Κάθε Ιούλιο. Οκτώ χρόνια στη σειρά. Δύο χωριά στο Ζαγόρι. Και μερικοί τρελοί που αγαπούν πολύ το σινεμά. Κάπως έτσι γεννήθηκε, μεγάλωσε, και επιβίωσε η ιδέα του Zagoriwood, για να φτάσει τώρα να μετράει οκτώ χρόνια ζωής και δραστηριότητας στα Άνω και τα Κάτω Πεδινά του Ζαγορίου.
Εγώ ανακάλυψα αυτήν την παρέα κινηματογραφιστών και κινηματογραφόφιλων τελείως τυχαία, από ένα φίλο φίλης, το 2015, και χωρίς ιδιαίτερη σκέψη σηκώθηκα μέσα Ιουλίου, να πάω να μείνω στο Ζαγόρι για 16 μέρες, και να μάθω τα βασικά της κινηματογραφικής παραγωγής. Το «Εργαστήριο 1 – Από την ιδέα στην ταινία» ήταν το πρώτο εργαστήριο που ξεκίνησε το 2010, και είναι ακόμα το κεντρικό εργαστήριο του δικτύου κινηματογραφικών χωριών που φιλοδοξεί να και εν μέρει φτιάχνει η ομάδα του Zagoriwood. Στη διάρκεια του συγκεκριμένου εργαστηρίου, αφού οι συμμετέχοντες παρακολουθήσουν ημερήσια σεμινάρια για τις βασικές αρχές του σεναρίου, της σκηνοθεσίας, της διεύθυνσης φωτογραφίας και του μοντάζ, τους δίνεται από τους διδάσκοντες μία λέξη.
Από τη λέξη αυτή, καλούνται να στήσουν ένα σύντομο σενάριο, να οργανώσουν γυρίσματα, και να μοντάρουν το υλικό που τραβάνε, ώστε στο τέλος να έχουν ως τελικό προϊόν μία μικρού μήκους ταινία. Στο εργαστήριο αυτό δεν προαπαιτείται καμία τεχνική γνώση – απαιτείται μόνο αρκετό πάθος για να ανεβεί κανείς στη μέση του καλοκαιριού σε ένα βουνό, και να αφιερώσει τις μέρες του στο σινεμά.
Η εμπειρία του Zagoriwood περιλαμβάνει νέες γνώσεις, ενδιαφέρουσες γνωριμίες, πολλή αϋπνία, έναν βαθμό εξάντλησης. Αλλά περιλαμβάνει και προβολές στην αυλή του παλιού Παρθεναγωγείου κάτω από τα αστέρια, πυγολαμπίδες, τσίπουρο, συναντήσεις με νέους και ανελισσόμενους κινηματογραφιστές, συζητήσεις πάνω σε ταινίες τους που βρίσκονται ακόμα στο στάδιο του work in progress, και μεταφορές από το ένα χωριό στον άλλο -αν είναι κανείς τυχερός- στην καρότσα ενός αγροτικού, στις 2 τη νύχτα, κάτω από ένα φοβερό ουρανό.
Οι άνθρωποι πίσω από τα εργαστήρια είναι ελάχιστοι. Ο Πάνος Mάγγος και η Βαγγελιώ Ρετάλη, ιδιοκτήτες του καφενείου «Μεσοχώρι» των Κάτω Πεδινών, με το Γιώργο Μακρή, σεναριογράφο και ηθοποιό από την Αθήνα, και η Χρύσα Τζελέπη με τον Άκη Κερσανίδη, ντοκιμαντερίστες από την Θεσσαλονίκη – αυτοί είναι οι κύριοι άνθρωποι που δουλεύουν για να γίνεται το Zagoriwood πραγματικότητα, και υποστηρίζονται από την αγάπη των ανθρώπων του χωριού, της κινηματογραφόφιλης κοινότητας των κοντινών Ιωαννίνων, αλλά και όλους αυτούς που για την αγάπη του σινεμά φτάνουν κάθε χρόνο στο Ζαγόρι, δείχνουν ταινίες, δίνουν μαθήματα και συζητούν για σινεμά.
Η Βαγγελιώ Ρετάλη
Η ιδέα του Zagoriwood προέκυψε όταν συναντήθηκαν ο Πάνος και η Βαγγελιώ, με το Γιώργο Μακρή. Η Βαγγελιώ μου αφηγείται: «Προέκυψε από την συνάντηση του Πάνου με το Γιώργο. Πάνω στα τσίπουρα έπεσε η ιδέα. Ο μεν πρώτος το είχε όνειρο να μάθει τα μυστικά του κινηματογράφου σε λίγο χρόνο και οικονομικά , ο δε δεύτερος κατείχε πολλά απ’ αυτά και επίσης είχε στο πίσω μέρος του μυαλού του ένα τέτοιο εργαστήριο. Η συνάντηση έγινε, αν θυμάμαι καλά, Νοέμβρη του ’09 και τον Ιούλιο του ’10 ξεκινήσαμε. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία».
Ο Γιώργος Μακρής
Στα οκτώ του χρόνια, το Zagoriwood μετράει πολλές όμορφες στιγμές και αρκετές δυσκολίες. Για τη Βαγγελιώ και τον Πάνο, οι πρώτες τείνουν να ξεπερνούν τις δεύτερες. Όταν τους ρωτάω για τις αγαπημένες τους στιγμές αυτά τα χρόνια, η Βαγγελιώ θυμάται κάθε χρονιά που ολοκληρώνονται τα εργαστήρια, και προβάλλονται οι τελικές εργασίες – ταινίες των μαθητών, στο «Σινέ Παρθεναγωγείο», την αυλή του παλιού Παρθεναγωγείου του χωριού που μετατρέπεται σε θερινό σινεμά. Για τον Πάνο, ήταν η ολοκλήρωση του πρώτου εργαστηρίου που μετά από δέκα μέρες καμιά εικοσαριά άνθρωποι είχαν μάθει πολλά από τα μυστικά του κινηματογράφου, είχαν το ίδιο όνειρο με τον ίδιο. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στη συνέχεια των εργαστηρίων είναι η εξεύρεση πόρων για τη διεξαγωγή τους, καθώς με τα χρόνια λιγοστεύουν και οι δυνατότητες για χορηγίες, και οι αντοχές των ανθρώπων που τρέχουν για να γίνονται τα εργαστήρια πραγματικότητα, χωρίς υλικές ανταμοιβές. Στο μέλλον, το όνειρο των ανθρώπων του Zagoriwood είναι να γίνει ένα φεστιβάλ με τις ταινίες που έχουν παραχθεί μέσα στα εργαστήρια. Για το Γιώργο Μακρή, ο πραγματικός στόχος είναι του χρόνου η διοργάνωση να ανοίξει, να μεγαλώσει και να δεχθεί μαθητές και νέους κινηματογραφιστές από το εξωτερικό.
Και γιατί συνεχίζουν να προσπαθούν γι’ αυτό; Για την Βαγγελιώ, συνεχίζουν για την «ικανοποίηση ότι, με λίγα χρήματα, σε ένα υπέροχο περιβάλλον, άνθρωποι που αγαπούν τον κινηματογράφο, παίρνουν βασικές αλλά και εξειδικευμένες γνώσεις, γνωρίζουν άξιους καλλιτέχνες της εποχής μας, καθώς και τη δουλειά τους. Πολλοί μαθητές αντιλήφθηκαν το ταλέντο τους ερχόμενοι εδώ και στη συνέχεια αφοσιώθηκαν σ’αυτό! Thats it! ».
Στα Ζαγοροχώρια, αυτό που γίνεται κάθε καλοκαίρι κινείται μόνο από πολλή αγάπη για τον κινηματογράφο – και ίσως αρκετή αγάπη για τα τσίπουρα. Αυτό, μάλλον, είναι κι η συνταγή της επιτυχίας.