Το Baby Reindeer είναι από τις σειρές που σκέφτεσαι για πολλές μέρες αφού τη δεις. Μπαίνει στα πιο βαθιά σημεία του εγκεφάλου σου, της ψυχής σου, του συνειδητού και του υποσυνείδητου και δεν λέει να φύγει εύκολα. Εκεί που νομίζεις ότι την έχεις ξεπεράσει, θα σε αναστατώνει ξανά και ξανά.
Ο λόγος; Όλοι μας έχουμε τραύματα που τα κουβαλάμε, άλλες φορές προσπαθούμε να τα επουλώσουμε αντιμετωπίζοντάς τα και άλλες νομίζουμε ότι τα επουλώνουμε κουκουλώνοντάς τα -ή απλώς δεν είμαστε καθόλου έτοιμοι να τα δούμε γι’ αυτό και μπαίνουν με συνοπτικές διαδικασίες κάτω από το χαλάκι.
Ο Richard Gadd, ο άνθρωπος που έγραψε το Baby Reindeer και που πρωταγωνιστεί σε αυτό, όχι μόνο κοίταξε τα τραύματά του κατάματα, αλλά τα έδειξε και σε ολόκληρο τον πλανήτη. Και ήταν πολλά αυτά τα τραύματα, που έχουν να κάνουν με σωματική και ψυχολογική κακοποίηση, εξάρτηση, σεξουαλική και ρατσιστική βία, ομοφοβία, τρανσφοβία και χρήση ναρκωτικών ουσιών.
Αυτό όμως που κάνει την περίπτωση του Richard τόσο ιδιαίτερη είναι ότι μέσα από τα δικά του μάτια βλέπουμε πόση ανοχή μπορεί να δείξει κάποιος στους κακοποιητές του και τι ακόμα μπορεί να επιφέρει στη ζωή του αυτή η ανοχή.
O Donny (Richard Gadd)
Αυτά τα λίγα ως μικρός πρόλογος. Ας το πιάσω τώρα από την αρχή. Η σειρά εμφανίστηκε στο Netflix πριν λίγες εβδομάδες και βλέποντας το τρέιλερ πίστεψα ότι είναι απλώς μια σειρά θρίλερ για μία stalker. Μετά από αρκετές μέρες διάβασα το στάτους ενός φίλου που έλεγε ότι το Baby Reindeer τον πήρε και τον σήκωσε πολλές φορές και του άλλαξε τη ζωή, και σκέφτηκα ότι μάλλον κάτι καλό παίζει εδώ που δεν πρέπει να χάσω. Κάπως έτσι το ξεκίνησα και το τέλειωσα σε μία μέρα, όχι μόνο επειδή τα 7 -μόλις- επεισόδια διαρκούν γύρω στα 30 λεπτά πάνω-κάτω το καθένα, αλλά και επειδή όντως με έπαιρνε και με σήκωνε και με πετούσε μία από εδώ και μία από εκεί και δεν θα μπορούσα να ηρεμήσω αν δεν έβλεπα πού θα καταλήξει. Όχι ότι ηρέμησα μετά, αλλά τέλος πάντων.
Η υπόθεση λοιπόν είναι αληθινή ιστορία. Είναι η ιστορία του Richard Gadd που στη σειρά ονομάζεται Donny Dunn και είναι ένας stand up comedian που παλεύει να βρει αποδοχή και αναγνώριση για τη δουλειά του. Ζει από τη δουλειά του ως μπάρμαν σε μία παμπ στο Κάμντεν του Λονδίνου και μία μέρα θα κάνει το λάθος να κεράσει ένα φλιτζάνι τσάι μια μεγαλύτερή του γυναίκα που θα μπει στην παμπ, τη Μάρθα, όπως ονομάζεται στη σειρά (την υποδύεται η Jessica Gunning), επειδή τη λυπήθηκε γιατί του φάνηκε δυστυχισμένη. Στην πραγματική ζωή, όλα αυτά συνέβησαν όταν ο ίδιος ήταν 20 χρονών.
Η Μάρθα (Jessica Gunning)
O Donny (Richard Gadd) και η Μάρθα (Jessica Gunning) στην παμπ The Heart στο Κάμντεν, εκεί που έγινε η πρώτη τους γνωριμία.
Από εκείνη τη στιγμή η ζωή του θα αλλάξει. Η Μάρθα γίνεται η σκιά του, τον καταδιώκει παντού και του στέλνει χιλιάδες μηνύματα προσφωνώντας τον “baby reindeer” και υπογράφοντας η ίδια (και όχι το φτηνό κινητό της) “sent from my iphone”. Για πάνω από τεσσεράμισι χρόνια, θα του στείλει 41.071 email, φωνητικά μηνύματα 350 ωρών, 744 tweets, 46 μηνύματα στο Facebook, 106 σελίδες επιστολών και κάποια περίεργα δώρα, όπως ένα παιχνιδάκι τάρανδο (εντάξει αυτό είναι σχετικό), υπνωτικά χάπια, ένα μάλλινο καπέλο και ένα μποξεράκι. Θα παρενοχλήσει ακόμα και τους αγαπημένους του, όπως τους γονείς του και την Τέρι, την τρανς γυναίκα με την οποία ο Donny θα αρχίσει να βγαίνει.
«Στην αρχή όλοι στην παμπ θεώρησαν ότι ήταν αστείο που είχα μία θαυμάστρια», έχει δηλώσει ο Gadd σε μια συνέντευξή του. «Μετά άρχισε να εισβάλλει στη ζωή μου, ακολουθώντας με, εμφανιζόταν στις συναυλίες μου, περίμενε έξω από το σπίτι μου, στέλνοντας χιλιάδες φωνητικά μηνύματα και email».
Από τα γυρίσματα στο Λονδίνο
Όταν ο ίδιος πήγε τελικά στην αστυνομία, οι αστυνομικοί του είπαν ότι τους… παρενοχλεί για μια παρενόχληση. «Έχω περάσει από δύο αστυνομικές έρευνες στη ζωή μου και οι δύο ήταν γελοίες. Ειλικρινά, αυτό που έχω να πω σε κάποιον που έχει σκεφτεί να ασκήσει δίωξη για κάτι ανάλογο είναι ότι πρόκειται για μια εφιαλτική διαδικασία που διαρκεί χρόνια». Το θέμα όμως σε αυτή την ιστορία δεν είναι μόνο η Μάρθα, οι εμμονές της και η πνευματική αρρώστια της. Το θέμα είναι πολύ πιο βαθύ και έχει να κάνει με την κακοποίηση γενικότερα γιατί όσο ξεδιπλώνονται τα γεγονότα, εμείς που παρακολουθούμε μένουμε αποσβολωμένοι.
Εδώ ξεκινούν τα spoilers: Η κακοποίηση του Donny ξεκινά πολύ πιο πριν εμφανιστεί η Μάρθα στη ζωή του από κάποιον μεγαλύτερο άντρα, τον Darrien, με διασυνδέσεις στον χώρο των media, ο οποίος τον καλεί σπίτι του δήθεν για να του δώσει κατευθύνσεις για την καριέρα του και εκείνος αφού του δώσει ναρκωτικά, τον βιάζει. Ο Donny όχι μόνο δεν τον καταδίδει αλλά τον επισκέπτεται αρκετές φορές ακόμα, παρ’ ότι νιώθει να βασανίζεται από αυτό.
Ο Tom Goodman-Hill υποδύεται τον Darrien
Τη Μάρθα την καταγγέλλει για πρώτη φορά, αφού έχουν περάσει 6 μήνες που τον καταδιώκει και ακόμα και μετά από την πρώτη καταγγελία, όταν της γίνεται σύσταση από την αστυνομία και σταματά για κάποιο διάστημα να επικοινωνεί μαζί του, εκείνος νιώθει ξαφνικά ένα τεράστιο κενό και αρχίζει να διαβάζει και να ακούει όλα της τα μηνύματα που δεν είχε ανοίξει μέχρι τότε.
Ενώ έχει ερωτευτεί την Τέρι, αντί να φροντίσει να αφοσιωθεί στη σχέση του μαζί της και να την προφυλάξει αλλά και να είναι απόλυτα ειλικρινής για όσα του συμβαίνουν, της λέει ψέματα για τη ζωή του επειδή ντρέπεται και αργεί να της αποκαλύψει πράγματα για τη Μάρθα. Αναγκάζεται να το κάνει όταν πλέον νιώθει ότι δεν μπορεί να κρυφτεί άλλο. Και παρά το γεγονός ότι η Μάρθα κάποια στιγμή ασκεί σωματική βία και στην Τέρι αλλά και σε αυτόν, όταν τελικά πάρει την απόφαση (στη σειρά) να δώσει όλα τα στοιχεία που χρειάζονται στην αστυνομία ώστε να μπορέσουν να τη δικάσουν και να την καταδικάσουν, εκείνος συνεχίζει να διατηρεί κατά κάποιον τρόπο τη Μάρθα στη ζωή του, ακούγοντας ξανά και ξανά όλα τα μηνύματα που του έχει αφήσει.
Η Μάρθα περιμένει μερόνυχτα τον Donny έξω από το σπίτι του.
Ο Donny με τους γονείς του
Είναι ακραία βασανιστικό και για εμάς να βλέπουμε με ποιους τρόπους οι ενοχές ή ο οίκτος μας μπορεί να καταστρέψουν τη ζωή μας ή ακόμα και το πόσα μπορεί να δεχόμαστε όλοι μας, μόνο και μόνο επειδή νιώθουμε ότι κάποιοι άνθρωποι μας κολακεύουν με την προσοχή που μας δίνουν. Είναι ακραία βασανιστικό να βλέπουμε δικές μας αδυναμίες απέναντι σε κακοποιητικές συμπεριφορές, αδυναμίες που συνήθως προκύπτουν μέσα από τα τραύματα που κουβαλάμε. Βασανιστικό είναι επίσης να παρακολουθούμε, για μια ακόμη φορά, πόσο σκάρτο είναι το σύστημα προστασίας μας από την αστυνομία. Σε οποιαδήποτε χώρα τελικά. Πόσο εύκολο είναι να προσπεράσει κάποιος τις “λακκούβες” για να μην τον συλλάβουν και να παρενοχλεί όποτε και για όσο καιρό θέλει.
Η μόνη όαση μέσα στη σειρά είναι οι γονείς του Donny (τρομερή η σκηνή με την εξομολόγηση του πατέρα του) και η τρανς κοπέλα του, την οποία υποδύεται η Nava Mau.
Η Τέρι (Nava Mau)
Ο Richard Gadd επιβεβαίωσε μετά την πρεμιέρα της σειράς ότι ο ρόλος της τρανς Τέρι βασίζεται όντως σε μία γυναίκα που έβλεπε εκείνη την περίοδο και ήταν η μόνη φωνή λογικής στη ζωή του τότε, αν και ποτέ δεν έδωσε όση προσοχή θα έπρεπε σε όσα του έλεγε, γιατί ντρεπόταν να πει στους φίλους του ότι η κοπέλα του ήταν τρανς. Η Nava Mau είπε ότι λάτρεψε τον ρόλο γιατί της φάνηκε πολύ αληθινός. «Αισθάνθηκα τιμή ακόμη και το να διαβάσω το σενάριο, λόγω της ευαισθησίας και της ευαλωτότητας του Richard. Νομίζω ότι υπάρχει ένα έντονο φως που βγαίνει μέσα από αυτή την ευαλωτότητα και όλοι οι χαρακτήρες βρίσκονται κάτω από το πρίσμα του», έχει δηλώσει η ίδια.
Σε αυτή την ιστορία, αυτός που καταδιώκεται είναι ένας ενήλικας λευκός άντρας. Σε πολλές άλλες καθημερινές ιστορίες (είναι χιλιάδες οι καταγγελίες μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία χρόνια), τα θύματα είναι κάθε φύλου, φυλής, ηλικίας ή σεξουαλικής ταυτότητας. Αυτή είναι η δική του ιστορία και αυτή παρακολουθούμε, αλλά μην ξεχνάμε ότι ανάλογα περιστατικά συμβαίνουν δίπλα μας και δεν το γνωρίζουμε.
Στη σειρά η Μάρθα τελικά πηγαίνει στη φυλακή, ο Donny συνεχίζει να ακούει τα παλιά της μηνύματα και η Τέρι βρίσκει έναν ωραίο σύντροφο αφήνοντας πίσω τη συμπλεγματική ζωή του Donny. Στην πραγματική ζωή, η γυναίκα που τον παρενοχλούσε δεν πήγε στη φυλακή. Ο Richard δεν άντεξε να της το κάνει αυτό. Δεν ήθελε να βάλει στη φυλακή μία γυναίκα με ψυχική και πνευματική διαταραχή. Εκείνη τελικά χάθηκε από τη ζωή του μέσα στα χρόνια. Μάλιστα όταν έγραψε το σενάριο και έκανε την επιλογή της πρωταγωνίστριας άλλαξε τόσο πολύ μέσα στη σειρά τα χαρακτηριστικά της και πράγματα που θα φανέρωναν την ταυτότητά της, που ακόμα και ίδια ίσως δυσκολευτεί να αναγνωρίσει τον εαυτό της στη Μάρθα αν τη δει. (Update: Χρήστες του Χ -πρώην Twitter- ανακάλυψαν το προφίλ της πραγματικής Μάρθας αλλά έχουν κάνει και κάποιες δικές τους υποθέσεις για το ποιος είναι ο πραγματικός Darrien, ο κακοποιητής του Gadd, τον οποίο επίσης έβαλαν στο στόχαστρο. Μάλιστα έχει δεχτεί τόσα απειλητικά μηνύματα στον λογαριασμό του που έκανε Tweet στο οποίο αναφέρει ότι έχει ενημερώσει την αστυνομία. Θα έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε πώς θα εξελιχθεί αυτό).
Αν θα κατανοήσεις ή όχι την απόφαση του Gadd για τον τρόπο που χειρίστηκε το τραύμα του και τους κακοποιητές του δεν το ξέρω, ο καθένας μας έχει διαφορετικά trigger warnings. Αν θα έκανες το ίδιο ή όχι εφόσον είχες βρεθεί στη θέση του, ίσως ούτε εσύ να το ξέρεις. Γιατί αυτό που καταφέρνει αυτή η ιστορία είναι να γίνεται τόσο ακραία disturbing ακριβώς επειδή σε βάζει αντιμέτωπο με τις δικές σου αδυναμίες, ενοχές και ανοχές και τα δικά σου τραύματα. Και αυτό σου γαμάει εντελώς τον εγκέφαλο. Σε διαλύει γιατί ψάχνεις να βρεις πόσο άνθρωπος είσαι τελικά. Το σίγουρο πάντως είναι ότι αν δεις τη σειρά, την επόμενη φορά που θα σου σκάσει μήνυμα με υπογραφή “sent from my iphone”, μια ανατριχίλα θα τη νιώσεις.