ο Philippe Gaumont το 2001 είχε την πιο ακραία πτώση που σχεδόν του στοίχισε την καριέρα του (δες φωτογραφία από κάτω), ενώ ο Andrea Taffi το 1999 φορώντας περήφανα το jersey του πρωταθλητή Ιταλίας σε Γαλλικό έδαφος σάρωσε τις πέτρες με παραδειγματική επιδεξιότητα βγαίνοντας από το δάσος στην κεφαλή του πελοτόν. Εδώ επίσης το 1988 ένα γκρουπ από παντελώς άσημους ποδηλάτες ξεκόλλησε σε αυτό το σημείο από το κυρίως γκρουπ κάνοντας επίθεση και μένοντας μέχρι το τέλος στην κορυφή με το Βέλγο Dirk Demol να κερδίζει τον αγώνα.
Philippe Gaumont / ΦΩΤΟ: Cor Vos ©2001
Ο ρυθμός όμως δεν σταματάει με το τέλος του δάσους του Arrenberg, όποιος έχει κάνει «κίνηση» στις πέτρες θα πρέπει να πουσάρει ακόμα περισσότερο φθάνοντας στην άσφαλτο για να κεφαλαιοποιήσει αυτό που άρχισε στα δέντρα. Από αυτό το σημείο ο ρυθμός διαρκώς αυξάνεται σαν σε dj set του Jeff Mills και ακόμα και αν παρακολουθείς το Paris-Roubaix κάθε χρονιά δεν σταματάει να σε εκπλήσσει. Μέχρι το τέλος στο ποδηλατοδρόμιο του Roubaix οι εναλλαγές είναι συνεχείς και όλα αυτά τα χρόνια έχουν συμβεί πολλά: star να τα παρατάνε προσποιούμενοι τεχνικά προβλήματα, «σκληροί» να σουρώνουν και να μένουν πίσω, νέα παιδιά να αψηφούν τις οδηγίες του προπονητή μέσα στην ζάλη της αδρεναλίνης και underdogs σαν τον Stuart O’Grady το 2007 να πιάνουν τον εαυτό τους στο “right place right time” και να “σκάνε σαν βόμβα” πατώντας το πετάλι μεχρι το podium.
Οι προσωπικές μου εμπειρίες σαν οπαδός είναι ανάλογες: ψάχνοντας στα ΑΜ για την φωνή τους Sean Kelly σε κάποια ραδιοφωνική μετάδοση από Αγγλία στην προ-internet εποχή, σε αναζήτηση Eurosport με φίλους σε καφενεία εν μέσω καγκουραίων ποδοσφαιράδων μέχρι το φετινό Πάσχα με wi-fi σύνδεση δίπλα στην σούβλα, είναι ίσως το πάθος των αθλητών που μεταδίδεται στο κοινό όσο τίποτα άλλο που σε κάνει να κολλάς και να σου δίνει γκουζμπαμπς. Είναι ίσως και η εναλλαγή από τις καθαρές λύκρες και τα χαμόγελα των αθλητών και τα καλογυαλισμένα super-duper carbon ποδήλατα της εκκίνησης στην απόλυτη σωματική εξαθλίωση μετά το Arrenberg και τις πέτρες και την απομυθοποίηση των big budget ομάδων από τον κάθε O’Grady. Είναι ίσως τα δάκρυα στο λασπωμένο πρόσωπο του θριαμβευτή και τα στρατιωτικού τύπου τσιμεντένια ντους τους τερματισμού που δίνουν αυτή την αίσθηση του άθλου.
Όπως είπε και ο ο Cancellara: «είναι ο πόνος, η θέληση και η πίστη» τα συστατικά που χρειάζεσαι για να επιβιώσεις στο Paris-Roubaix. Και όσο για την νίκη? Οι περισσότεροι μάλλον δυσκολεύονται να το πιστέψουν ακόμα κι όταν σηκώνουν τα χέρια γιατί την στιγμή του τερματισμού ξέρουν ότι το ρητό «pain is temporary, victory is forever” σε αυτό τον αγώνα είναι πραγματικά αληθινό.
*Ο Άγις Κολύβας είναι αστικός ποδηλάτης και ιδιοκτήτης του καταστήματος 48×17 Cycles (Βεΐκου 2, Κουκάκι, 2109225488, 48×17.com).