Οι πλατφόρμες τηλεοπτικού streaming φαίνεται να μας έχουν φέρει πιο κοντά στα ντοκιμαντέρ. Δεν είναι πια υπόθεση φεστιβάλ για «ψαγμένους» σινεφίλ, δεν συνεπάγονται αποκλειστικά εικόνες από την άγρια φύση στην κρατική ή συνδρομητική τηλεόραση όπως ήθελε μέχρι σχετικά πρόσφατα το πολύ διαδεδομένο αστείο (που έδωσε και το έναυσμα για αυτοσαρκασμό στην ΕΡΤ σε μια έξυπνη σειρά σποτ).
Τα ντοκιμαντέρ είναι πλέον αρκετά δημοφιλή, δεν ανήκουν σε μια κλειστή κοινότητα, «καταναλώνονται» κι από το ευρύ κοινό. Ακόμα κι αν αυτό δεν φαίνεται στο τρέχον top ten του Netflix στην Ελλάδα: στις τρεις πρώτες θέσεις του συναντάμε δύο ισπανόφωνες σαπουνόπερες (αντί να δείτε το Gossip Girl σε επανάληψη, δοκιμάστε το Elite, θα καταλάβετε) και μια σειρά αχαλίνωτης φαντασίας όπου το μόνο ρεαλιστικό είναι το όνομα του Freud -εκείνος υπήρξε, όλα τα άλλα που συμβαίνουν μόνο κατά διάνοια.
Στο εξωτερικό, ωστόσο, από τον Guardian μέχρι την Washington Post, από το Esquire και το New Yorker μέχρι το Indiewire και το Vulture ξεπετάγονται συνέχεια νέα κείμενα αυτές τις μέρες για μια νέα true crime σειρά που μόλις κυκλοφόρησε. Στο παιχνίδι του σχολιασμού έχει φυσικά μπει δυναμικά και το twitter. Όλοι αναζητούν τους δημιουργούς της για μια συνέντευξη, όλοι ψάχνουν να μάθουν περισσότερα για τον Joe Exotic.
Όλοι συζητάνε για το Tiger King: Murder, Mayhem and Madness, αναμφίβολα ό,τι πιο τρελό έκανε πρεμιέρα τον Μάρτη στο Netflix.
Ο πρωταγωνιστής, Joe Exotic
Ο πρωταγωνιστής συστήνεται ως redneck γκέι κι ανοιχτά πολυγαμικός. Εκτρέφει τίγρεις και διατηρεί μια καουμπόικη γκαρνταρόμπα γεμάτη με εξεζητημένα τζάκετ, καρό πουκάμισα και πολλές δόσεις παγιέτας. Κανονικά, η περιγραφή του Joe Exotic φτάνει από μόνη της, δεν χρειάζεται καμία περαιτέρω ανάλυση για να ψηθεί κανείς να δει αυτή τη μίνι σειρά ντοκιμαντέρ.
Πάτησα το play, χωρίς να κοιτάξω αρχικά τον αριθμό των επεισοδίων. Κάπου στη μέση του πρώτου σταμάτησα για να δω πόσα έχει ακόμα. Είναι εφτά συνολικά και πραγματικά αναρωτήθηκα τι μπορεί να συμβαίνει σε τόσα επεισόδια των 48 λεπτών. Κι όμως…
Οι Eric Goode και Rebecca Chaiklin, οι δημιουργοί του Tiger King δεν σκόπευαν εξαρχής να ασχοληθούν με όσα θα παρακολουθήσετε. Ξεκίνησαν ψαχνοντας αυτούς που εμπορεύονται ερπετοειδή στις ΗΠΑ, φίδια δηλητηριώδη και μη, κροκόδειλους και μεγάλες χελώνες. Στα πρώτα στάδια της έρευνάς τους κι ανάμεσα σε εκτροφείς αιλουροειδών ανακάλυψαν από τύχη τον πρωταγωνιστή τους, τον «Εξωτικό Τζο». Τον κινηματογραφούσαν επί πέντε χρόνια, οι κάμερες έγραφαν 18 ώρες τη μέρα, είχαν συγκεντρώσει άφθονο υλικό και η διαλογή τους δυσκόλεψε, όπως λένε σήμερα. Μπήκαν αρκετές φορές στον πειρασμό να δώσουν στο Tiger King μεγαλύτερη διάρκεια, αλλά τελικά προχώρησαν με το αρχικό τους πλάνο.
Τα επτά τους επεισόδια ακροβατούν μεταξύ του reality show (σαν σε inception, μάλιστα, σε κάποια από αυτά γυρίζεται ένα reality) και του ντοκιμαντέρ που σε φέρνει αντιμέτωπο με διάφορες άβολες αλλά πραγματικές καταστάσεις, «που δεν ήθελες να μάθεις αλλά υπάρχουν εκεί έξω».
Στις ΗΠΑ της υπερβολής και της επίδειξης, η κατοχή αιλουροειδών ως οικόσιτων ζώων είναι μια πραγματικότητα, αλλά και μια πολύ μεγάλη μπίζνα. Σύμφωνα με φιλοζωικές οργανώσεις οι τίγρεις που ζουν σε καθεστώς αιχμαλωσίας στη χώρα είναι πάνω από 10.000, δηλαδή, είναι περισσότερες από όσες υπάρχουν σε όλο τον υπόλοιπο πλανήτη και διπλάσιες απ’ όσες ζουν ελεύθερες.
Κάπου εδώ εμφανίζεται ο Joe Exotic, όπως αυτοαποκαλείται. Το πραγματικό του όνομα είναι πολύ γερμανικό, δυσπρόφερτο, (Joseph Schreibvoge) κι έτσι το άλλαζε κάθε φορά που παντρευόταν. Συστηνόταν όπως ο εκάστοτε σύζυγος του ενώ μερικές φορές είχε και πάνω από έναν.
Τα χρηματικά ποσά που θα ακούσετε να κυκλοφορούν στον χώρο των ιδιωτικών ζωολογικών κήπων είναι υψηλά. Ενδεικτικά, στον κόσμο που καταγράφει το Tiger King, μια selfie με ένα μωρό τίγρη κοστίζει 50$ και η αγορά του πάνω από 5000$. Απέναντι σε αυτό το κύκλωμα εκμετάλλευσης εμφανίζεται η άλλη (εκ)κεντρική φιγούρα αυτού του ντοκιμαντέρ, η Carole Baskin. Φοράει μόνο λεοπάρ print και μαζί με τον πρώην άντρα της δημιούργησε το Big Cat Rescue που συνεργάζεται με την PETA για να σταματήσει το εμπόριο και ο βασανισμός των αιλουροειδών. Εκτός όμως από την κόντρα μεταξύ των δύο τιγρολατρών για το ποιος είναι ο πραγματικά φιλόζωος της υπόθεσης, η εξαφάνιση του πρώην συντρόφου της Baskin γίνεται ο μοχλός πίεσης του Joe Exotic απέναντί της. Μάλιστα έγραψε κι ένα τραγούδι σε ρυθμό country στο βιντεοκλίπ του οποίου βλέπουμε τη δημιουργό του Big Cat Rescue να ταΐζει τον αγνοούμενο στις τίγρεις.
Στα επεισόδια παρελαύνουν απίστευτες φιγούρες από τον περίγυρο του Joe Exotic, συνεργάτες κι εργαζόμενοι στον ζωολογικό του κήπο, δεν είναι μόνος του σε αυτό το WTF βασίλειο. Αλλόκοτες προσωπικότητες, όπως ο Doc Antle που -τον χαρακτηρίζουν κι ως «πιο εκλεπτυσμένο»- διατηρούν το δικό τους εκτροφείο που δέχεται πλήθος κόσμου ενώ λειτουργεί σαν αίρεση (μια μίξη του βουδισμού με τη λατρεία των αιλουροειδών και τo polyamorous κλίμα που λειτουργούσε προς όφελός του).
Γενικά, άλλο να σας τα γράφω κι άλλο να τα βλέπετε είναι η περίπτωση του Tiger King.
Η Carole Baskin
Ο Doc Antle
Στο Tiger King, η αλληλουχία δράσης και trash είναι τόσο καταιγιστική που πραγματικά μετατρέπει το ντοκιμαντέρ σε προϊόν για binge watching. Εκτός από πάρα πολλές τίγρεις, θα παρακολούθησετε έναν γάμο μεταξύ τριών ατόμων, μια κηδεία με αμφιλεγόμενο επικήδειο, θα δείτε την πορεία των κρεάτων που καταλήγουν στην αλυσίδα των Walmart (hint: δεν τα τρώνε μόνο οι τίγρεις), θα παρακολουθήσετε μιάμιση προεκλογική καμπανιά με όλο τον απαραίτητο σουρεαλισμό των αμερικανικών εκλογών και πολλά ακόμα εξωφρενικά που και spoilers να ήθελα να σας κάνω δεν θα μπορούσα.
Σίγουρα θα υπάρξουν στιγμές που θα απορήσετε. Ίσως και θα διασκεδάσετε με την country καριέρα του Joe Exotic που -αν και δεν ειπώθηκε στο ντοκιμαντέρ- κατηγορήθηκε από την Carole Baskin ότι δεν τραγουδάει τα κομμάτια του ο ίδιος, παρά κάνει lip sync. Κι όσο η οπισθοδρόμηση του νότου θα αναπτύσσεται στο Tiger King τόσο δεν θα ξέρετε αν αυτό που παρακολουθείτε είναι για γέλια ή για κλάματα.
Αν στο μεταξύ όλα αυτά σας ακούγονται τόσο εξωφρενικά ώστε να σας θυμίζουν σενάριο κωμωδίας του Will Ferrell, αξίζει να σημειωθεί ότι ο πιο ενθουσιώδης οπαδός του Tiger King είναι ο ίδιος ο Joe Exotic, σύμφωνα με τους σκηνοθέτες και παραγωγούς του. Επικοινώνησε μαζί τους από τη φυλάκη, τους είπε πως είναι εκστασιασμένος με το γεγονός ότι θα γίνει διάσημος σε όλο τον κόσμο, με το ότι το όνομά του μπήκε σε διαφημιστική επιγραφή της Times Square, τους εκμυστηρεύτηκε πως οι δεσμοφύλακες τον αντιμετωπίζουν πλέον σαν ροκ σταρ.
Μέσα στα όσα παράδοξα δείχνει, το Tiger King έχει στιγμές υπερβολής τις οποίες όμως φαίνεται να προκάλεσαν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές του σκηνοθετώντας μόνοι τους τον εαυτό τους. Ένα απλό και τραγικό παράδειγμα: Όταν μία από τις υπαλλήλους του δέχθηκε επίθεση από τίγρη, το πρώτο πράγμα που έκανε ο Joe Exotic ήταν να αλλάξει μπουφάν για να φορέσει εκείνο του διασώστη. Αυτό το παιχνίδι για το ποιος θα κερδίσει περισσότερο την προσοχή κράτησε για χρόνια και σίγουρα κρατάει αμείωτο και το ενδιαφέρον των τωρινών θεατών στην πλατφόρμα του Νetflix.
Αφού δείτε και τα επτά επεισόδια, μπορείτε να διαβάσετε εδώ περισσότερα για το κεφάλαιο Joe Exotic και τη θυελλώδη κόντρα του με την Κάρολ, σε ένα longread που δημοσιεύθηκε στο New York Magazine τον Σεπτέμβρη του 2019, πριν ακόμα εμφανιστεί το ντοκιμαντέρ.