Οwner of DiDi music company and organizer of concerts Nick Loris in the new concert space Piraeus Academy 117, Athens, December 2015O ιδιοκτήτης της εταιρείας DiDi music κια διοργανωτής συναυλιών Νίκος Λώρης στο νέο συναυλιακό χώρο Πειραιώς Academy 117, Αθήνα, Δεκέμβριος 2015
Εντάξει, δεν είναι ότι κυκλοφορούν με φωσφοριζέ γιλέκα και κράνη ασφαλείας στο νούμερο 117 της οδού Πειραιώς. Ήταν ιδέα της Popaganda να τα φέρει μαζί της και να τα φορέσει στο Νίκο Λώρη, γνωρίζοντας ότι όσο εκείνος, το επιτελείο και οι μάστορές του πάλευαν με το χρόνο για να είναι έτοιμοι στην πρεμιέρα του νέου συναυλιακού χώρου της Αθήνας. το μέρος θα έμοιαζε με εργοτάξιο. Το ραντεβού έχει δοθεί λίγες μέρες πριν την έναρξη (αρχικά ήταν να κάνουν ποδαρικό οι Vodka Juniors στις 18/12, αλλά τελικά ένας τραυματισμός δίνει τα σκήπτρα στους 1000mods το Σάββατο 19/12) κι έτσι όπως κυλάει η κίνηση στα δύο ρεύματα της Πειραιώς ένα γκρίζο παγωμένο μεσημέρι, τίποτα δεν προϊδεάζει εξωτερικά ότι έδώ θα στηθεί «το νέο λαϊβάδικο», για το οποίο αναρωτιέται εδώ και καιρό το talk of the town.
Το κτίριο είναι γνωστό. Κτίσμα με άδεια του ’59, πάνω σε σχέδια επιφανών καθηγητών του Πολυτεχνείου, στέγασε αρχικά το κινηματοθέατρο Elite (μάλιστα υπήρχαν σκέψεις να διατηρηθεί το όνομα), αλλά οι αρκετά μεταγενέστερες γενιές το έμαθαν ως Tessera. Χώρος που έχουν γίνει live, έχουν διοργανωθει φεστιβάλ dance μουσικής, έχει δώσει παραστάσεις ο Τζίμης Πανούσης και φυσικά έχει καταχωρηθεί στο σύγχρονο αστικό υποσυνείδητο ως strip club που στέγασε εμαρτωλές βραδιές. «Ήταν σε άθλια κατάσταση, το γκρεμίσαμε και το φτιάξαμε από την αρχή», μου λέει ο Νίκος, έτσι όπως με ξεναγεί πρόχειρα στο χώρο.
Σκόνη παντού. Πολλή σκόνη παντού. Πολλοί εργάτες παντού. Φωνές, πυρετική εργήγορση και διαρκής κίνηση. Κι ο Νίκος Λώρης ατάραχος να χειρονομεί σαν τροχονόμος δίνοντας οδηγίες. Δεν μπορώ να μην σκεφτώ τι απ’ όλα αυτά είχε στο μυαλό του όταν ξεκινούσε να εισάγει δίσκους από το εξωτερικό με το Δικαίωμα Διάβασης στα μέσα της δεκαετίας του ’80 ή όταν έμπαινε στο κόλπο της διοργάνωσης συναυλιών στα τέλη της. Η πορεία είναι γνωστή – Rock of Gods, Rockwave, μια χρονιά Shockwave μάλιστα, Sonisphere, χιλιάδες συναυλίες, ακόμα περισσότερες ιστορίες. Έχω ακούσει πολλές, on και off the record, σε προηγούμενες συναντήσεις μας, έχετε διαβάσει κι εσείς αρκετές σε κάποια από τις λιγοστές (αν όχι σπάνιες) συνεντεύξεις του. Όμως εδώ, λίγες μέρες πριν εγκαινιαστεί η πρώτη του indoors απόπειρα, ο τύπος που κάποτε περνούσε μήνες αλληλογραφώντας για να φέρει tις κυκλοφορίες της SST σοσιαλιστική Ελλάδα των μπουζουκιών και σήμερα μπορεί να λέει «φίλο του» τον Nick Cave ή τον Manu Chao, δεν είναι τίποτα απ’ όλα αυτά. Εδώ είναι ο Αρχιμάστορας. Το μάτι του περισσότερο γυαλίζει όταν μου μιλάει για τις διαστάσεις της σκηνής ή τις προδιαγραφές ασφαλείας, όταν ως πολιτικός μηχανικός εξηγεί την κατασκευαστική φιλοδοφία του χώρου, παρά αργότερα που, πίνοντας καφέ, κάνουμε την κλασική κουβέντα «ποιους θα φέρεις, αυτούς ή εκείνους;».
«Δεν τελείωσε η εναλλακτική κουλτούρα στις Τρύπες ή τα Ξύλινα Σπαθιά. Υπάρχουν πολλά νέα συγκροτήματα που χρειάζονται μια σκηνή για να εκραγούν. Για δεκαετίες, κανείς δεν ασχολήθηκε μαζί τους. Αυτό φιλοδοξώ να κάνει το Πειραιώς 117.»
Μου δείχνει την φυσική κλίση του δαπέδου που δίνει μια αμφιθεατρική διάσταση στο χώρο. «Θα βλέπουν όλοι, όχι αυτό που γίνεται και κάποιος ψηλός κάθεται μπροστά σου και τέρμα η συναυλία», μου αραδιάζει αριθμούς και διαστάσεις, χαμογελάει μιλώντας για τον εξώστη που ψάχνει να βρει για να τοποθετήσει τα κατάλληλα καθίσματα έτσι ώστε «να το απολαμβάνουν κι όσοι είναι στην ηλικία μου και δε θέλουν να είναι στη μέση του moshpit». Και στην ερώτηση γιατί τώρα, μετά από τόσα χρόνια, αποφάσισε να φτιάξει το δικό του χώρο . δύο βήματα από το κέντρο της Αθήνας, επιφυλάσσει την πρώτη έκπληξη. «Το Πειραιώς Academy ήρθε σαν μια φυσική ανάγκη μετά από 31 στα 32 χρόνια στο χώρο της μουσικής ειδικά, και του πολιτισμού γενικότερα. Ζούμε σε ένα συνολικό τέλμα, περνάμε μια ισοπεδωτική κρίση, αλλά πιστεύω ότι τα πράγματα θα αλλάξουν. Όταν ξεκίνησα, πούλαγε 300.000 δίσκους ο Μάικλ Τζάκσον, μετά τους πούλαγε η Καίτη Γαρμπή, αργότερα περάσαμε την ακμή των έντεχνων, τώρα νομίζω ότι ήρθε η ώρα για τις νέες ελληνικές μπάντες. Δεν τελείωσε η εναλλακτική κουλτούρα στις Τρύπες ή τα Ξύλινα Σπαθιά. Υπάρχουν πολλά νέα συγκροτήματα που χρειάζονται μια σκηνή για να εκραγούν. Για δεκαετίες, κανείς δεν ασχολήθηκε μαζί τους. Αυτό φιλοδοξώ να κάνει το Πειραιώς 117».
Συχνά τις δημοσιογραφικές ερωτήσεις υπαγορεύουν οι πιθανές απαντήσεις που φιλοδοξεί να εκμαιεύσει ο συνεντευξιαστής. Περίμενα να ακούσω για έναν συναυλιακό χώρο που επιτέλους θα μπορεί να προσελκύσει τα μεγαλομεσαία συγκροτήματα από το εξωτερικό – τα, ας πούμε, πολύ μεγάλα για το Fuzz ή το Gagarin και ταυτόχρονα μικρά π.χ. για το κλειστό του ΟΑΚΑ. Περίμενα να ακούσω για την ανάγκη να μειωθεί το κόστος των μετακλήσεων από το εξωτερικό βγάζοντας από την εξίσωση την ενοικίαση άλλων χώρων. Κι ο Νίκος Λώρης κάθεται και μου μιλάει για τους Planet of Zeus. «Vodka Juniors, 1000mods, Septic Flesh, Rotting Christ, Planet of Zeus και άλλοι – υπάρχει μια μαγιά από 10 μπάντες που είναι πρωταγωνιστές και όχι απλά supporting acts. Και πιστεύω ότι σύντομα μπορούν να γίνουν 50. Το εύκολο στο παρελθόν ήταν να φέρεις τα ήδη φτασμένα ονόματα από το εξωτερικό. Το δύσκολο, αλλά και η μεγάλη πρόκληση, τώρα, είναι να χτίσεις τα εγχώρια υπάρχοντα ονόματα που είναι πολύ αξιόλογα».
Νίκος Λώρης
“Ναι, το βλέπω, αλλά ποιους θα φέρετε;”
Μήπως βάζει σκόπιμα, λόγω και της περιρρέουσας οικονομικής κατάστασης, χαμηλά τον πήχυ των διεθνών ονομάτων, επιμένω. Απαντά κάθετα αρνητικά. «Καθόλου χαμηλά ο πήχυς. Θα έρθουν στο Πειραιώς Academy και μεγάλα ξένα ονόματα. Το διεθνές ρεπερτόριο όμως είναι πια πολύ δύσκολο να έρθει στην Ελλάδα. Χειμωνιάτικες περιοδείες δε γίνονται πια όπως παλιά, περιορίζονται στην Κεντρική Ευρώπη που υπάρχουν οι υποδομές και χαμηλώνουν το ρίσκο. Μερικές φορές χρειάζεται (και το κάνουμε) να γίνουν συναυλίες, όχι με γνώμονα να βγουν πολλά λφτά, αλλά απλά να μην μπεις μέσα. Είναι 5-10 το χρόνο, ας πούμε. Ε, μετά το Ρόδον (που για την εποχή του ήταν σύγχρονο) δεν έχουν γίνει, γιατί δεν υπήρχαν οι προδιαγραφές σε χειμερινά stages. Ξέρεις ποιοι είναι οι καλύτεροι διακινητές αυτής της πληροφορίας; Οι τεχνικοί που όταν ξέρουν ότι δε θα ταλαιπωρηθούν, ανάβουν πράσινο φως ».
«Η Αθήνα μπορεί να γίνει και χειμερινός συναυλιακός προορισμός. Χρειάζονται θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Το κράτος δεν έχει λεφτά να δώσει, ΟΚ, αλλά θα μπορούσε να μην είναι κακό κι αναχρονιστικό. Θα μπορούσε να μην είναι κράτος λούμπεν.»
Ο Νίκος Λώρης χρησιμοποιεί συνεχώς τη λέξη «προδιαγραφές». Και «ασφάλεια». Έχει ένα κλασικό παράδειγμα, στο οποίο ανατρέχει πάντα, με τη μηχανή που δεν οδηγάει πια τώρα που μεγάλωσε, και το βάζει στην κουβέντα για να τονίσει ότι εκεί που εμείς βλέπουμε (ή φαντασιωνόμαστε) ιδανικά line-ups, εκείνος όπως και οι υπόλοιποι επαγγελματίες του χώρου («λίγοι έτσι, μη θυμηθούμε όλα αυτά τα χρόνια πόσοι κομήτες μπήκαν, κυκλοφορούσαν με μπράβους και αμαξάρες, τίναξαν την αγορά και βάρεσαν κανόνια αφήνοντας πίσω τους καταστροφές») εντοπίζει πιθανά προβλήματα. «Έχω δει όλους τους κινδύνους που έχει αυτή η δουλειά εδώ και 30 χρόνια. Και τους έχω καταγράψει. Το Πειραιώς Academy φέρει αυτή τη συσσωρευμένη εμπειρία και τεχνογνωσία. Ο χώρος συναυλιών πρέπει να έχει συγκεκριμένες προδιαγραφές: εισόδους κι εξόδους κινδύνου για να μπαινοβγαίνει ο κόσμος σωστά, να μην υπάρχει κανένα υλικό που να είναι εύφλεκτο, να υπάρχει ένα ύψος τέτοιο που να υποστηρίζει ήχο για μπάντες όπως οι Rolling Stones και οι U2 – όχι για κανονικά live, αλλά σαν secret gigs την π.χ. την παραμονή της εμφάνισής τους στο ΟΑΚΑ ή το Terra Vibe, να υπάρχουν τουαλέτες, να υπάρχει σωστός εξαερισμός». Πώς είναι όμως να στήνεις έναν καινούριο χώρο και να συμβαίνει η φρίκη του Μπατακλάν στο Παρίσι; Πώς αντιδράς ως άνθρωπος πρώτα και μετά ως επαγγελματίας; «Σκέφτηκα καταρχάς ότι θα μπορούσα να είμαι στη συναυλία. Θέλαμε μάλιστα να φέρουμε τους Eagles of Death Metal τώρα τον Δεκέμβριο. Από την άλλη, δυστυχώς στις μέρες μας, υπάρχουν περισσότεροι παρανοϊκοί άνθρωποι απ’ ότι παλιότερα που μπορούν να σε εκθέσουν σε ανυπολόγιστο κίνδυνο. Αλλά, δεν μπορούμε να σταματήσουμε ούτε να κάνουμε, ούτε να πηγαίνουμε σε συναυλίες»
Η μηχανή του εξώστη
«Η Αθήνα μπορεί να γίνει χειμερινός συναυλιακός προορισμός. Κοιτάζοντας προς το εξωτερικό, από κει ήρθαν 7.000 το καλοκαίρι στον Robbie ή έως και 18.000 σε Madonna, U2 και Red Hot Chili Peppers. Τη δεξαμενή των 25 εκατομμυρίων επισκεπτών ετησίως πρέπει να αξιοποιήσουμε. Θα πω πάλι τα ίδια. Χρειάζονται θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Το κράτος δεν έχει λεφτά να δώσει, ΟΚ, αλλά θα μπορούσε να μην είναι κακό κι αναχρονιστικό. Θα μπορούσε να μην είναι κράτος λούμπεν. Και από τη νέα προοδευτική κυβέρνηση περιμέναμε κάτι διαφορετικό από τους προηγούμενους, τουλάχιστον στο κομμάτι του πολιτισμού. Δεν το βλέπουμε όμως. Η τελευταία προχωρημένη μεταρρύθμιση ήταν η επιβολή του ΦΠΑ του 1986, τολμηρή κίνηση που διαστρεβλώθηκε εντελώς στην πορεία. Φτάσαμε σε ένα σημείο όλοι να φοροδιαφεύγουν επίσημα. Έχει μείνει ο φόρος στο θέατρο στο 6% κι έχει γεμίσει η πόλη με δήθεν θεατρικές παραστάσεις. Δηλαδή συναυλίες που απλά τις έχουν βαφτίσει αλλιώς δημιουργώνητας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμούι. Από μια προοδευτική κυβέρνηση θα περίμενα μια ενιαία φορολογική πολιτική. Έτσι, ναι, θα γίνουμε ανταγωνιστικοί για να έρθουν και τα ονόματα που θέλετε και θέλουμε. Έχουμε μια υποχρέωση όμως, όσοι είμαστε χρόνια στο χώρο, να μην τα παρατήσουμε να τα αλλάξουμε τα πράγματα. Και να εκσυγχρονιστεί ο χώρος για να ελέγχονται οι “πειρατές”. Αλλά να ελέγχεται και η δημόσια διοίκηση που κάνει τα στραβά μάτια ή νταραβερίζεται. Δεν είναι ευχολόγιο, είναι μονόδρομος», ο Νίκος Λώρης έχει πιάσει τα θεσμικά και δε σταματιέται. Αλλά έχει και μερικές όμορφες ιστορίες από το πρόσφατο παρλθόν για να διηγηθεί, σχετικά π.χ. με το Athens Arena που δεν έγινε ποτέ: «Το 2003 είχε έρθει η εταιρεία που έστησε τα Ο2 Arenas και μας είχε προσεγγίσει για να αναλάβουμε το τοπικό μάρκετινγκ ενός τέτοιου εγχειρήματος. Δεν προχώρησε γιατί δεν τα βρήκανε με τις αρχές. Δεν ήταν ακριβώς φιλικός ο τότε δήμαρχος. Αργότερα η εταιρεία που έκανε το Amsterdam Arena επιχείρησε να φτιάξει το Athens Arena, πάλι σκόνταψε στις δημοτικές αρχές».
«Στα σχέδια για την άνοιξη είναι να ανοίξει κι ένα εστιατόριο στην ταράτσα. Για να μη μαραζώσει ο χώρος πρέπει να είναι ζωντανός σε καθημερινή βάση. Η οροφή ανοίγει το καλοκαίρι και σε μια διάσταση 17×20 έχεις από πάνω σου ουρανό, κάτι δε θα βρούμε να κάνουμε;»
Κατεβαίνοντας την Πειραιώς, αφού περάσουμε την διασκεδασούπολη του Γκαζιού, στήνεται – επίσης χωρίς σχέδιο- μια άλλη ζώνη. Μουσείο Μπενάκη, Αθηνών Αρένα, Άνοδος Live Stage, τώρα Πειραιώς Academy. «Είναι παρηκμασμένη περιοχή η Πειραιώς. Εμείς από το χώρο μόνο σε σκουπίδια γεμίσαμε 200 φορτηγά απορρίμματα. Όντως υπάρχει κάτι σαν ζώνη, ανεξάρτητα από το είδος, ζωντανής μουσικής – είναι κάτι που υπάρχει σχεδόν σε όλες τις μεγαλουπόλεις, Να είναι μαζεμένες οι σκηνές, να υπάρχει αυτή η αίσθηση».
-Άλλοι promoters θα κάνουν live στο Πειραιώς Academy;
-Φαντάζομαι πως όχι. Το λέω στηριζόμενος στην παρατήρηση και το πείραμα, στις βασικές αρχές του διαλεκτικού υλισμού.
-Δε θα έρχονται οι άλλοι ή δε θα τους βάζεις εσύ;
-Δε θα έρχονται οι άλλοι.
Ο διάλογος είναι χαρακτηριστικός, γιατί πάνω από την κουβέντα τόση ώρα πλανιέται και η ιδέα του community, Πέρα από το εξωτερικό, ένα ζήτημα είναι και πόσο μπορεί η εγχώρια σκηνή να υποσηρίξει τέτοια εγχειρήματα. Με τα γνωστα χαρακτηριστικά της, τις κατά καιρούς κόντρες που δυσχεραίνουν το ισχύς εν τη ενώσει. «Κοίτα και με το Ρόδον όταν άνοιξε, δεν είχαμε την καλύτερη σχέση με την Άνωση, στην οποία ανήκε. Είχαμε κακό ανταγωνισμό για κάποιο καιρό. Όμως εγώ τις συναυλίες μου στο Ρόδον τις έκανα, γιατί εκεί θεωρούσα ότι αναδεικνυόταν η δουλειά μου». Το φάντασμα της οδού Μάρνη είναι φυσικό να παραμονεύει σε μια συζήτηση για ένα καινούριο λαίβάδικο στην Αθήνα, εδικά τον τελευταίο χρόνο που με ντοκιμαντέρ κι αφιερώματα, η νοσταλγία ξαναπίκαρε. «Το Πειραιώς Academy θα μπορούσε να είναι η εξέλιξη του Ρόδον. Μην πέφτετε στην παγίδα του εξωραϊσμού οι νεότεροι π.χ. το μιντιακό σύστημα της εποχής ήταν εχθρικό απέναντι στο Ρόδον σαν κατάσταση. Η ανάγκη της εποχής θα έφτιαχνε ίσως έναν άλλον χώρο, όμως αν δεν υπήρχε ο συγκεκριμένος θα ήμασταν σίγουρα φτωχότεροι. Αν μπορεί να επαναληφθεί το line-up των καλών του χρόνων; Μη νομίζεις και τότε 35-40 παραστάσεις έκαναν, μη σου πω και λιγότερες».
«Το 2014 οι fans αποδοκίμασαν το Rockwave γιατί δεν τους άρεσαν οι καλλιτέχνες. Φέτος, ήμασταν υποχρεωμένοι απέναντι στους εαυτούς μας να κάνουμε κάτι αντάξιο των 20 χρόνων του φεστιβάλ.»
Το Πειραιώς Academy όμως δε θα ανοίγει τις πόρτες του μόνο τόσες λίγες μέρες. «Στο μυαλό μου για το Πειραιώς Academy υπάρχουν όλες οι τέχνες, όχι μόνο η μουσική. Είναι η φωτογραφία, η γλυπτική, οι εικαστικές τέχνες που κάτω από την ομπρέλα της ροκ κουλτούρας μπορούν να συνυπάρξουν. Ακόμα και το σινεμά, έχουμε ας πούμε το live The Wall του Roger Waters (που είναι εξ’ ολοκλήρου παραγωγή DiDi) που δεν έχει που να παιχθεί, δεν είναι για μια απλή κινηματογραφική αίθουσα».
Κλείνουμε μια κουβέντα για το Rockwave. « Και παρότι συνέβη το ατύχημα των capital controls, που “γέμισε άμμο την ψυχή μας” για να γίνω ποιητικός, κάναμε το καλύτερο δυνατό. Στα μικρά διδικαστικά σε διαλύει κάτι τέτοιο, ακόμα κι αν το περιμέναμε. Αν είχαμε λίγο χρόνο ακόμα, θα είχαμε σώσει και τη μέρα με Judas Priest και Prodigy. Μας έκοψε πολύ κόσμο από το εξωτερικό».
Ναι, αλλά κύριε Λώρη δώστε μας και κανένα όνομα… «Κάνουν το τελευταίο τους τουρ οι Black Sabbath. Πάει μετά από αυτό, τελειώσανε. Ε, η χώρα δε σηκώνει τις οικονομικές τους απαιτήσεις. Ή θα προσαρμοστούν ή δε θα τους κάνουμε. Υπάρχει μια “κόντρα”, γιατί μιλάμε με μάνατζερ για το Academy, αλλά αυτοί θέλουν Rockwave. Οπότε κοιτάμε μήπως τα συμβιβάσουμε και τα δύο στη λογική του secret gig που έλεγα πριν. Θα έρθουν οι Lamb of God. Είναι εφικτά ίσως και για το Academy ονόματα όπως PJ Harvey ή Smashing Pumpkins, τα βλέπουμε. Το Rockwave θα γίνει σε σπαστές ημερομηνίες και του χρόνου. Μπορεί εμείς να είμαστε συνδεδεμένοι συναισθηματικά με παλιούς π.χ. τον Nick Cave, αλλά στους πιτσιρικάδες ίσως δε λέει και πολλά. Το κοινό θέλει φρέσκες μπάντες. Και τέτοιες θα έχουμε»…
Κι όπως συμβαίνει πάντα, όταν πατήθηκε το stop στο recorder, φωτογράφισε και ποιες…
οι δυο τελευταίες εικόνες από το σχεδόν έτοιμο Πειραιώς Academy, τραβηγμένες Πέμπτη απόγευμα