Wanderlust / all passports: Μια έκθεση στο κέντρο της πόλης γεμάτη ρωγμές και όνειρα

Τρεις λέξεις. Wanderlust / all passports. Κρύβουν μια βόλτα στην πόλη. Στον χρόνο της. Στις πνιγμένες εικόνες της. Στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά. Περπατώντας στους διαδρόμους του παλιού αυτού μεγάρου, εκεί που έχουν περπατήσει πριν από σένα άλλοι πόσοι αγνώστου αριθμού, μπαινοβγαίνοντας από δωμάτιο σε δωμάτιο κυνηγώντας την τέχνη και τις ματιές των άλλων, παρατηρώντας τον χρόνο να διαπερνά τους τοίχους -νέοι σοβάδες που το «εγκαταλείπουν» σε σημεία, ίσα ίσα για να αποκαλύψουν παλιές ταπετσαρίες, παλιές δεκαετίες, άλλους αιώνες και ζωές- το μόνο που σκέφτεσαι είναι πως αυτή η έκθεση σε αυτό τον χώρο αυτή τη στιγμή είναι ένα δώρο. Ποικίλης μορφής.

Μια συλλογή από ευκαιρίες. Να δεις έναν χώρο στην εγκατάλειψη του, πριν η νέα εποχή το περιλάβει στα δύσκαμπτα χέρια της και το μεταμορφώσει σε σειρήνα από ένα ακόμη τουριστικό οδηγό, να «μυρίσεις» την ιστορία μιας πόλης που θα μπορούσε να είναι αλλιώς, πιο όμορφη, πιο σικάτη, πιο σεβάσμια απέναντι στον χρόνο και το παρελθόν της και βεβαίως να μοιραστείς την αγωνία των καλεσμένων εικαστικών πάνω σε αυτή την αστική ιστορία, αφού η τέχνη ξέρει να αφουγκράζεται καλύτερα από όλους την «πτώση» του μεγαλείου και τους ξεφλουδισμένους εφιάλτες που το συνοδεύουν μέσα στον χρόνο.

Ο αστικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός artefact athens -μετά τις μεγάλες εκθέσεις “Το φαινόμενο της πεταλούδας” στο Εργοστάσιο Μουζάκης Πεταλούδα και “Reality Check I–II” στο Ψυχιατρικο Νοσοκομείο Αττικής Δαφνί- είναι αυτός που σκέφτηκε ορθά να παρουσιάσει αυτή τη νέα έκθεση σύγχρονης τέχνης σε αυτό τον απίθανο χώρο της οδού Πανεπιστημίου (νούμερο 46). Και ο  Κώστας Πράπογλου, αυτός που κλήθηκε να την επιμεληθεί.

Διαβάζω στις οδηγίες: «Οι μεγάλες αίθουσες, τα μικρότερα δωμάτια, οι διάδρομοι και τα διάφορα περάσματα συγκροτούν μια συνειδησιακή ροή και μια συναισθηματική διαδρομή. Η ενεργοποίηση αυτού του χώρου αντιπροσωπεύει συμβολικά μια πνοή ζωής, δημιουργικότητας και έμπνευσης. Σηματοδοτεί μια ζωτική δύναμη και μια επιθυμία για αναγέννηση και εξέλιξη. Είναι σαν ένα νέο διαβατήριο για αναρίθμητους προορισμούς».

Το μέγαρο ξεκίνησε τη ζωή του ως συγκρότημα οικογενειακών κατοικιών, χτισμένο από τον αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλλερ (1837-1923) το 1890 για την οικογένεια του Ερρίκου Σλήμαν. Αργότερα,  κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει το Αρσάκειο εκπαιδευτικό ίδρυμα, έγινε ξενοδοχείο για σύντομο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια μετατράπηκε σε γραφεία για δικηγόρους και συμβολαιογράφους, ενώ φιλoξένησε και καταστήματα που άφησαν το αποτύπωμά τους στην κοινωνική ζωή της πόλης. Στη συνέχεια του 20ου αιώνα προστέθηκε ο εμβληματικός κινηματογράφος Ιντεάλ (οι πιο τυχεροί πρόλαβαν και υπέροχο ομώνυμο εστιατόριο να το συνοδεύει), που έγινε το στέκι της σινέ καρδιάς μας και κάποιος αποφάσισε βάναυσα πως ήρθε η ώρα του να χαθεί στον χρόνο.  

Το κτίριο συνορεύει στην πίσω (βορειοανατολική) πλευρά του με δύο κτίρια στην οδό Φειδίου: την πρώην κατοικία του Αυστριακού πρέσβη Άντον Πρόκες φον Όστεν (κατασκευασμένη το 1836), η οποία αργότερα έγινε γνωστή ως έδρα του Εθνικού Ωδείου (1919), και το κτίριο του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, επίσης σχεδιασμένο από τον Τσίλλερ (μεταξύ 1887 και 1897). Επίσης, γειτνιάζει με το εμβληματικό θέατρο REX (1937) επί της οδού Πανεπιστημίου το οποίο σήμερα φιλοξενεί σκηνές του Εθνικού Θεάτρου.

 Οι 44 καλλιτέχνες που προσκλήθηκαν και αποδέχτηκαν τη συμμετοχή, περιηγήθηκαν στους χώρους -πρώτο και δεύτερο όροφο και ακάλυπτο/αυλή-, διάλεξαν δωμάτια και ακούμπησαν την ταυτότητα τους και την προσωπική τους σκέψη πάνω στους πεσμένους τοίχους, στα φθαρμένα ξύλινα πατώματα ή ακόμη κι αυτά τα καμένα ή σπασμένα παράθυρα σε περιπτώσεις, και άφησαν τον χρόνο να επικοινωνήσει με την επιθυμία τους. Κι αφέθηκαν να μπλέξουν τη δική τους μνήμη, τη δική τους οπτική γωνία με τη συλλογική της πόλης. Και να παρουσιάσουν τελικά έργα που ανταποκρίνονται στον χώρο (site-specific) και στο εννοιολογικό πλαίσιο (context-responsive), αλλά και να δημιουργήσουν με το οπτικό, πολυμεσικό λεξιλόγιό τους εγκαταστάσεις χώρου, βίντεο, γλυπτά και ζωγραφική.

Απολαυστικό πράγματι και στις 44 περιπτώσεις. Ας τις ακολουθήσουμε, αξίζουν όλες την προσοχή μας.

Εοζέν Αγκοπιάν, I changed my route to have your gaze (Ελλάδα- 2024)
μικτή τεχνική με νήμα, ύφασμα και βαφή, λάδι σε καμβά κομμένο και ραμμένο, διαστάσεις μεταβλητές

Άννα Αμπαριώτου, “…the cosmos exists…at last we are free to travel…they told us…” (Ελλάδα- 2024)
stoneware πηλός, συρματόπλεγμα, βάτα, ξύλο, γαλβανιζέ σωλήνας σιδήρου, σωλήνας αλουμινίου, βαμβακερό νήμα, LED κυλιόμενη πινακίδα, ανεμιστήρας, διαστάσεις μεταβλητές.

Δημήτρα Σκανδάλη, Ναυτικές Ιστορίες (Ελλάδα – 2024)
ξύλα από σπασμένα και βυθισμένα καΐκια, ευρεθέντα και δωρισμένα εργαλεία ψαράδων, σχοινιά, ανεμόσκαλα,
πλαστικό, φύκια από τον Ειρηνικό Ωκεανό και από το Αιγαίο, καλάμια, ναυτικοί χάρτες, μονοκάναλη βιντεο-προβολή με ήχο [63’17’’], διαστάσεις μεταβλητές

Κλίτσα Αντωνίου (Κύπρος), O human race, born to fly upward, wherefore at a little wind dost thou so fall? (2024) βιντεοπροβολή [12’ 30’’], ήχος: Δημήτρης Σάββα / μοντάζ: Γιώργος Λάζογλου video σε 10 monitors: 10 διαφορετικά βίντεο [2’ το καθένα], μοντάζ και ήχος: Γιώργος Λάζογλου κίτρινα ενδύματα, μεταλλικές ράβδοι, διαστάσεις μεταβλητές.

Απόστολος Φ. Βέττας, Ερείπια από Χαρτί και Ατελεύτητες Ιστορίες (Ελλάδα- 2024)
ακουαρέλα, χαρτόνια, χαρτόνι με αφρό πολυεστερίνης, κόλλα, ξύλο, διαστάσεις μεταβλητές

Θωμάς Βαλιανάτος και Δημήτρης Μυλωνάς (Ελλάδα), Trompe l’oeil (2024) χαρτογραφική προβολή με ήχο [7’24’’]
τρισδιάστατη εμψυχωση εικόνας και ΑΙ: Θωμάς Βαλιανάτος και Δημήτρης Μυλωνάς / ήχος: Θωμάς Βαλιανάτος

Robert Cahen, L’ENTRE (Γαλλία- 2014-2024)
μονοκάναλη προβολή με ήχο [12’] / εικόνα: Robert Cahen / special effects / editing: Thierry Maury / sound design: Robert Cahen / παραγωγή: Pixea Studio

Sandra Osborne, Souvenir (ΗΠΑ- 2024)
πορσελάνη με και χωρίς υάλωση, ξύλο, ευρεθέντα αντικείμενα, διαστάσεις μεταβλητές

Λυδία Δαμπασίνα, Privilèges (Ελλάδα- 2024)
φωτογραφία σε φωτογραφικό χαρτί Luster (180 x 120μ.), 266 κλειδιά, 3 λουκέτα, καουτσούκ, πέτρα, ευρεθέν τραπέζι, διαστάσεις μεταβλητές

Susan Daboll, A Journey to Presence (ΗΠΑ- 2024)
εγκατάσταση σε πέντε δωμάτια, ευρεθέντα αντικείμενα, έπιπλα, βιβλία, εκτύπωση σε χαρτί, δύο μονοκάναλα βίντεο με ήχο [Deconstruction (3’), μοντάζ: Αλεξάνδρος Μαυρογιάννης / μουσική: Anna by Gunnar Madsen from Spinning World:13 Ways of Looking at a Waltz and A Journey to Presence (1’22’’), μοντάζ: Αλέξανδρος Μαυρογιάννης], διαστάσεις μεταβλητές

 Άντζη Δρακοπούλου και Daniel Hill, Illusory Bodies (ΗΠΑ- 2024)
τέσσερις μονοκάναλες προβολές με ήχο [4’09’’, 3’37’’, 4’27’’, 4’52’’]

Asaf Gam Hacohen (Ισραήλ), The 2060’s – Memories of a Forgotten Future (2024) κυανοτυπίες, μονοκάναλο βίντεο [5’45’’], διαστάσεις μεταβλητές

Μάρω Ζαχαρογιάννη, My Body, My Prerogative (Ελλάδα – 2024)
ακρυλικά σε καμβά, γλυπτό από πηλό ζωγραφισμένο με χρώματα ενγκομπ, διαστάσεις μεταβλητές

Σοφία Ζαράρη, Fragments of a Glorious Past (Ελλάδα- 2024)
σίδερο, κόντρα πλακέ, ύφασμα, ορυκτές πέτρες, κεραμικά στοιχεία, φίλντισι, μάτι της θάλασσας, κελύφη
σαλιγκαριών, όστρακα, αποξηραμένα φυτά, οστό ζώου, πλαστικά στοιχεία, χρώμα, κορδόνι, διαστάσεις μεταβλητές

Νίκος Τρανός, Χειμερία Νάρκη (Ελλάδα- 2024)
άργιλος, υαλοχρώματα, ευρεθέντα οικιακά έπιπλα, χαρτόνια συσκευασίας, διαστάσεις μεταβλητές

Ελένη Ζερβού, (Αγγλία) Τρία Ψέματα, μία αλήθεια (2024) μονοκάναλο βίντεο δοκίμιο [22’]

Harriet Hadden, Wanderers (Αγγλία- 2024)
λάδι και μελάνι σε καμβά, μονοτυπίες με μελάνι σε χαρτί, μονοκάναλο βίντεο με ήχο [3’11’’], διαστάσεις μεταβλητές

Michal Heiman, (Ισραήλ) Looking for Sophia (2024) μονοκάναλο βίντεο με ήχο [12’50’’] 

Αννίτα Καλημέρη, (Ελλάδα) Χρονικό Μιας Κατακερματισμένης Πρόσοψης (2024) λάδι και μελάνι σε καμβά, διαστάσεις μεταβλητές

Γιώργος Κοντονικολάου, (Ελλάδα) Πέρασμα (2024) μάρμαρο, χώμα, διαστάσεις μεταβλητές

Stevie Love, Uncharted Territories (ΗΠΑ- 2024)
(4 έργα) ακρυλικό χρώμα, συνθετική γούνα, ύφασμα με πούλιες και στρας, πάνω σε δίχτυ προστασίας πτηνών, διαστάσεις μεταβλητές

Νεφέλη Μασία, Κοσμικές Πτήσεις και Αυτοαναφλέξεις (ΗΠΑ- 2024)
ακρυλικό πλαστικό χαραγμένο, καμμένο και ζωγραφισμένο με σκόνες και λάδια, διαστάσεις μεταβλητές

Jonas Mekas, Hare Krishna (ΗΠΑ- 1966)
single-channel video with sound [5’ 3’’]

Στέλλα Μελετοπούλου, (Ελλάδα) Timeless Imprints (2024) αλουμινόχαρτο με χρώμα, διαστάσεις μεταβλητές

Μανώλης Μπαμπούσης, Mon Repos – H ξεκούρασή μου (Ελλάδα- 2024)
έγχρωμες φωτογραφίες inject prints, επιτοίχια επιγραφή stencil, αργυροτυπία, ξεσκονίστρες με ξύλο και πούπουλα, διαστάσεις μεταβλητές

Κλειώ Γκιζελή, Sonatina 2084 (Ελλάδα- 2024)
μονοκάναλο βίντεο [3’31’’], ήχος με μουσική συνθεση της καλλιτέχνιδος (με απόσπασμα από την ποιητική σύνθεση του Γιάννη Ρίτσου Η Σονάτα του Σεληνόφωτος), εγκατάσταση με πολυμερικό πηλό, κλωστές, μαλλί, χρώμα, ρητίνη, χαρτί, πλαστικό, θερμομονωτικό υλικό, μέταλλο, διαστάσεις μεταβλητές

Ειρήνη Γκόνου, Ενατένιση (Ελλάδα – 2024)
γάζα από βαμβάκι επεξεργασμένη με φυτικές βαφές, σπάγγος λινός, καλάμι, φλοιός μπανάνας, αποξηραμένα τμήματα φυτών, διαστάσεις μεταβλητές

Κρίτων Παπαδόπουλος, (Αγγλία) Mental Mapping (2024) χαρτόνι, ξύλο, διαστάσεις μεταβλητές 

Άντα Πετρανάκη, In Search of Lost Time (Ελλάδα- 2024)
ευρεθέντα αντικείμενα (τραμπάλα, κούνια ελατήριο, τσουλήθρα), σίδερο, ξύλο, πλαστικό, χρώμα, χρυσό ακρυλικό χρώμα, ρευστό λευκό σμάλτο, κοκκινόχωμα, ήχος, διαστάσεις μεταβλητές

Λία Πέτρου, Supermoon (Ελλάδα- 2024) κεραμικά, διαστάσεις μεταβλητές

Λίνα Πηγαδιώτη, Κάνναβος – Matrix (Ελλάδα- 2024)
μονοτυπίες, χαρακτικά, μεταξοτυπίες, εκτυπώσεις, φωτογραφίες, ακρυλικά, μελάνι, μολύβι, ακουαρέλα, άμμος, μεθυλοκυτταρίνη, ταρλατάν, λινή κλωστή βιβλιοδεσίας, ακρυλική μεσινέζα, χόρτο, ταινία, μπαμπού, ξύλο, χρυσό
αλουμίνιο, βαμβακερό χαρτί, ανακυκλωμένο χαρτί, χαρτί με ψήγματα χρυσού, εφημερίδα, καμβά, reboard, ευρεθέντα αντικείμενα, διαστάσεις μεταβλητές

Pipilotti Rist, Open my Glade (Flatten) (Ελβετία- 2000-2017) μονοκάναλο βίντεο [10’7’’]

Δημήτρης Σάββα, Astral: Dreaming Without Dreams (Κύπρος- 2024)
ηχοτοπίο [8’18’’] / ιδέα και σύνθεση: Δημήτρης Σάββα / κείμενο και αφήγηση: Λίνα Αλεξάκη

Εύη Σαββαΐδη, Αρχαιολατρία (Ελλάδα- 2024)
πέτρα, χώμα, ξύλο, άχυρο, διαστάσεις μεταβλητές

Κλαίρη Τσαλουχίδου – Χατζημηνά, Check in (Ελλάδα – 2024)
ευρεθείσες βαλίτσες, σχοινί, φώτα led, διαστάσεις μεταβλητές

Ισμήνη Σαμανίδου, (Αγγλία, Ελλάδα) all we need is light and time, a cosmic dance, look up (2024) νήμα, γυάλινοι φακοί, χαρτί, διαστάσεις μεταβλητές

Λυδία Ανδριώτη, Beyond (Ελλάδα- 2024)
τσιμέντο, οικοδομικά υλικά, καθρέφτης, ήχος, διαστάσεις μεταβλητές

Άννα Αντάρτη, Manuport (Ελλάδα- 2024)
ακρυλικά χρώματα, άμμος και χώμα από διάφορες περιοχές του πλανήτη, κομμάτια ξύλου, πέτρες, όστρακα, βότσαλα, καφές, καρποί, ρίζες, καλάμια, άχυρο, φύλλα, δέρμα και κέρατα νεκρών ζώων, ευρεθέντα αντικείμενα από διάφορους πολιτισμούς, μεταλλικά αντικείμενα, χαρτί, ύφασμα, ρητίνες, πήλινα προπλάσματα, οργανικά υλικά, hardware,
εξοπλισμός, σε ξύλινο τελάρο, 3 x 3μ.

Jesse Leroy Smith, The Predecessors (Αγγλία- 2024)
λάδι σε χαρτί και κολλάζ, διαστάσεις μεταβλητές

Μαριάννα Στραπατσάκη, Μνημείο Ψιθύρων (Ελλάδα- 2024)
καθίσματα κινηματογράφου ΙΝΤΕΑΛ, ανοιξείδωτη λαμαρίνα, βίντεο, φως, ήχος, διαστάσεις μεταβλητές ήχος: Ανδρέας Μνιέστρης / συνεργάτες: Γιώργος Νικόπουλος, Δημήτρης Πολίτης

Tonoptik, Memory Clouds (Μαυροβούνιο- 2024) μονοκάναλη βίντεο προβολή με ήχο [7’]