Όταν ανακοινώθηκε το πρότζεκτ «Η Χαμένη Λεωφόρος του Ελληνικού Σινεμά», στις αρχές του 2017, ίσως ούτε οι πιο αισιόδοξοι στην Ένωση Σκηνοθετών-Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου (ΕΣΠΕΚ) που το διοργανώνει δεν περίμεναν τέτοια προσέλευση. Το Άστορ, που καθιερώνεται γοργά ως το νέο arthouse σινεμά της πόλης, μάζεψε πολύ κόσμο όλες τις Δευτέρες που έχουν γίνει προβολές μέχρι τώρα ενώ και οι αντίστοιχες μεταμεσονύκτιες επανέφεραν το after hours στην κινηματογραφική ζωή της πόλης.
Μέρος έκτο την Μεγάλη Πέμπτη με τίτλο «Εμπροσθοφυλακή» κι ένα φιλόδοξο κόνσεπτ «Ολονυχτίας». Ζητήσαμε από την ιστορικό κινηματογράφου Αφροδίτη Νικολαϊδου και την σκηνοθέτη Ελίνα Ψύκου (τα 2 από τα 4 μέλη της οργανωτικής ομάδας) να αποτιμήσουν το εγχείρημα μέχρι τώρα και να μας προετοιμάσουν για την κινηματογραφική κατάνυξη της Μεγάλης Πέμπτης…
Η ανταπόκριση του κόσμου στις προβολές της Χαμένης Λεωφόρου ήταν εντυπωσιακή ως τώρα. Πώς το εξηγείτε; Εντάσσεται μέσα σε αυτό το κλίμα γενικευμένης νοσταλγίας (στα όρια της ρετρολαγνείας) που είναι διάχυτο παντού ή το κοινό ήθελε να καλύψει κενά και να ανακαλύψει πράγματα που είχαν κρυφτεί από την κυρίαρχη κινηματογραφική αφήγηση; ΑΝ Η ιδέα αυτών των προβολών, αλλά και ο τρόπος προγραμματισμού αυτών των ταινιών δε διέπονται από νοσταλγία. Ούτε το προωθητικό υλικό και η όλη επικοινωνία των προβολών έχει κάποιου είδους νοσταλγία, επομένως δεν προτείνουμε μια νοσταλγική θέαση αυτών των ταινιών. Η νοσταλγία έχει συχνά κάτι το ηττοπαθές, το αντιδραστικό (με την πολιτική έννοια) και παραπέμπει στην παράλυση και ακινησία που σου δημιουργεί ο πόνος για κάτι που έχει παρέλθει. Νομίζουμε ότι το πρόγραμμα που προτείνουμε στην πραγματικότητα ξαναδιαβάζει το παρόν και το μέλλον του ελληνικού σινεμά. Άλλωστε οι περισσότεροι θεατές είναι νέοι, πιο νέοι από εμάς που είμαστε 35-40. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που το όλο εγχείρημα έχει τέτοια ανταπόκριση κυρίως γιατί η ατμόσφαιρα που δημιουργείται μέσα στην αίθουσα και μετά έξω, έχει κάτι το δυναμικό και το αισιόδοξο. Ίσως απλά είχε έρθει η ώρα κάποιος να (ανά)δείξει ελληνικές ταινίες φτιάχνοντας γύρω από αυτές μια σύγχρονη και επίκαιρη συνθήκη θέασης.
Πώς προέκυψε η ιδεά της Χαμένης Λεωφόρου; Πώς έγινε η επιλογή των ταινιών; ΕΨ Η ιδέα υπήρχε από παλιά τόσο στον ευρύτερο κινηματογραφικό χώρο, όσο και στην ΕΣΠΕΚ. Όμως πέρα από τις ιδέες που κυκλοφορούν σε πληθώρα, κάποιος πρέπει και να το κάνει… Είπαμε λοιπόν να το κάνουμε, χωρίς να το πολυσκεφτούμε, με άγνοια κινδύνου, ενθουσιασμό κι αυθορμητισμό. Μερικούς μήνες μετά είμαστε ακόμη ενθουσιασμένοι, αλλά παράλληλα και πολύ κουρασμένοι, μια και η διαδικασία της παραγωγής ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι τεράστια. Τις ταινίες τις επιλέξαμε με βάση τόσο το κριτήριο της όχι μεγάλης καλλιτεχνικής κι εμπορικής επιτυχίας τους, όσο και με αυτό της μη συχνής προβολής τους μέσα στην πάροδο του χρόνου. Είναι αρκετές και οι ταινίες που θέλαμε αρχικά να συμπεριλάβουμε, αλλά δεν τα καταφέραμε, είτε λόγω έλλειψης διαθέσιμης κόπιας, είτε λόγω μη επαρκούς συνεννόησης με τους κατόχους των δικαιωμάτων. Γενικά, υπάρχει χάος στην διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς αυτής της χώρας. Μπορούμε να μιλάμε για ώρες για τη διαδικασία που ακολουθήσαμε σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι να ανακαλύψουμε μια κόπια ή έναν κληρονόμο…
Ξαναβλέποντας αυτές τις ταινίες, τοποθετημένες στο κάδρο του 2017, τι πιστεύετε γι’ αυτές; Είναι «καλτ»; Είναι «παρεξηγημένες»; Είναι «χαμένα αριστουργήματα»; ΑΝ Είναι όλα αυτά μαζί. Κάποιες απέκτησαν καλτ στάτους, όπως οι ταινίες του Νικολαΐδη, και ήρθε η ώρα να τις δουν και κάποιοι λιγότερο μυημένοι. Κάποιες ήταν παρεξηγημένες γιατί δεν παίχτηκαν ποτέ στο κατάλληλο πλαίσιο, για παράδειγμα το Oh Babylon, που ταίριαξε πάρα πολύ στη μεταμεσονύχτια διονυσιακή βραδιά που το προβάλλαμε και τέλος, ναι, κάποια είναι τα αριστουργήματα του ελληνικού σινεμά, όπως Οι Βοσκοί της Συμφοράς (του Νίκου Παπατάκη) και ο Φόβος (του Κώστα Μανουσάκη)
Να πούμε 2 λόγια και για την ιδιαίτερη πασχαλινή βερσιόν – εξηγήστε το κόνσεπτ, την επιλογή ταινιών και την ατμόσφαιρα της βραδιάς… ΕΨ Είπαμε τη Μεγάλη Εβδομάδα να την «γιορτάσουμε» προτείνοντας μια ιεροτελεστία που να της ταιριάζει. Θέλαμε ούτως ή άλλως να κάνουμε μια avant garde ολονυχτία και σκεφτήκαμε πως αυτή ήταν η καλύτερη ευκαιρία για να γίνει. Σβηστά φώτα, ξενύχτι, κατάνυξη, πείραμα, κεριά, τσάι, σούπα, κόκκινα αυγά και κουλουράκια, ύμνοι, εικόνες, πάθη, αταξία, ελευθερία, εμπροσθοφυλακή. Ξεκινάμε στις 21:00 το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης με τις δύο ταινίες της Αντουανέττας Αγγελίδη, συνεχίζουμε με τον Ηλεκτρικό Άγγελο λίγο μετά τα μεσάνυχτα και στις 2 τα ξημερώματα της Μεγάλης Παρασκευής ακολουθεί η Αλληγορία του Κώστα Σφήκα. Στο Άστορ, στην αίθουσα, στο φουαγιέ, στην στοά. Συντροφιά μας οι The Callas και ο Felizol.
Όπως και με τις προηγούμενες βόλτες στη Χαμένη Λεωφόρο, έτσι και για την «Εμπροσθοφυλακή», ο Felizol μας ετοίμασε το σχετικό mixtape για να μπούμε στο κλίμα…
Εμπροσθοφυλακή, ο κύρ Νίκος θα μας έβγαζε τη γλώσσα αλάνια και τα παράθυρα θα έκλεινε στη μούρη του μπαζ μπαζ Μπαζέν. ΜΕ – Λ0 – ΔΡΑ – ΜΑ. Ο Τορνές θα ύψωνε και πάλι τη γροθιά ψηλά με ένα τατού Κοάττι ανάγλυφο επάνω. Μη με ξεχάσεις Σαρλότ, κοιτάζω τώρα τα βουβάλια σαν να είναι θεοί. Τον πάνω μπαξέ ακόμα τον φροντίζει ο Τσιώλης και όλα σπουδαία στο τραπέζι. Οι Εραστές είναι αήττητοι, είναι δικοί μας ρε γαμώτο, Ακατανίκητοι. Έλα στην πόλη τώρα Γιαννάκο. Η Αντουανέττα μια στο Παρίσι χαζεύει την προοπτική σαν να είναι διάστημα και στο παλιό το Λαύριο στήνει το διάστημα, με νέα προοπτική. Αυτόν τον Τόπο τον είχα επισκεφθεί παιδί και ένας άντρας με φωνή τραβεστί, μιλάγε τότε στο κορίτσι για τη νέα ζωή. Άγγελος Ηλεκτρικός Γιαννάκο, απλώνεις τα φτερά και γίνεσαι Nταγκεροτυπία, φλούο χερουβίμ, κούρος ηλεκτρονικός. Και ο Ρεντζής μπορεί να σε αιχμαλωτίσει σε μια λούπα, είναι ο δικός μας σαμάνος, μπορεί. Μαζέψου τώρα Τζων Τζων γιατί είναι ζόρικες του Σφήκα οι στροφές και πρέπει να ματώσεις εκεί, όπως ματώσαν και αυτοί, οι βάρβαροι και οι Χρηστοί, οι αγωνιστές και οι άτυχοι. Σε μια στροφή σας πέτυχα Αλληγορία, μου είπατε ψέματα. Κάτω απ’ τον πάγο υπάρχει ακόμα, υπάρχει ακόμα ζωή.
ΕΜΠΡΟΣΘΟΦΥΛΑΚH
Joel Fajerman – Ma Foret (1982)
Roedelius – Wenn Der Sudwind Weht (1981)
Edgar Froese – IF 810 (1976)
Ash Ra Tempel – Le Sourine Vole (1994)
Cybotron – Medusa (1990)
Mario Schonwalder – Spirit Of Love (1990)
Suzanne Doucet – Christian Buehner Shivas Dance (1990)
Robert Julian Horky – Dance for a Warrior (1982)
Holger Czukay & Rolf Dammers – Track 04 (1982)
Zanov – Phantasm (1983)
Neuronium – A Strange Affair (1994)
Software – Syn Code Sunset (1989)
Wendy Carlos – Winter (out-take 2) (1998)
21.00 Παραλλαγές στο Ίδιο Θέμα, της Αντουανέττας Αγγελίδη
Παίζει η Josy Delettre – Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1977.
Είπαν για την ταινία: Η δημιουργός, είκοσι έξι ετών, δεν κρύβει τον θαυμασμό της για την Chantal Akerman, που παραμένει γι᾽ αυτήν πρότυπο. Με σπουδές στην αρχιτεκτονική, η Αντουανέττα Αγγελίδη δεν επιζητεί να αφηγηθεί μια ιστορία με κλασικό τρόπο, γιατί, σε τελική ανάλυση, ο κινηματογράφος μπορεί επίσης περιστασιακά να λειτουργήσει αποκλειστικά με σχέσεις γραμμών, σκιάς και φωτός, ή με ασκήσεις ηθοποιών: πρόκληση για κάποιους, η ταινία αυτή μαρτυρεί μια σπάνια δεξιοτεχνία στη χρήση του χώρου και της διάρκειας, με έναν τρόπο που μόνο οι Αμερικάνοι, όπως ο Ken Jacobs ή ο Ernie Gehr, μας είχαν συνηθίσει (Louis Marcorelles, Le Monde, Νοέμβριος, 1977)
Τόπος, της Αντουανέττας Αγγελίδη
Παίζουν οι: Jany Gastaldi, Μάγια Λυμπεροπούλου, Αριέττα Μουτούση, Κλαίρη Μιρτσέκη, Τάκης Μόσχος, Σταύρος Τορνές κ.α. – Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου, Βραβείο Καλύτερης Ταινίας & Τεχνικών Επιτεύξεων Κρατικά Βραβεία Ποιότητας ΥΠΠΟ (Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1986)
Είπαν για την ταινία: Ίσως η σημαντικότερη επιτυχία της Αγγελίδη σε τούτη την υπέροχη ταινία, που μόνο ένας αδαής θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει «πειραματική» (εδώ δεν γίνεται κανένα κινηματογραφικό μορφικό πείραμα, γιατί το φιλμ έχει μια προεπιλεγμένη σαφή και καθαρή μορφή), να είναι τούτη η βαθιά κατανόηση της απόγνωσης του ζωγράφου, που του επιβάλλει η προσπάθεια του να συλλάβει το χρόνο με μέσα και τρόπους που δεν διαθέτει η γεωμετρία (Βασίλης Ραφαηλίδης, Έθνος, 3 Ιουλίου 1985)
00.15 Ηλεκτρικός Άγγελος του Θανάση Ρεντζή
Παίζουν οι: Φαίδων Γεωργίτσης, Σοφία Ρούμπου, Γιώργος Κοτανίδης, Μαρίλη Τσοπανέλλη, Jay Riley, Φίλιππος Σοφιανός κ.α. – Βραβείο Μουσικής & Τιμητική Διάκριση Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1981
Είπαν για την ταινία: Αλλόκοτο, άλογο και φαντασμαγορία είναι οι πρώτες λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό όταν σκέφτεσαι τον Ηλεκτρικό Άγγελο. Είναι σα να βλέπεις τα animation του Γκίλιαμ για το Flying Circus των Monty Python και ταυτόχρονα ντοκιμαντέρ για την αρχιτεκτονική και το κιτς, ενώ ο Ντούσαν Μακαγιέβεφ μεταμφιεσμένος σε ανθοπώλη φτιάχνει μπουκέτα με ψεύτικα λουλούδια και τραγουδά αναγεννησιακά μαδριγάλια, ενώ βρέχει παλιές φωτογραφίες ζωγραφισμένες στο χέρι (Tasteofcinema.com, 20 Weird Movies from Around the World You Might Not Have Seen)
02.00 Αλληγορία, του Κώστα Σφήκα
Παίζουν οι: Κώστας Παπαζώης, Γιάννης Λάμπρου, Μαρίνα Μοσχοπούλου κ.α. – Ειδική Μνεία Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου 1986.
Είπαν για την ταινία: Με την Αλληγορία ο Κώστας Σφήκας αναμετριέται με την πρωταρχική, τη θεμελιακά σκηνογραφική αντίληψη του κόσμου που συστηματοποίησε ο εκκοσμικευμένος χριστιανισμός. Έτσι, εδώ, ο κινηματογράφος (η χειρονομία του κινηματογραφιστή) μεταβάλλεται σε απόπειρα αναμέτρησης του βλέμματος με τον τόπο από τον οποίο εκπορεύεται κρυφά: ο Κώστας Σφήκας επιστρέφει στο γυροσκόπιο, στα πειράματα του Μάρεϋ στα τέλη του 19ου αιώνα. Μόνο που η Αλληγορία δεν είναι μια πειραματική ταινία. Οι εξήμιση γύροι της μηχανής που την ολοκληρώνουν συλλαμβάνουν την προσωρινή τάξη της αέναης εικονοπλασίας, ανάμεσα σε δυο στιγμές χάους (Χρήστος Βακαλόπουλος, 1986)
Ακολουθεί πάρτυ με Felizol και The Callas