Λάρισα 1985. Μια παρέα φίλων επιστρέφει στην πόλη της μετά από απουσία ετών και ονειρεύεται να έχει ένα δικό της χώρο για να συνυπάρχει και για να κάνει πάρτυ, γλέντια, εκδηλώσεις, θέατρο, αφιερώματα. Έτσι, νοικιάζει ένα παλιό οινοπαντοπωλείο του 1906, το “Νικόδημο”, συστήνει μη κερδοσκοπικό σύλλογο για να υφίσταται νομικά και το χρησιμοποιεί ως αυτοδιαχειριζόμενο στέκι της. “Όσο η ανάγκη διαρκεί, είθε να ανταμώνουμε”. Με τη φράση αυτή κλείνει το καταστατικό του συλλόγου “Φίλοι της Παράδοσης”. 28 χρόνια μετά, ο “Νικόδημος”, ένα από τα ελάχιστα διατηρητέα νεοκλασικά κτήρια που σώζονται στην πόλη, λειτουργεί ακόμη άθικτος, σαν να μην πέρασε ο χρόνος, ως τόπος συνάντησης της ίδιας παρέας και ως εστιατόριο ανοικτό για όλους. Και ενώνει πια τόσες γενιές. Είναι δύσκολο να περιγράψεις το Νικόδημο σε κάποιον που δεν έχει ζήσει από κοντά τόσο το χώρο όσο και τους ανθρώπους του. Μας διηγείται σύντομα την ιστορία του η Νταίζη Μανωλοπούλου, πρωτεργάτρια της κίνησης αυτής η οποία διατηρεί και το αρχείο της ιστορίας του Νικόδημου.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα του Νικόδημου;
Τότε επειδή ήμασταν νέοι και τρελοί θέλαμε ένα χώρο για να κάνουμε πάρτυ και να βρισκόμαστε. Και επίσης είχαμε την ανάγκη να λύσουμε το πρόβλημα της διασκέδασης και της συνύπαρξής μας σε ένα χώρο με ταυτότητα εφόσον δεν υπήρχε κάτι άλλο που να μας καλύπτει. Γνωρίζαμε το κτήριο αυτό και μας εντυπωσίαζε πολύ οπότε σκεφτήκαμε να το νοικιάσουμε όχι για εκμετάλλευση αλλά για στέκι δικό μας. Έτσι προσεγγίσαμε τον Ευάγγελο Νικόδημο, που είχε κλείσει πια λόγω γήρατος το 1982 το οινοπαντοπωλείο, και του ζητήσαμε το χώρο.
Πώς αντέδρασε ο Νικόδημος;
Ήταν ανένδοτος αρχικά αλλά τον πείσαμε γιατί του άρεσε πολύ που τον διαβεβαιώσαμε ότι θα αφήσουμε το χώρο όπως είναι. Γιατί αυτή ήταν η ένστασή του, να μην αλλάξει ο χώρος. Τα πρώτα 2 χρόνια το δουλεύαμε μόνοι μας, με δικές μας εισφορές, σε βάρδιες. Μαγειρεύαμε και σερβίραμε κρασί εμείς, η παρέα που το νοίκιασε (Σαμσαρέλος Δημήτρης, Φασούλας Γιάννης, Μίχος Βασίλης, Σιτρά Αγγέλα, Μανωλόπουλος Παναγιώτης). Αλλά στην πορεία οι φίλοι όλων μας άρχισαν να έρχονται και έτσι η παρέα μεγάλωνε.
Ο Νικόδημος λάτρευε το παντοπωλείο του; Για αυτό δεν ήθελε να αλλάξει τίποτα;
Ο παππούς μας έμαθε πολλά. Το παντοπωλείο ήταν η ζωή του. Ήξερε πού είναι στο χώρο το κάθε αντικείμενο που είχε συλλέξει με φροντίδα και τα συντηρούσε όλα ένα προς ένα ανελλιπώς. Μας έκανε ευγενικά παρατηρήσεις αν μετακινούνταν κάτι έστω και ελάχιστα. Πέρασε εδώ όλη του τη ζωή μέχρι τα 97 του χρόνια, αφού το σπίτι του του ήταν στην ίδια αυλή. Δεν πετούσε τίποτα, ήταν γνήσιο τέκνο της εποχής της αποταμίευσης και μας δίδαξε να μην πετάμε τίποτα. Με το κρασί που έμενε φτιάχναμε ξύδι, με τις φλούδες των φρούτων γλυκά και λικέρ με την καθοδήγησή του. Μας έλειψε αυτή η οικολογία των σκουπιδιών αφού έφυγε..Και μεις δεν αλλάξαμε τίποτα, απλώς προσθέσαμε τραπέζια και καρέκλες, αντίγραφα του ενός τραπεζιού και των καθισμάτων που υπήρχαν ήδη.
Αρχικά ήταν κάτι σαν “κλειστή” λέσχη. Στην πορεία;
Θέλαμε να είναι ένας χώρος ζωντανός και τα μέλη να προκύψουν από αυτό που θα δημιουργεί η συνύπαρξη όλων εκεί, δε θέλαμε να είναι σαν ένα νεκρό λαογραφικό μουσείο. Η μαγεία ήταν οι γενικές συνελεύσεις που κάναμε στην αρχή για να αποφασίσουμε αν θα ναι κλειστό για το κοινό ή ανοιχτό. Στην πορεία οι υποχρεώσεις όλων αυξάνονταν και έτσι αποφασίσαμε να γίνει αυτό που είναι μέχρι και σήμερα, δηλαδή το ..μισάνοιχτο, λίγα τραπέζια είναι πάντα διαθέσιμα για τα μέλη και τα υπόλοιπα για τον κόσμο. Και φυσικά ανέλαβαν να το δουλεύουν ως εστιατόριο ο Κωστής και η Γεωργία (και η Θεοπούλα στην κουζίνα), οι οποίοι πια είναι εκεί από το 1989 αλλά ο σύλλογος έχει πάντα την επίβλεψη του χώρου και των εκδηλώσεων που γίνονται ώστε να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του. Περάσαμε μια μεγάλη διαδρομή για να γίνουμε νόμιμοι, γιατί για να μας δώσουν άδεια έπρεπε να ορίσουμε το χώρο ως κάτι συγκεκριμένο και αυτό που είχαμε στο μυαλό μας δεν ήταν αντιληπτό την εποχή εκείνη. Τα καταφέραμε όμως να πάρουμε άδεια συστήνοντας σύλλογο και έτσι λειτουργούσε και ως εντευκτήριο του συλλόγου και ως καφενείο. Δεν είμαστε όμως κερδοσκοπικό σωματείο και δε μας ενδιέφερε ποτέ αυτό, παρά μόνο το να διατηρηθεί ο χώρος και να μπορούν τα έσοδά του να τον στηρίξουν.
Πώς περνούσατε τις βραδιές σας λοιπόν;
Κάναμε πάρα πολλά γλέντια, πάρτυ και εκδηλώσεις, συζητήσεις, μουσικές βραδιές, ήταν σαν δεύτερο σπίτι μας ο Νικόδημος, κοιμίζαμε και τα παιδιά μας εκεί το βράδυ που τότε ήταν μικρά! Τα πρώτα χρόνια πολλά πάρτυ έγιναν και στο υπόγειο γιατί στον πρώτο όροφο έμενε ένας παπάς και μας έκανε παρατήρηση για τη φασαρία οπότε συνεχίζαμε εκεί, δεν μας πτοούσε τίποτα, ήταν αρκετό που συνυπήρχαμε ωραία! Εγώ τη μέρα έκανα θεατρικό παιχνίδι στα παιδιά στο υπόγειο γιατί ο χώρος ήταν μαγικός! Το ανοίγαμε και Σάββατο μεσημέρι για τσίπουρα, το φως εκεί τη μέρα δίνει άλλη οπτική στο χώρο και μπορείς να δεις όλα αυτά τα αντικείμενα που συνέλεγε ο Νικόδημος. Επίσης αναβιώναμε και το έθιμο της Αποκριάς, κάτι που γίνεται μέχρι και σήμερα, με φωτιές, κάψιμο του καρνάβαλου και καλή παραδοσιακή ζωντανή μουσική. Τότε ήταν και ο εικαστικός Θανάσης Τότσικας, από τα πρώτα μέλη της παρέας, που είχε μανία με τη μουσική και κάναμε πολλές βραδιές με κρουστά που έφτιαχνε ο ίδιος, μας είχε φέρει και έναν Κούρδο μουσικό και γενικά υπήρχε όρεξη να μάθουμε και να μεταδώσουμε ο ένας στον άλλο ό,τι ξέραμε. Για αυτό κάναμε και πολλές εκδηλώσεις καλώντας πολλούς καλλιτέχνες.
Ποιοι πέρασαν από δω;
Η πρώτη παρουσίαση του πρώτου δίσκου του Θανάση Παπακωνσταντίνου έγινε εδώ, που είναι βέβαια Λαρισαίος καλλιτέχνης. Και ο μεγάλος φωτογράφος Τάκης Τλούπας σύχναζε εδώ και βέβαια είχε φωτογραφίσει και το Νικόδημο. Είχαμε σαν αρχή να καλούμε και να φιλοξενούμε στο Νικόδημο όλους τους καλλιτέχνες που έφταναν στη Λάρισα. Έχουν επισκεφτεί το χώρο ενδεικτικά ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Παντελής Βούλγαρης και η Ιωάννα Καρυστιάνη, η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, ο Γιώργος Βέλτσος, ο Γιώργος Χειμωνάς και η Λούλα Αναγνωστάκη, η Ελένη Καραΐνδρου, ο Αλέξης Ακριθάκης, η Σαββίνα Γιαννάτου. Και για όλους διοργανώναμε μια εκδήλωση που συνεχιζόταν με κρασί και κουβέντα ως αργά! Τώρα πρέπει την ιστορία να τη συνεχίσετε εσείς οι νέοι άνθρωποι γιατί εμείς έχουμε μεγαλώσει, πάντα θα είμαστε εδώ αλλά τώρα είναι η σειρά σας.
Νικόδημος Φαρμακίδου & Καραϊσκάκη 1, 2410 535042