Οι Βεσπάδες της Αθήνας

Στα ερείπια της αεροπορικής βιομηχανίας της Ιταλίας φτιάχτηκε ένας μικρός Δαβίδ που, τόσο μέσω των εντυπωσιακών νούμερων παραγωγής όσο και μέσω της ίδια του της χρήσης, ενσάρκωσε το miracolo economico των δύο δεκαετιών μετά τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου. Η βέσπα σχεδιάστηκε από τον Ενρίκο Πιάτζο, έναν μηχανικό που μισούσε τις μοτοσυκλέτες και ήθελε ένα δίτροχο χωρίς μεγάλες ανάγκες συντήρησης που να προστατεύει από τις λάσπες των βομβαρδισμένων μεταπολεμικών δρόμων. Έτσι, από το 1946 μέχρι σήμερα εκατομμύρια «σφήκες» βουίζουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Όμως, η βέσπα σε αντίθεση με τους τετράτροχους «ομολόγους» της, συνεχίζει να παράγεται με ελάχιστες τεχνολογικές βελτιώσεις κι οδηγείται ως καθημερινό μέσο μετακίνησης από πάρα πολλούς ανθρώπους σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Τι κάνει λοιπόν τόσο κόσμο να οδηγεί ένα «τεχνολογικά παρωχημένο σκούτερ» το 2016; Την απάντηση τη βρήκαμε στο Charity Ride που οργάνωσαν λέσχες και φίλοι της βέσπας (αλλά και της άσπονδης «ξαδέρφης» Lambretta) που συναντήθηκαν κάτω απ΄την Ακρόπολη μαζεύοντας χρήματα για φιλανθρωπικό σκοπό…

Αν προσπαθήσει κανείς να ορίσει χονδρικά το προφίλ του βεσπάκια θα αποτύχει οικτρά. Είναι τέτοια η πανσπερμία ταξικής καταγωγής, μορφωτικού επιπέδου, αισθητικής αντίληψης και ηλικιακής διαστρωμάτωσης που το μόνο περιβάλλον που θα μπορούσε να προσομοιάσει ένα τέτοιο ετερόκλητο κοινό είναι η πρώτη μέρα κατάταξης στον στρατό. Καθημερινά, θα δεις τους πάντες πάνω σε μια βέσπα: κουστουμάτοι μεγαλοδικηγόροι που θέλουν να παρκάρουν εύκολα και με στυλ στην Ευελπίδων, νεαροί που αποκαλούνται γενικώς και αορίστως «χίψτερς», (νεο)mods που τη συνδέουν με μια vintage νοσταλγία για μια εποχή που δεν έζησαν και, φυσικά, κούριερ και μεροκαματιάρηδες που τη χρησιμοποιούν ως επαγγελματικό όχημα εκμεταλλευόμενοι τις μεγάλες δυνατότητες φόρτωσης που διαθέτει. Υπάρχουν φυσικά και οι συλλέκτες, είναι αυτοί που έχουν συλλογή με 5-6 διαφορετικά μοντέλα, ενώ αρκετοί φτάνουν και σε διψήφιο αριθμό, αγοράζοντας και πουλώντας συνέχεια (έτσι όπως ανταλλάσσαμε παιδιά τα χαρτάκια Panini).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αλλά τελικά τι είναι αυτό που κάνει κάποιον να «κολλήσει» με αυτές; Ενώ θα περίμενε κανείς οι βεσπάδες να αρχίσουν να σου απαριθμούν τα θετικά της που δεν είναι και λίγα – το πως «χώνεται» στην κίνηση ή το χαμηλό κόστος χρήσης – προτιμούν να ξεκινήσουν από τα αρνητικά της, τα οποία επειδή είναι ερωτευμένοι με τη βέσπα τα βλέπουν κι αυτά σα θετικά. Η χαρακτηριστική μυρωδιά του διχρονόλαδου που κάνει τα ρούχα να μυρίζουν σα φόρμα εργασίας μηχανικού πλοίου, η περίεργη τοποθέτηση του κινητήρα που κρέμεται από τα δεξιά αναγκάζοντας τον αναβάτη να κάθεται λίγο στραβά προς τα αριστερά για να κρατάει ισορροπία είναι δύο μόνο από τα ντεζαβαντάζ που τα αναφέρουν σχεδόν με καμάρι. Κάποιος άλλος, στο πηγαδάκι που έχουμε στήσει στην σκιά του Μουσείου της Ακρόπολης, υποστηρίζει ότι «η παράξενη, στα όρια του επικίνδυνου για τους μη μυημένους, οδική συμπεριφορά μοιάζει αναλογικά με τις παλιές αερόψυκτες Porsche, απολαυστικές στο στεγνό οδόστρωμα αν τις μάθεις και σχεδόν απαγορευτικές στους βρεγμένους ελληνικούς δρόμους». Ο ίδιος φίλος μας λέει ότι ακόμα και «μια μοντέρνα ομοιογενής μοτοσυκλέτα 150 ίππων μπορεί να είναι βαρετή στην οδήγηση αλλά με τη βέσπα νιώθω ζωντανός λόγω της εγρήγορσης που απαιτεί».

H αγάπη για τη βέσπα φαίνεται πως είναι κάτι που περνά και από γενιά σε γενιά αφού πολλοί είναι αυτοί που ανακατασκεύαζουν την παλιά αγαπημένη του πατέρα ή ακόμα και του παππού τους. Ακριβώς επειδή έπαιζε το ρόλο του μοναδικού οικογενειακού κι επαγγελματικού μέσου, τα παλιά μοντέλα που επέζησαν και παρέμειναν στην οικογένεια απέκτησαν σχεδόν μεταφυσική σχέση με τα υπόλοιπα μέλη. «Ακόμα κι αν δεν πρόλαβα να γνωρίσουν τον παππού μου, γνώρισα τη βέσπα του που είναι ό,τι κοντινότερο», μου αναφέρει συγκινημένος ένας κάτοχος μοντέλου του ’63. Για κάποιους άλλους είναι το ιδανικό μέσο για μεγάλα, πολύ μεγάλα, ταξίδια. Μια Cosa με αυτοκόλλητα από σχεδόν κάθε ευρωπαϊκή χώρα και πάνω από 300.000 χλμ. γραμμένα στο κοντέρ είναι αδιάψευστος μάρτυρας. Πολλοί νομίζουν ότι τα μεγάλα ταξίδια θέλουν πολλά κυβικά και μεγάλα φέρινγκ, αλλά η αλήθεια είναι ότι η μυθική αξιοπιστία της βέσπας είναι πολυτιμότερο εφόδιο. Αφού πέρα από την περιοδική αντικατάσταση του μπουζί ανά κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα, δεν απαιτεί καμιά άλλη τακτική συντήρηση. Αυτός είναι και ο λόγος που την προτίμησαν πρόσφατα και δυο Έλληνες για να γυρίσουν τον κόσμο.

Ο κύριος Βασίλης που οδηγεί για πάνω από 40 χρόνια είναι κατηγορηματικός, έχει οδηγήσει πολλά αυτοκίνητα και πολλές μηχανές, αλλά πρώτα απ’όλα δηλώνει βεσπάς, ίσως φταίει που ήταν το ιδανικό όχημα για να κουβαλάει τα ογκώδη κομμάτια πάγου που χρειαζόταν το παλιό ξύλινο ψυγείο που είχε στο εξοχικό του κάθε φορά που πήγαινε εκδρομή. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε τη γοητεία που ασκεί η βέσπα στους μεγαλύτερους και πως σπινθηρίζουν τα μάτια τους όταν αντικρίζουν ένα καλοσυντηρημένο μοντέλο γιατί δεν έχει καταγραφεί επαρκώς η υποκουλτούρα της στην Ελλάδα. Το καταλαβαίνουμε πιο εύκολα όταν βλέπουμε κάποιον μεσήλικα να ζαχαρώνει ένα XT 550 ή ένα CB 900F Bol d’Or γιατί τα έχουμε δει στις βιντεοκασέτες με τον Ψάλτη και τον Γαρδέλη, αλλά παλιότερα η βέσπα ήταν ακριβώς το ίδιο. Ήταν το διαβατήριο που έδινε την αίσθηση της ελευθερίας στα μετεμφυλιακά χρόνια. Ήδη από τότε οργάνωναν εκδρομές κι εκδηλώσεις, αλλά κατέθεταν κι αιτήματα όπως η ασφαλτόστρωση των αθηναϊκών δρόμων για να γίνει πιο υποφερτή η οδήγηση με τους μικροσκοπικούς τροχούς των 8 ιντσών που είχαν τότε οι βέσπες.

Κι αν οι παλιότεροι έχουν τη δικαιολογία της νοσταλγίας, οι νέοι οπαδοί της που δεν είχαν ούτε κάποιο οικογενειακό κειμήλιο, που ποτέ δεν κατάφεραν να πιάσουν τα ασιατικά παπιά και σκούτερ παρά την ασύγκριτα μεγαλύτερη πρακτικότητά τους, απλά ερωτεύτηκαν την καλλίπυγη κορμοστασιά και την ιταλική φινέτσα της. «Είναι το ανάλογο με το να οδηγείς ένα παλιό ιταλικό αυτοκίνητο, αλλά με το 1/100 του κόστους που αυτό θα απαιτούσε», όπως λέει ένας περήφανος 20χρονος ιδιοκτήτης Vespino.

Ο καλός καιρός και ο ευγενής σκοπός της συνάντησης ευνοούν και τα συνηθισμένα πειράγματα, οι λαμπρετάδες περήφανοι για την ομορφιά και το στήσιμο που είναι πιο κοντά στα μοτοσυκλετιστικά δεδομένα, μοιάζουν σα να έχουν βγει από σκηνές του Quadrophenia και κοροϊδεύουν το κράτημα της βέσπας. Για να εισπράξουν αντίστοιχες «φιλοφρονήσεις» που αφορούν τη μάλλον ελλειπή αξιοπιστία της Lambretta και το γεγονός ότι φαλίρισε το εργοστάσιο της. Από κοντά και κάποιοι κάτοχοι σύγχρονων προσαρμοσμένων στα νέα δεδομένα, αυτόματων και τετράχρονων. Μετά τα πειράγματα που δέχονται από τους πιουρίστες, πολλοί κάνουν το βήμα και παίρνουν και μια δίχρονη με ταχύτητες, «είναι κολλητικό» λένε, «αν κάνεις παρέα μαζί τους, σε κάνουν σαν τα μούτρα τους». Ανησυχία για το αν έχει γίνει μόδα από άσχετους που απλά έχουν μανία με κάθε τι vintage δεν υπάρχει, είναι τέτοιο παίδεμα η συμβίωση με μια κλασική βέσπα που γρήγορα θα ξενερώσει όποιος δεν ξέρει που πάει να μπλέξει. «Κι αν κάποιου του τύχει και του αρέσει τελικά εννοείται πως θα’ναι ευπρόσδεκτος», είπαμε οι βεσπάδες είναι μια ετερόκλητη παρέα που όλοι χωράνε.

Οι νέες προδιαγραφές ρύπων Euro4 με ισχύ από την 1/1/2017 φαίνεται πως είναι τα τελευταία καρφιά στο φέρετρο της παραδοσιακής βέσπας με την παραγωγή να περνά εξ ολοκλήρου στην τετράχρονη κι αυτόματη εποχή. Οι πιο αισιόδοξοι λένε πως οι Ιταλοί θα βρουν και πάλι τον τρόπο και κάτι θα καταφέρουν ώστε η τελευταία πραγματική βέσπα, η PX, να σπάσει το όριο των 40 χρόνων σε παραγωγή. Ακόμα πάντως κι αν σταματήσει η παραγωγή οι βεσποβόλτες και οι μπύρες στα γνωστά στέκια θα συνεχιστούν για πολλές δεκαετίες και πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα ακόμα…

όλες οι φωτογραφίες από το Charity Ride 2016