Η Ζακλίν Λέντζου δεν μπήκε στο αεροπλάνο με προορισμό το 71ο Φεστιβάλ Κάννων ως πρωτοεμφανιζόμενη στα μεγάλα κινηματογραφικά ραντεβού. Οι δύο προηγούμενες μικρού μήκους ταινίες της, Αλεπού και Hiwa, είχαν διακριθεί στα φεστιβάλ Λοκάρνο και Βερολίνου, αντίστοιχα, αποκαλύπτοντας μια ελπιδοφόρα δημιουργό της επόμενης ημέρας του νέου ελληνικού σινεμά.
Όμως από την Κρουαζέτ γύρισε θριαμβεύτρια. Έχοντας αποσπάσει το πρώτο βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους στην 57η Εβδομάδα Κριτικής του διάσημου φεστιβάλ με το φιλμ της Εκτορας Μαλό: Η Τελευταία Μέρα της Χρονιάς, στο οποίο πρωταγωνιστεί η Σοφία Κόκαλη. Η ταινία, μια «εξαιρετική, ιμπρεσιονιστική απεικόνιση μιας νεαρής γυναίκας», σύμφωνα με την επιτροπή αξιολόγησης, ξεχώρισε ανάμεσα σε 1.500 μικρού μήκους ταινίες που υποβλήθηκαν από κάθε γωνιά του πλανήτη και, φυσικά, ανάμεσα στις δέκα που επιλέχθηκαν για το διαγωνιστικό. Γυρίστηκε, μάλιστα με τα χρήματα του βραβείου στη μνήμη του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν που κέρδισε η Αλεπού.
Το φιλμ ακολουθεί επί 25 λεπτά κάτι σαν τον εσωτερικό μονόλογο της πρωταγωνίστριας που αντιλαμβάνεται ότι αλλάζει ο χρόνος και δεν έχει κανέναν να μοιράστει το όνειρό της. Ο χρόνος όντως φεύγει, το “Oh Yeah” των Roxy Music πέφτει στο τέλος, τα ερωτήματα παραμένουν. Όπως παραμένει και «ο τραγέλαφος της μοναξιάς» που είναι μια φράση που αρέσει στη Ζακλίν Λέντζου να χρησιμοποιεί μιλώντας για την ταινία της.
Της ζητήσαμε να την εξηγήσει, αλλά και να συστηθεί περαιτέρω. Είναι φανερό ότι αυτό το κορίτσι, που δεν έχει κλείσει ακόμα τα 30, θα μας απασχολήσει ιδιαίτερα στο μέλλον…
Αμέσως μετά την ανακοίνωση του βραβείου
Αν έπρεπε να συστηθείς συντάσσοντας ένα μίνι βιογραφικό από 5 αγαπημένες σου ταινίες… Η λέξη βιογραφικό με πάει στην αρχή, οπότε…
Σε αρκετές συνεντεύξεις έχεις δηλώσει ότι το Εκτορας Μαλό: Η Τελευταία Μέρα της Χρονιάς ειναι μια ταινία για τον «τραγέλαφο της μοναξιάς». Γιατί χρησιμοποιείς αυτή τη λέξη για να περιγράψεις ίσως το πιο περίπλοκο ανθρώπινο συναίσθημα… Ο μοναδικός τρόπος που μου έχει δοθεί- από τα διαβάσματά μου συνδυαστικά με τις παρατηρήσεις μου – ώστε να νοηματοδοτήσω τη ζωή, είναι η αποδοχή του παραλόγου. Το παράλογο είναι η μόνη σταθερά σε ό,τι βιώνω, κοιτώ, ακούω και μαθαίνω. Τα συναισθήματα είναι επί το πλείστον παράλογα, και συνεπώς περίπλοκα και πολυεπίπεδα, ευμετάβλητα, άπιαστα. Έτσι και η μοναξιά. Η μοναξιά εκπορεύεται από ένα τεράστιο κενό. Αυτό το κενό, μερικές ημέρες μπορεί να σε ρίξει βίαια σε τρομακτικές λούπες σκέψεων και να φέρει μια επικίνδυνη απόγνωση. Εκεί, βρίσκεται το τραγικό, το δράμα.
Ωστόσο, λαμβάνοντας κάποια απόσταση από το τραγικό σου, ίσως με την άμυνα του κυνισμού, αυτόματα μετατρέπεται σε κάτι το οποίο μπορείς να διακωμωδήσεις, και εκεί το χιούμορ αποκτά και μια υπαρξιακή διάσταση. Εκεί είναι ο τραγέλαφος.
Στο νοσοκομείο,
Στην κηδεία,
Στον χωρισμό,
Για να επιβιώσεις όποιο τέλος, πρέπει να το διασκεδάσεις. Αλλιώς πώς το αντέχεις;
Σκηνή από την ταινία
Ας υποθέσουμε οτι κάποιος ανατρέχει στην σχολική του βιβλιοθήκη και βρίσκει όντως το Χωρίς Οικογένεια στον Έκτορα Μαλό. Πώς συνδέεται με το δεύτερο μισό του τίτλου; Όσο το δούλευα η ταινία λεγόταν σκέτο, Έκτορας Μαλό, Έκτωρας για την ακριβεία, ανορθόγραφος – η Ιωάννα Λυγίζου μας διόρθωσε στην κλακέτα (να’ναι καλά). Το δεύτερο μισό ήρθε μετά, στο μοντάζ, όταν σκεφτόμουν εάν και κατά πόσο θα άλλαζε την συνολική ανάγνωση της ταινίας να γινόταν ξεκάθαρο ότι αφορά την παραμονή πρωτοχρονιάς.
Οπότε, δεν είχα πρόθεση άμεσης σύνδεσης των μελών του τίτλου. Ποιος ξέρει, ίσως εάν ο Μαλό στο σήμερα έγραφε ένα διήγημα για αυτήν την ημέρα, να έμοιαζε λίγο με την ταινία. Ή και όχι.
Ποιος ηταν ο πρώτος που τηλεφώνησες για να μοιραστείς μαζί του τη διάκριση στις Κάννες; Έγραψα! Στη μαμά μου.
Πρόλαβες να δεις κάτι ενδιαφέρον στο Φεστιβάλ; Ναι, είδα το The House that Jack Built του Τρίερ και το Lazzaro Felice της Άλις Ρόρβαχερ, και τα δυο ενδιαφέροντα με τον δικό τους τρόπο.
Δώσε μας την ατμόσφαιρα του Φεστιβάλ των Καννών σε τρία ινσταγκραμικά στιγμιότυπα…
1. Κυρία ντυμένη γοργόνα, μόνη στο κόκκινο χαλί, απελπισμένα προσπαθεί να την φωτογραφίσουν, τη στιγμή που ο Ματ Ντίλον υπογράφει αυτόγραφα παραδίπλα: Ματ- Γοργόνα: 1-0
2. Περιστέρια με ουρές δαντέλα και δεμένα ποδαράκια. (15 ευρώ η φωτογραφία μαζί τους.)
3. Η θέα από τον 8ο όροφο του Grand Hotel, σούρουπο.
Η θέα
Μπορείς να φανταστείς 2-3 τρόπους με τους οποίους θα γίνει πιο εύκολη η καλλιτεχνική σου ζωή τώρα που έχεις πρώτο βραβείο από το Φεστιβάλ των Καννών; Δεν ξέρω τι απαρτίζει την «καλλιτεχνική ζωή» μου- κάπως υπάρχει μια ταύτιση της ζωής μου εν γένει με αυτό που κάνω. Και νομίζω αυτό αφορά αρκετούς κινηματογραφιστές, συγγραφείς, ζωγράφους, μουσικούς, ποιητές. Είναι κοινή η φύση, άρα και η ζωή. Οπότε, δεν μπορώ να φανταστώ κάποια βελτίωση, ίσως μια αύξηση τους γενικευμένου μου άγχους; Δεν ξέρω. Ο χρόνος ξέρει καλύτερα.
Πόσο έτοιμη νιώθεις για την πρώτη σου μεγάλου μήκους; Υπάρχει κάτι που σε τρομάζει περνώντας στο μεγάλο format; Η ετοιμότητα μου αλλάζει όπως ο καιρός. Μια μέρα ξυπνάω και λέω ότι μπορώ, μια άλλη ξυπνάω και φοβάμαι. Αλλά νομίζω ο φόβος έγκειται στο αόριστο του χρόνου. Πότε θα γίνει, εάν θα με αφορά τόσο όσο τώρα όταν θα γίνει, τι αλλαγές θα υποστώ έως τότε, ποια θα είμαι. Οπότε ναι, με τρομάζει ο χρόνος, όχι ο κινηματογραφικός αλλά ο πραγματικός – «πραγματικός».
Ποιο είναι το πρωταγωνιστικό δίδυμο που καθοδηγείς στα όνειρά σου; Δεν υπάρχει, νομίζω, κάτι τέτοιο στα όνειρα μου. Έχω συγκεκριμένες εικόνες και συναισθήματα που ονειρεύομαι να καταφέρω να αναπαραστήσω, καθώς και μερικές εμπειρίες που θέλω να μεταφέρω πιθανώς, ωστόσο, εάν πριν ωριμάσει ο τρόπος, προσθέσεις ένα πρόσωπο, έστω στο δικό μου μυαλό, το συγκεκριμενοποιείς σε τέτοιο βαθμό που εγκλωβίζεται η ιδέα.
Η βράβευση
Ένα πράγμα που κρατάς κι ένα που διώχνεις από το σύγχρονο ελληνικό σινεμά; Κρατάω το χιούμορ (που είναι πολύ), πετάω το δήθεν (που είναι επίσης πολυ).
Ποιας χώρας το σινεμά βρίσκεις συναρπαστικό τα τελευταία χρόνια; Δεν έχω ολοκληρωμένη εικόνα του τι συμβαίνει στο σύγχρονο σινεμά. Είναι τόσες οι σημαντικές ταινίες του παρελθόντος που δεν έχω δει, οπότε φρόνιμο θα ήταν να καλύψω τα κενά μου προτού δω τι συμβαίνει στο τώρα. Κι εκτός των άλλων, δεν συναρπάζομαι εύκολα. Με συναρπάζει σίγουρα η δυνατότητα του animation, ανεξαρτήτως γεωγραφικού πλαισίου. Μακάρι να ήξερα να ζωγραφίζω!