Στο “Tomorrows” το αύριο έχει πινελιές από το χθες

Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό κάποιου όταν εξερευνά τα δωματιάκια της Διπλαρείου και θαυμάζοντας όσα του προσφέρει η έκθεση Tomorrows, είναι η φράση του ποιητή: “I Want the future now”.

Η επιστήμη, αλλά και η τέχνη, εκλήθησαν να καταθέσουν απόψεις και οράματα για το μέλλον του αστικού τοπίου και της καθημερινής μας ζωής, για τις εικόνες  που θα αντικρίζουμε αύριο στις πόλεις  όπου θα κινούμαστε και θα ζούμε τα επόμενα χρόνια. Αρχιτέκτονες, σχεδιαστές και εικαστικοί δίνουν την οπτική τους για το πού θα ζούμε, πώς θα κινούμαστε, τι θα φοράμε, πώς θα λειτουργούμε. Με μακέτες ή μοντέλα, με βίντεο ή σχέδια, αναζητούν τους ρόλους τους και τους συσχετισμούς: Υπάρχουν όρια στην τεχνολογία; Πώς θα λειτουργούν οι κοινωνίες που διαμορφώνονται από τις εξελίξεις; Η επιστήμη αποτελεί πράγματι την ηθική του μέλλοντος; Ποιος ο ρόλος του ανθρώπου; Που βλέπουμε την παρουσία ή και την απουσία του;

Και μόνο παραθέτοντας φράσεις–κλειδιά, καταλαβαίνει κανείς πως μπαίνει σε ένα κόσμο που γίνεται όλο και πιο σύνθετος: Αλγοριθμική κοινωνία, περιβάλλοντα μετα-φύσης, μορφές τεχνητής νοημοσύνης ενισχυμένες με συγκινησιακές δεξιότητες και προσθετικά στοιχεία. Ενδεχομένως, διαβάζοντας κανείς τα παραπάνω, φαντάζεται μια σειρά εκθεμάτων που φλερτάρουν με το ακατανόητο. Κι όμως, ίσως αυτό είναι το επίτευγμα του Tomorrows: τόσο ο υποψιασμένος, όσο κι ο ανυποψίαστος επισκέπτης θα βρουν πράγματα που τους αφορούν και που είναι άμεσα κατανοητά, είτε μέσω της σκέψης, είτε μέσω των αισθήσεων. Από εκεί και πέρα, ο καθένας επιλέγει το βάθος και τα επίπεδα στα οποία θα επιλέξει να εισχωρήσει.

Πόσο γλυκιά και χαριτωμένη η virtual γατούλα που μας περιμένει στο τελευταίο δωμάτιο, αφιερώνοντας τον χρόνο που απαιτείται για να ασχοληθεί με τα ζητήματα του καθενός από εμάς ξεχωριστά, μεριμνώντας αυτοπροσώπως για την ευτυχία μας; Κι αλήθεια, αυτό το ενδεχόμενο είναι ουτοπικό ή δυστοπικό; Γιατί να έχει κάτι τόσο απειλητικό η σκέψη που μας υποβάλλεται;

Αλλά, μάλλον, το πιο σημαντικό στοιχείο του Tomorrows είναι η βαθιά συνειδητοποίηση πως το μέλλον διατηρεί τις ρίζες του στο παρελθόν. Έτσι, στην έκθεση συναντάμε τη θεωρία της «Οικουμενούπολης» του Κωνσταντίνου Δοξιάδη, αλλά και τον αντίποδά της σε ό,τι αφορά τον τρόπο ανάπτυξης της πόλης του μέλλοντος: τις απόψεις του Τάκη Ζενέτου. Η δική του «Ηλεκτρονική Πολεοδομία» είναι που αποτελεί για μένα την μεγάλη έκπληξη του Tomorrows, αλλά και την πλέον συγκινητική στιγμή της έκθεσης. Συγκλονίζεται κανείς βλέποντας τις στιγμές της σύγχρονης καθημερινότητας που ο πρόωρα χαμένος ιδιοφυής αρχιτέκτονας είχε προβλέψει με ακρίβεια και διορατικότητα σχεδόν μισό αιώνα πριν. Ο Τάκης Ζενέτος υπήρξε μεγάλη αποκάλυψη: το αύριο ζωγραφισμένο ήδη από χθες.