Λίγες βδομάδες πριν πραγματοποιήθηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο, ως μέρος του εξαιρετικού CineDoc, η προβολή της ταινίας ντοκιμαντέρ “Bikes vs Cars” σε σκηνοθεσία Fredrik Gertten, με την συμβολή και υποστήριξη του Σουηδικού Ινστιτούτου (μην ξεχνάμε ότι η Σουηδία έχει κάνει πολλά βήματα για την προώθηση της χρήσης ποδηλάτου στις πόλεις και θεωρείται μια από τις «ποδηλατικές κοινωνίες» του βορρά της Ευρώπης, όπως η Δανία, η Ολλανδία, η Γερμανία, και το Βέλγιο).
Η ταινία είχε εντυπωσιακή προβολή και προώθηση στα media αλλά και στην ποδηλατική κοινότητα, χάρη στην προσπάθεια του CineDoc, το οποίο με σχολαστική επιμέλεια κατάφερε να κινήσει το ενδιαφέρον για μια ακόμα συζήτηση για το ποδηλατικό θέμα στην Αθήνα. Στο τέλος δε της προβολής θα ακολουθούσε συζήτηση με εκπροσώπους από την Πρεσβεία της Σουηδίας και τον Δήμο Αθηναίων, τον Δήμαρχο Καρδίτσας (του «Άμστερνταμ της Ελλάδας»), τον γνωστό και πρωτοπόρο καθηγητή/αρχιτέκτονα/ποδηλάτη Θάνο Βλαστό, εκπρόσωπους της WWF και της πιο παλιάς ποδηλατικής οργάνωσης της Αθήνας «Φίλοι του Ποδηλάτου». Για κάποιον που ασχολείται με τα κινηματικά αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό πάνελ, κυρίως λόγω της παρουσίας σε αυτό του Δήμαρχου Καρδίτσας Φώτη Αλεξάκου, του μόνου ίσως Δημάρχου της Ελλάδας που κινείται καθημερινά με το ποδήλατό του στην επίσης πλήρως ποδηλατική πόλη που διοικεί.
Το Bikes vs Cars είναι μια εντυπωσιακή, καλοδουλεμένη και άρτια αισθητικά ταινία. Ακολουθώντας τις ιστορίες μιας σειράς ανθρώπων σε διάφορες πόλεις του κόσμου (Σάο Πάολο, Λος Άντζελες, Τορόντο, Μπογκοτά) καταλήγει να συνδέσει τη χρήση του ποδηλάτου με την ίδια την επιβίωση ή όχι του πλανήτη (αναδεικνύοντας για άλλη μια φορά την Κίνα ως ρυθμιστή των εξελίξεων). Για να καταλάβετε πόσο δίκιο έχει φανταστείτε ένα μποτιλιάρισμα 50 λωρίδων έξω από το Πεκίνο. Φανταστείτε ότι ούτε το 5% του Κινέζικου πληθυσμού δεν διαθέτει αυτοκίνητο αλλά να είστε σίγουροι ότι το υπόλοιπο 95% αναμένει στωικά την σειρά του για να νιώσει λίγο από την Δυτικού τύπου τζάμπα-μάγκας φάση του να περιμένεις στην κίνηση κόκκαλο.
To μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις ιστορίες είχε σίγουρα για εμάς τους Έλληνες η ιστορία από το Σάο Πάολο για δυο λόγους: πρώτον διότι οι ομοιότητες κοινωνικά και πολιτισμικά είναι πολλές αλλά και γιατί στην πόλη αυτή ο Δήμος (ο οποίος δεν διαφέρει σε οικονομική ευρωστία, προβλήματα διαφθοράς και γενικά χαρακτηριστικά με αυτά του Δήμου Αθηναίων) έκανε το αδιανόητο εν μία νυκτί: κατασκεύασε 400 χλμ ποδηλατόδρομου. Η αύξηση της χρήσης υπήρξε μοιραία και φυσικά χωρίς να παρουσιαστεί το παραμικρό πρόβλημα. Έχει ειπωθεί άπειρες φορές από τους ποδηλατικούς κύκλους: για να δώσεις χώρο σε μια χρήση πρέπει να τον πάρεις από κάποια άλλη. Λιγότερα αυτοκίνητα σημαίνει περισσότερα ποδήλατα. Τελεία. (Θυμηθείτε αυτό το point και την εντελώς απίθανη για εμάς στην μπανανία περίπτωση του Σάο Πάολο όταν σε λίγο θα διαβάζετε για την άποψη του Δήμου της Αθήνας στην συζήτηση που ακολούθησε της προβολής.)
Άλλη εντυπωσιακή ιστορία ήταν αυτή του Dan Koeppel από το Λος Άντζελες, o οποίος με εντυπωσιακή εμμονή ψάχνει και χαρτογραφεί τα ξεχασμένα μονοπάτια και ποδηλατόδρομους που υπήρχαν στην πόλη του στις αρχές του περασμένου αιώνα. Ναι, όσο κι αν φαίνεται σαν ψέμα το Los Angeles, η πρωτεύουσα του αυτοκινήτου, ήταν κάποτε ποδηλατούπολη.
Όσο εντυπωσιακή κι αν ήταν η ταινία τίποτα δεν μπορούσε να μας προϊδεάσει για την συνέχεια και την επιστροφή στην ελληνική πραγματικότητα. Αφού πρώτα πήρε τον λόγο ο Πρέσβης της Σουηδίας και μας ενημέρωσε για την δέσμευση της κυβέρνησης της χώρας του προς ενέργειες για την προώθηση του ποδηλάτου ως μέσου αποσυμφόρησης και μετακίνησης (μια από αυτές ήταν και η χρηματοδότηση και υποστήριξη αυτής της ταινίας), τον λόγο πήρε ο εκπρόσωπος της WWF, ο οποίος αναφέρθηκε σε μια πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη στην Αθήνα. Σύμφωνα με αυτή, η αστική χρήση του ποδηλάτου στην πόλη βρίσκεται περίπου στα όρια του στατιστικού λάθους, δηλαδή αφορά γύρω στο 0.003% του πληθυσμού της (ή κάποιο ανάλογο νούμερο με πολλά μηδενικά). Η έρευνα μάλιστα πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο, τον πιο ευνοϊκό μήνα για την χρήση δηλαδή. Τα στατιστικά δεν λένε ψέμματα και ενώ όλο και περισσότεροι Αθηναίοι κινούνται στον δρόμο ως ποδηλάτες, η δυναμική τους παραμένει περιορισμένη κυρίως λόγω του ότι δεν υπάρχει καμία απολύτως υποδομή. Και μην νομίζετε ότι υποδομή είναι μόνο οι ποδηλατόδρομοι και ότι επειδή το 0,0003% των Αθηναίων αποφάσισε να κινείται με το ποδήλατο θα πρέπει μεσούσης κρίσης και φτώχειας να γκρεμίσουμε όλη την πόλη για να φτιάξουμε δρόμο για τους τρελούς. Μια βασική υποδομή για έναν ποδηλάτη για παράδειγμα είναι ένα μέρος για να κλειδώσει, και στην Αθήνα εκτός από κάποια μπρανταρισμένα stands έξω από την Τεχνόπολη και σε μερικά άλλα διάσπαρτα σημεία, δεν υπάρχει καμία σχετική πρόβλεψη. Επιπλέον κάθε ποδηλάτης καθημερινά δέχεται το bullying του κάθε securitα «όχι εδώ βάλτο παραπέρα», «λίγο πιο πίσω», «όχι πάνω στα κάγκελα» «όχι πάνω στα μάρμαρα» κτλ κτλ.
Και επειδή ζούμε σε απόλυτο σουρεαλισμό, ακόμα και σε μια τέτοια προβολή οι θεατές, κατά βάση ποδηλάτες, ήταν υποχρεωμένοι να κλειδώσουν τα ποδήλατά τους εκτός Γαλλικού Ινστιτούτου, στο μικροσκοπικό πεζοδρόμιο της Σίνα, την ίδια στιγμή που μέσα στον προαύλιο χώρο του Ινστιτούτου, ανάμεσα στα τραπεζάκια του καφέ, βρίσκονταν παρκαρισμένα δύο παπάκια και που το τεράστιο υπόγειο parking του Ινστιτούτου «δεν ήταν διαθέσιμο».
Το πρόβλημα είναι πιστεύω ηθικό και ίσως κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσουμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Δεν μπορεί κανείς φορέας να διεκδικεί προβολή και τα επικοινωνιακά οφέλη ως bike friendly τη στιγμή που δεν έχει κάνει το homework του, με άλλα λόγια τη στιγμή που δεν παρέχει καμία σοβαρή, ούτε καν στοιχειώδη, ποδηλατική υποδομή.
Μιλώντας για φορείς και στοιχειώδη σοβαρότητα, περνάμε στον Δήμο Αθηναίων. Ο εκπρόσωπος του Δήμου, αντικαθιστώντας τον Αντώνη Καφετζόπουλο που δεν κατάφερε να είναι εκεί, θεώρησε σκόπιμο να αρχίσει την τοποθέτησή του ως εξής: «καλησπέρα, εγώ δεν είμαι ποδηλάτης, είμαι ο κλασικός «αυτοκινητάκιας» της Αθήνας, πιστεύω ότι είναι σχεδόν αδύνατο να κυκλοφορείς με το ποδήλατο στην Αθήνα και δεν θα το συνιστούσα σε κανέναν». Μπορείτε να φανταστείτε τι έγινε από κάτω. Καθώς προσπαθούσε να σώσει αυτά που δε σώζονται, εμείς αναρωτιόμασταν ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι που διοικούν την πόλη; Τι είναι ο αυτοκινητάκιας; Τι χαρακτηριστικά έχει; Μιλώντας προσωπικά όταν ακούω κάποιον να χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως «αυτοκινητάκια» προσωποποιώ κάποιον από αυτή την κάστα πολιτών που πάει ακόμα και στο περίπτερο με το αμάξι, που χρησιμοποιεί την ελληνική «λάσκα» του ΚΟΚ, κινείται τυχαία παρκάροντας στα πεζοδρόμια και στους πεζοδρόμους του ιστορικού κέντρου, βγάζοντας alarm όπου τύχει κλείνοντας τον χώρο σε πεζούς, ΑΜΕΑ, ποδηλάτες και άλλους. Ο καθημερινός Ελληνάρας της διπλανής πόρτας που δεν έχει συναίσθηση της πραγματικότητας της πόλης και των αναγκών της.
Το έχουμε πει και άλλες φορές από αυτή την στήλη και σίγουρα δεν είναι όλοι οι ποδηλατες και πεζοί καλοί και άγιοι – απλά σε αντιδιαστολή με όλη αυτή την ζοφερή πραγματικότητα που βιώνουμε στην Αθήνα σε σχέση με τον δημόσιο χώρο και προπαντός σε σχέση με την δίκαιοι κατανομή αυτού – ποιoς είναι ο ποδηλάτης; Θέλουμε να πιστεύουμε, αυτός που δέχεται τον κόπο (πετάλι+ανηφόρα=λαχάνιασμα) ως μέρος της καθημερινότητας της ζωής, ως αναγκαίο κόστος για μια καθαρότερη, ομορφότερη και δικαιότερη πόλη. Όχι άλλα ψέματα στους ευατούς μας λοιπόν. Το μέλλον είναι το ποδήλατο και ζητάμε απλά πράγματα. Όχι άλλους «ειδικούς» και «καλοθελητές». Συνποδηλάτες σαν τον Δήμαρχο της Καρδίτσας.
Το ντεμαράζ προς τον πολιτισμό απ’ ότι φαίνεται θ’ αργήσει. Αλλάξτε πλευρό λοιπόν και δυνατά στην ανηφόρα με το κεφάλι ψηλά.
