Το καλοκαίρι ξεκινά και φέτος με εικαστικό αέρα στον Πόρο

Υπάρχει ένα ραντεβού κάθε χρόνο τέτοια εποχή στο λιμάνι του υπέροχου Πόρου, στο λευκό οίκισμα της CITRONNE Gallery που λάμπει στον ήλιο. Ένα ραντεβού που σημαίνει πάντα την έναρξη του καλοκαιριού, γεμάτο από έργα καλλιτεχνών τα οποία μιλάνε με τον δικό τους τρόπο σε κάθε επισκέπτη. 

Το δεύτερο ραντεβού δίνεται πάντα λίγα βήματα πιο πέρα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου, με την περιοδική έκθεση του Aλέκου Κυραρίνη, που αποσκοπεί να αναδείξει τη συνέχεια και τη διαχρονικότητα της Τέχνης, αφού περιλαμβάνει αφομοιωμένο σε κάποιο βαθμό -διακριτικά- το βίωμα της κληρονομημένης «παλαιάς τέχνης».

Επαναλήψεις

Στη CITRONNE Gallery φέτος αυτή η εικαστική επανάληψη εγκαινιάστηκε στις 27 Μαΐου με την ομαδική έκθεση που έχει τον ταιριαστό τίτλο “Επαναλήψεις” και παρουσιάζει έργα που έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς την επαναληπτική μέθοδο δημιουργίας, έναν διαφορετικό τρόπο έκφρασης που με κάπως μαγικά λειτουργεί και ως προσωπική συνθήκη διαλογισμού για κάθε καλλιτέχνη. 

Έντεκα εικαστικοί, οι: Νίκος Αλεξίου, Beppe Caturegli, Αλέκος Κυραρίνης, Χριστίνα Μήτρεντσε, Μυρτώ Ξανθοπούλου, Μαρία Οικονομόπουλου, Νίνα Παπακωνσταντίνου, Νίκος Ποδιάς, Έφη Σπύρου, Θάλεια Χιώτη και Πάνος Χαραλάμπους,  συγκροτούν μία θεματική και συνδιαλέγονται γύρω από το κοινό στοιχείο της επανάληψης στο έργο τους.

Ο καθένας τους, ακολουθεί μια  “ιδιωτική” προσέγγιση, με τη δική του ταυτότητα, τη δική του μεθοδολογία, το δικό του οπτικό λεξικό, χρησιμοποιώντας ποικιλόμορφα μέσα και υλικά. Συχνά, κοινό χαρακτηριστικό στη διαδικασία και την τεχνική των καλλιτεχνών της έκθεσης είναι η αναφορά στη χειρωνακτική εργασία, με μία υποβόσκουσα κοινωνική και πολιτική διάσταση. 

Ο Νίκος Αλεξίου μέχρι τον πρόωρο θάνατό του το 2011, είχε παρουσιάσει το έργο του σε πάνω από 15 ατομικές εκθέσεις και σε πολλές ομαδικές, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εδώ, παρουσιάζει σε μία εκδοχή σημερινή, την εικαστική του εκτίμηση σε ό,τι αφορά τη διάρθρωση και τη μορφή του γνωστού δαπέδου της Μονής των Ιβήρων. Πρόκειται στην ουσία για μια οπτική αναδόμηση η οποία διατηρεί τη ρυθμική σύσταση του δαπέδου, αλλά ανανεώνει ολοκληρωτικά το μέτρο της αισθητικής σε μια νέα εικόνα. Η “Black Curtain”, το δεύτερο έργο, έχει διάρθρωση και δυναμική δομή ως «πλέξη» ενός βασικού μοτίβου. Η σταθερή και δεδομένη χειρωνακτική συμπεριφορά δημιουργεί ένα λεπταίσθητο αποτέλεσμα, στα όρια μιας προσωπικής «προσευχής».

Ο Νίκος Ποδιάς συμμετέχει με τρία έργα εικαστικά θεωρήματα-επικλήσεις σε αυτό που ονομάζεται επιμονή και μετασχηματίζεται σε θάρρος. Ο καλλιτέχνης για ακόμη μία φορά επιλέγει τη λιτότητα στη σύσταση των έργων του. Σχοινοβατεί επιλέγοντας την ελάχιστη εικονοποίηση και τη μέγιστη αφιέρωση σε έναν εσωτερικό κανόνα. Έργα όπως το “Fragment” ή το “Net”, αποτελούν μία διαδικασία ανασύστασης της σύγχρονης δημιουργίας με πολύ απλούς όρους.

Το χαρτί είναι το υλικό το οποίο επεξεργάζεται η Χριστίνα Μήτρεντσε. Χρησιμοποιεί μεταποιημένες σελίδες περιοδικών κεντήματος και εξώφυλλα βιβλίων και επικεντρώνεται στα τυπωμένα μοτίβα τους. Διπλώνει επαναληπτικά το χαρτί και τις σελίδες με τον ίδιο ρυθμό ακολουθώντας μοτίβα που διέπουν όλο το γλυπτό. Η εικόνα ενός γλυπτού λειτουργεί ως εύρημα από την αποκατάσταση της εγνωσμένης μορφής ενός βιβλίου. Ένα γλυπτικό αποτέλεσμα το οποίο βαδίζει στην καθαρή γραφή μιας εννοιολογικής τέχνης. 

Η επαναλαμβανόμενη γραφή, η επαναλαμβανόμενη φράση είναι κεντρικό στοιχείο στη δουλειά της Μυρτώς Ξανθοπούλου. Οι φράσεις είτε επαναλαμβάνονται με γραφή πάνω στα έργα της είτε αποτυπώνονται κοπτικά. Η επανάληψη αυτή καταργεί το νόημα της φράσης. 

Η Νίνα Παπακωνσταντίνου παραθέτει γνωστά λογοτεχνικά έργα ως πυκνογραμμένες δυσανάγνωστες σελίδες. Το κείμενο εξαφανίζεται, γίνεται εικόνα και ρυθμός. Η γραφή, η αντιγραφή και η αποτύπωση, ως εικαστική πρακτική, δημιουργούν τα επαναληπτικά μοτίβα. 

Η Θάλεια Χιώτη έχει και αυτή ως αφετηρία το βιβλίο. Από τις αποκολλημένες σελίδες αναδημιουργεί πλέγματα, νήματα και υφάνσεις, από την  επανάληψη των οποίων προκύπτει μια κωδικοποιημένη πληροφορία. 

Μια άλλη προσέγγιση εκθέτει η Μαρία Οικονομοπούλου η οποία κεντά πάνω σε ύφασμα. Οι παρατιθέμενες τακτικές σειρές από γυναικείες παλάμες παραπέμπουν αυτομάτως στη χειρομαντεία αλλά και, συνειρμικά, στην κίνηση του χεριού που δημιουργεί. Με αφετηρία τη φωτογραφία, συνθέτει φυτικές επαναλήψεις, άνθη και φύλλα, σε επαναλαμβανόμενες παραλλαγές σε σχήμα Όμικρον, δηλαδή μια ανθοφορούσα διακοσμημένη έλλειψη.

Η Έφη Σπύρου επίσης δημιουργεί μοτίβα που θυμίζουν κεντήματα, έστω και αν το χρηστικό υλικό της είναι βιομηχανικό. Πρόκειται για ένα πλέγμα δομών και συστημάτων, το οποίο αντανακλά και κοινωνικές εμπειρίες, όπως και οικολογικούς προβληματισμούς. 

Στις 11 εικαστικές παρεμβάσεις περιλαμβάνονται τα γλυπτά του Αλέκου Κυραρίνη και του Beppe Caturegli. Ο Αλέκος Κυραρίνης επεξεργάζεται το μάρμαρο. Αντλεί από φυτικά στοιχεία, η επανάληψη των οποίων δημιουργεί ρυθμικά μοτίβα. Τα έργα αυτά, λεπτεπίλεπτα ως προς τη σχολαστική τους επεξεργασία, παραπέμπουν στα λιθανάγλυφα της Τήνου, αλλά και στα δαντελωτά κεντήματα της παραδοσιακής χειροτεχνίας του νησιού. Αντιθέτως, ο Beppe Caturegli, με χρηστικό υλικό τον πηλό, δημιουργεί αρχετυπικούς κόσμους. Επεξεργάζεται αφαιρετικά τον χρόνο ως κύκλο, δηλαδή ένα σχήμα χωρίς αρχή ή τέλος.

Τέλος, ο Πάνος Χαραλάμπους στο έργο του από την ενότητα ‘Tobacco Archive’ ζωγραφίζει επαναλαμβανόμενους αριθμούς και γράμματα – λογαριασμούς, ημερομηνίες και ονόματα πάνω σε επιφάνεια φτιαγμένη από αλλεπάλληλες στρώσεις φύλλων καπνού. Στο  βίντεο “Η κλέφτρα καρακάξα” αποτυπώνει τον εαυτό του σε μια επανάληψη, μια συστηματική και σταθερή ρουτίνα φροντίδας, η οποία οδηγεί στην εξημέρωση και την ταύτιση. Η καρακάξα, πτηνό κατ’ εξοχήν μη κατοικίδιο, μετατρέπεται σε προέκταση του καλλιτέχνη. 

Διάρκεια έκθεσης: 27 Μαΐου-27 Ιουλίου 2023

Ἐπὶ τύμβῳ

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου λοιπόν, παράλληλα, αυτό το καλοκαίρι φιλοξενείται η περιοδική έκθεση του Aλέκου Κυραρίνη «Ἐπὶ τύμβῳ». Η έκθεση αυτή διοργανώνεται από τη CITRONNE Gallery σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, στο πλαίσιο μίας συνεργασίας των τελευταίων έντεκα ετών. Η έκθεση αποσκοπεί να αναδείξει τη συνέχεια και τη διαχρονικότητα της Τέχνης, προβάλλοντας μια «ερμηνευτική» άποψη, μια συμπληρωματική οπτική, όπως προτείνεται από ένα σύγχρονο εικαστικό.

Στην έκθεση «Ἐπὶ τύμβῳ» παρουσιάζονται δεκαπέντε έργα μεικτής τεχνικής, των οποίων η θεματολογία έχει εμφανείς αναφορές στις ανάγλυφες παραστάσεις των αττικών επιτυμβίων στηλών της κλασικής περιόδου. Κυριαρχούν οι αρχετυπικές μορφές, οι οποίες απεικονίζονται μέσα σε αετωματικούς ναΐσκους, περιστοιχισμένους από φυτικό διάκοσμο. Η αρχιτεκτονική οργάνωση του ζωγραφικού χώρου, η απλότητα του σχεδίου, η απουσία προοπτικής και φωτοσκίασης, η περιορισμένη χρωματική παλέτα και η χρήση καθιερωμένων μοτίβων αποτελούν στοιχεία που παραπέμπουν άμεσα στην αρχαία ελληνική καλλιτεχνική παράδοση. Παράλληλα, διακρίνονται επιδράσεις από τον δυτικοευρωπαϊκό μοντερνισμό, καθώς τα μοτίβα δεν πλαισιώνουν απλά τις παραστάσεις ως διακοσμητικά στοιχεία, αλλά εμπλέκονται σε αυτές και συχνά πρωταγωνιστούν, δημιουργώντας ένα σύνολο τελικά περισσότερο αφαιρετικό παρά αφηγηματικό.

Ο Αλέκος Κυραρίνης στην ενότητα αυτή περιγράφει την άρρηκτη συνέχεια του χρόνου. Αναφέρεται λυρικά στην σχέση ανάμεσα σε ζωντανούς και νεκρούς, στην ανάγκη μιας ζωντανής, αιωνίας μνήμης η οποία κρατά παρόντες τους κεκοιμημένους. Αυτή η ανάγκη υπάρχει από την απώτατη Αρχαιότητα και εκφράζεται με επιγραφές, με σχέδια, με γλυπτά, με υπομνήματα, όλα όσα ορίζονται ως επιτύμβια. “Επί τύμβω”, ως και σήμερα, υπενθυμίζονται “κλέα ανδρών”, αλλά και ανώνυμα καθημερινά πρόσωπα, σε κάποιους οικεία και αγαπητά, στο πέρασμά τους από την ζωή. 

Διάρκεια έκθεσης: 27 Μαΐου – 30 Σεπτεμβρίου, 2023.