Τελικά τι είναι πιο τρομακτικό, μια ταινία για μια υποθετική απειλή που θα καταστρέψει τον πλανήτη ή η πραγματικότητα ενός αργού, βασανιστικού θανάτου που δεν προλαβαίνεις να αφομοιώσεις γιατί προσπαθείς να ντιλάρεις την απόλυτη παράνοια της εποχής; Ψηφίζω το δεύτερο.
Αυτό ακριβώς προσπάθησαν να αποδείξουν δύο τίτλοι που φιγουράρουν στα προτεινόμενα του Netflix. Και το κάνουν καλά. Το Don’t Look Up, η ταινία του Adam McKay που κυκλοφόρησε πρώτα στις κινηματογραφικές αίθουσες και λίγο μετά στο Netflix είναι το talk of the moment και είναι γεμάτη αλληγορίες για την εποχή που ζούμε, ενώ από την άλλη, η δεύτερη ωριαία ταινία της σειράς μίνι ετησίων επεισοδίων, Death to 2021, παίρνει όλα τα εξωφρενικά, πραγματικά γεγονότα της χρονιάς που πέρασε, προσθέτει μερικούς σπουδαίους ηθοποιούς ως συνεντευξιαζόμενους σε ένα μυθοπλαστικό τρικ και τρίβει τα χάλια μας στη μούρη μας με έναν αντίστοιχο τρόπο. Αυτόν της ακραίας σάτιρας.
Αυτό που όλοι μπορούμε να διακρίνουμε ξεκάθαρα και στις δύο περιπτώσεις είναι ότι οι δημιουργοί προσπαθούν να μας κρούσουν τους κώδωνες του κινδύνου. Μας μιλούν για την κλιματική αλλαγή, τη διαχείριση της πανδημίας, τους πολιτικούς που νοιάζονται μόνο για την εικόνα τους και τα πλούτη και δεν έχουν ιδέα πώς να κυβερνούν ή να λαμβάνουν σωστές αποφάσεις, την κατάχρηση εξουσίας, τους πρόσφυγες, την εκμετάλλευση της επιστήμης για οικονομικό όφελος, το ξεζούμισμα πηγών ενέργειας, τη ματαιοδοξία, την πόλωση, τους αρνητές (των πάντων), τους ρατσιστές, τους δημοσιογράφους που ζουν στη φούσκα τους, η λίστα είναι μεγάλη.
Η σάτιρα είναι αυτή που κάνει τη διαφορά και στις δύο περιπτώσεις, γιατί διαφορετικά θα μιλούσαμε για δύο ταινίες που απλά μας γρονθοκοπούν με όλη τη μιζέρια που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια και που ίσως έτσι να μην “έγραφαν” το ίδιο στον εγκέφαλό μας. Σε μία περίοδο που το πολιτικά ορθό βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, η συγκεκριμένη σάτιρα παρ’ ότι εξωφρενικά ακραία πολλές φορές, χτυπάει διάνα. Από τη μία έχουμε μια Μέριλ Στριπ (που μοιάζει με συνδυασμό του Ντόναλντ Τραμπ και της Χίλαρι Κλίντον), να παραδέχεται ότι ο μόνος λόγος που δίνει σημασία σε έναν κομήτη που θα καταστρέψει τη γη είναι επειδή θα κάνει καλό στις εκλογές, από την άλλη έναν Χιου Γκραντ να υποδύεται έναν ηλικιωμένο φιλοβασιλικό, ρατσιστή Βρετανό που φωνάζει πόσο αγαπούσε τον χαρακτήρα του Πρίγκιπα Φίλιππου και πόσο θα του λείψει που πέθανε, την ίδια στιγμή που του δείχνουν πρωτοσέλιδα με ρατσιστικά σχόλια του εκλιπόντος.
Οι χαρακτήρες υπάρχουν και ας είναι μυθοπλαστικοί. Στο Don’t Look Up είναι ο γιος της προέδρου που βρίσκεται σε κυβερνητική θέση χωρίς να έχει ιδέα τι κάνει (παίρνοντας MDMA για να νιώσει high την ώρα που του αποκαλύπτουν ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για να μην πεθάνουν όλοι), ο ήσυχος επιστήμονας που ζούσε στην αφάνεια και μόλις έγινε διάσημος έτρεξε να πηδήξει τη διάσημη παρουσιάστρια πρωινής εκπομπής, η γεμάτη ενσυναίσθηση, θερμόαιμη και παρορμητική φοιτήτρια επιστήμονας, ο μεγαλομανής αυτοκράτορας της τεχνολογίας και των ύποπτων εταιρειών που θέλει να εκμεταλλευτεί τον ορυκτό πλούτο του κομήτη και έχει έτοιμη την κάψουλα που θα μεταφέρει κάποιους προνομιούχους στο διάστημα και ας καταστραφεί ο πλανήτης (ο Τζεφ Μπέζος και ο Ρίτσαρντ Μπράνσον σε δυνατό κόμπο), η “δημοσιογράφος” (και το κανάλι στο οποίο δουλεύει) που θέλει όλα τα νέα που μεταδίδει να είναι ευχάριστα, ο παρεξηγημένος “απροσάρμοστος” (με μπουφάν Misfits) νέος που στην πραγματικότητα νοιάζεται για τους ανθρώπους πολύ περισσότερο από κάθε άλλον και πιστεύει σε έναν δικό του θεό για να αντλήσει δύναμη και να γίνει καλύτερος άνθρωπος, όχι για να διχάσει τον κόσμο.
Έχοντας δουλέψει σε τηλεοπτική εκπομπή, πρέπει να πω ότι είδα πολλά γνωστά μου πρόσωπα στον χαρακτήρα της Κέιτ Μπλάνσετ (η οποία για ακόμη μία φορά με άφησε άφωνη με τη μεταμόρφωσή της, τόσο εμφανισιακά, όσο και υποκριτικά). Την ατάκα: «Δεν μπορούμε να το πούμε έτσι στην τηλεόραση, να το πούμε χαριτωμένα ή καθόλου», την έχω ακούσει πολλές φορές στο παρελθόν και θυμάμαι ακόμα πόσο δεν μπορούσα να συμβιβαστώ με όλη αυτή τη νοοτροπία.
Από την άλλη, στο Death to 2021 οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες γίνονται ένα με εκείνους των γεγονότων που τρέχουν στην οθόνη. Η redneck αμερικανίδα με το όπλο μέσα στο Καπιτώλιο, ο ρατσιστούλης Άγγλος, η αφελής μοναχική ευκολόπιστη που ψάχνει το ταίρι της μέσα στην καραντίνα, ο πεταμένος tech freak που νιώθει υπεράνω όλων και πιστεύει ότι το meta είναι δική του ανακάλυψη, η παρουσιάστρια που θέτει συνεχώς ερωτήματα στο κοινό της για να το διχάσει αλλά κοιτάει πολύ καλά πώς η ίδια θα βολευτεί, η βετεράνα σχολιάστρια με τις ατάκες φωτιά: «Το δικαστήριο καταδίκασε τον Ντέρεκ Σόβιν και του αφαίρεσε το δικαίωμα της οπλοφορίας. Όταν όμως σκότωσε τον Τζορτζ Φλόιντ δεν το έκανε με όπλο. Γιατί λοιπόν δεν του κόβουν το γόνατο»; Το Death to 2021, μας θυμίζει την ημέρα που έπεσε το Facebook, τις υστερίες του Ντόναλντ Τραμπ, τις καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες ανά τον κόσμο, τους σελέμπριτις που ακυρώθηκαν και ένα σωρό γεγονότα τα οποία με την ταχύτητα που συνέβαιναν ίσως και από πολλούς να έχουν ξεχαστεί. Και το κάνει σωστά. Με την ειρωνία που χρειάζεται για να καταλάβουμε ότι έχουμε πάρει την κατάσταση εντελώς λάθος.
Δεν υπάρχει περίπτωση να μη νιώσει κάποιος ότι το έχει ζήσει όλο αυτό που βλέπει. Βάλε στη θέση του κομήτη την πανδημία ή την κλιματική αλλαγή, στη θέση των άπιστων τους αρνητές που μας κατακλύζουν από παντού και διασπείρουν fake news, στη θέση της προέδρου της Αμερικής τον πρωθυπουργό της χώρας μας, κάπως θα νιώσεις ότι μόνο η εμφάνιση αλλάζει. Και εκεί ακριβώς έρχεται η στιγμή που μετά το τόσο γέλιο που θα ρίξεις, θα νιώσεις μια πικρή θλίψη για όσα συμβαίνουν γύρω σου και τα προσπερνάς. Γιατί προτίμησες να διαβάσεις ένα κουτσομπολιό από το να ασχοληθείς με τα σημαντικά.
Ένα πράγμα πρέπει να κρατήσουμε από όλο αυτό. Και αυτό προσπάθησαν να περάσουν και οι δημιουργοί. Δεν έχουν σημασία ούτε τα υλικά αγαθά, ούτε τα likes στα σόσιαλ μίντια, ούτε οι εφήμερες, επιφανειακές σχέσεις, ούτε η ψεύτικη εικόνα μας. Σημασία έχει να είμαστε όλοι μαζί ενωμένοι. Να μην είμαστε μόνοι. Να αγαπάμε, να αγαπιόμαστε, να μοιραζόμαστε, να συζητάμε πολιτισμένα, ειλικρινά, σε βάθος και με νόημα. Να προστατεύουμε τους άλλους και τον κόσμο μας που είναι τόσο πολύτιμος και εύθραυστος.
Το τέλος του Don’t Look Up (εννοείται και οι δύο σκηνές που πέφτουν μετά τους τίτλους του τέλους) δείχνει ακριβώς αυτό. Ας κοιτάξουμε να σώσουμε τον πλανήτη και την ανθρωπότητα γιατί ήδη έχουμε αργήσει και ας μην σκεφτόμαστε κάθε φορά μόνο τον κώλο μας. Γιατί στην τελική, ή θα πάμε από Bronteroc ή θα ανεβάζουμε μόνοι μας στόριζ σε ένα δίκτυο με νεκρούς χρήστες. Το τραγελαφικό πάντως είναι ότι εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί και να παρερμηνεύσουν την ξεκάθαρη ειρωνεία των μηνυμάτων που περνούν οι δύο ταινίες. Και καταλήγω στην ίδια ερώτηση που έκανα στην αρχή. Τελικά τι είναι πιο τρομακτικό, να έρθει το τέλος του κόσμου ή να συνεχίσουμε να ζούμε δίπλα σε βλάκες;