Το ότι το φεστιβάλ ανοίγει απόψε ο ροκάς του αμερικανικού ανεξάρτητου, Τζιμ Τζάρμους, θα το ξέρεις ήδη, όπως επίσης, όλο και κάτι θα ’χεις ακούσει, για τον «δικό μας» Αλεξάντερ Πέιν, που όχι μόνο θα προεδρεύει στην κριτική επιτροπή του διαγωνιστικού του Φεστιβάλ, αλλά θα δείξει και την καινούρια του ταινία για το κλείσιμο της διοργάνωσης. Ε και πιθανότατα, όλο και κάπου θα ’χει πάρει το μάτι σου, ότι το φεστιβάλ ανάβει μηχανές απόψε και ρίχνει αυλαία την άλλη Κυριακή, 10 Νοέμβρη. Οπότε μη σ’ τα ξαναλέω, ας δούμε καλύτερα τι μπορεί να σού έχει ξεφύγει.
Τα Σκηνικά
Πέρα απ’ τις καραπαραδοσιακές αίθουσες Ολύμπιον και Παύλος Ζάννας, στην κορυφή της πλατείας Αριστοτέλους, το φεστιβάλ έχει πια συνδέσει τις εκδηλώσεις του και με τις πάλαι-ποτέ αποθήκες της προβλήτας Α του λιμανιού, τις οποίες μετέτρεψε η διοργάνωση σε αίθουσες πριν μερικά χρόνια, μεταφέροντας το κέντρο βάρους της, στον ολοζώντανο, ολοήμερο χώρο που σού έρχεται πια στο μυαλό, όταν ακούς Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Τοπογραφία ταυτισμένη με τις καλλιτεχνικότερες προτάσεις των προγραμματιστών, η φετινή μπορεί να είναι τελευταία χρονιά που θα την δεις χωρίς να είναι ποτισμένη στη μυρωδιά βουτυρωμένου ποπ-κορν, και το φωτισμό των λογότυπων αλυσίδας multiplex, αφού όπως αποκαλύφθηκε προ ολίγων ημερών, είναι στην τελική ευθεία η συμφωνία εκμετάλλευσης του χώρου από τη Village.
Οι Καλεσμένοι
Με επιλογές εγκρατείς, και συνεπείς με την προσπάθεια του διευθυντή του φεστιβάλ, Δημήτρη Εϊπίδη, να στρέψει τη διοργάνωση σε πιο σεμνά μονοπάτια, οι δέκα μέρες σινεφιλίας που ξεκινούν από σήμερα, θα φέρουν στην Θεσσαλονίκη, ονόματα που μπορεί να μην είναι και τόσο κοσμοπολίτικα όσο ήταν στις παλιές εποχές, αλλά το έχουν το καλλιτεχνικό τους βάρος. Ο Τζάρμους θα είναι παρών στην έναρξη, ο Πέιν θα κυκλοφορεί στα παραπάνω σκηνικά, παρακολουθώντας τα διαγωνιστικά, η Βαλέρια Γκολίνο θα έρθει ως επίτιμη καλεσμένη για τη λήξη του φεστιβάλ, οι Αλέν Γκιροντί και Κλερ Σιμόν θα εκπροσωπήσουν ένα αλλιώτικο γαλλικό σινεμά, μέσα απ’ το αφιέρωμα του φεστιβάλ στα έργα τους, ενώ ο Κορνέλιου Πορουμπόιου, που ξεκίνησε το κύμα του ρουμανικού σινεμά, θα είναι ο κεντρικός καλεσμένος του βαλκανικού τμήματος του φεστιβάλ, κι αυτοί είναι μόνο οι γνωστοτερότεροι.
Τα ελληνικά
Με ιδιαζόντως φτωχή σοδειά οκτώ μόλις ταινιών (έναντι 14ων πέρσι, για παράδειγμα), το φεστιβάλ έχει εξασφαλίσει φέτος τις πιο δυναμικές απ’ τις ταινίες που μιλούν ελληνικά, με το βραβευμένο στη Βενετία Miss Violence και το γουεστερνικό Να Κάθεσαι και να Κοιτάς, που έπαιξε στο Τορόντο, να προδιαγράφονται ως τα πιο καυτά εισιτήρια για τη φετινή χρονιά. Η Αιώνια Επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά, που έκανε το ντεμπούτο της στο περασμένο φεστιβάλ Βερολίνου, αλλά και το Wild Duck, που έπαιξε στο φεστιβάλ του Σικάγο, θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στο διεθνές διαγωνιστικό. Ο εν μέρει crowd-funded Χειμώνας του Κωνσταντίνου Κουτσολιώτα (εφετζής στο σήκουελ του 300 του Ζακ Σνάιντερ, μεταξύ άλλων), αλλά και Η Τελευταία Φάρσα του πολυπράγμονα (και βραβευμένου στο DigitalWave για το Τελευταίο Τραγούδι του Έλβις) Βασίλη Ραΐση, αναμένονται ως τα δυο outsider, που θα κυνηγήσουν στα ίσια το φετινό βραβείο κοινού.
Τα φεστιβαλικά
Με βραβεία απ’ το Κάρλοβι Βάρι και το Λοκάρνο αντίστοιχα, το σουηδοαμερικάνικο Γαλάζιο Πουλί και το γαλλικό Πρόβατο είναι οι δυο ταινίες που έρχονται με αυξημένη φόρα στο Διεθνές Διαγωνιστικό του φεστιβάλ, ενώ στους Ανοιχτούς Ορίζοντες έρχεται κατευθείαν απ’ το Ένα Κάποιο Βλέμμα των Κανών, το γαλλικό Grand Central, με τη Λεά Σεϊντού κι απ’ την Εβδομάδα Κριτικής του ίδιου φεστιβάλ, το ιταλικό Salvo. Το τσεχοσλοβάκικο Ο Σκύλος μου ο Κίλερ και η Στρατιωτίνα Ζανέτ, επίσης στους Ανοιχτούς Ορίζοντες, έχουν στις αφίσες τους τα βραβεία του Ρότερνταμ, ενώ στα πιο μεσογειακά, οι Ματιές στα Βαλκάνια έχουν εξασφαλίσει το Τζιν του Τούρκου Ρεχά Ερντέμ, τα Παιδιά του Ιερέα του Κροάτη Βινκο Μπρεσάν, τον Ιαπωνικό Σκύλο του Ρουμάνου Τουντόρ Κριστιάν Γιουργκίου, αλλά και τον Μεταβολισμό του επίσης Ρουμάνου Κορνέλιου Πορουμπόιου, με όλους αυτούς να παρίστανται και στις προβολές τους.
Τα (κάπως πιο) φυσιολογικά
Απαραίτητη η τέχνη κι η εξερεύνηση των καινούριων της φωνών, αλλά τα φεστιβάλ πρέπει να προσεγγίζουν και μη-βετεράνους θεατές, για να τους σπρώχνουν στο τριπάκι. Οι προγραμματιστές της Θεσσαλονίκης, δεν παραγνωρίζουν ούτε αυτό, ούτε και την υποχρέωσή τους στο κοινό, να το κρατούν ενήμερο με τα τελευταία νέα απ’ τα πιο βαβουριάρικα των διεθνών καλλιτεχνικών ονομάτων. Κι έτσι, εκτός απ’ την Αφροδίτη με τη Γούνα σε σκηνοθεσία Ρομάν Πολάνσκι, και τον καινούριο Ξαβιέ Ντολάν, Ο Τομ στη Φάρμα, στις Ειδικές Προβολές φέτος θα βρεις, την Ίντα του Πάβελ Παβλικόφσκι, το Τα Χειρόγραφα δεν Καίγονται του Μοχάμαντ Ρασούλοφ και το Ένας Πύργος στην Ιταλία της Βαλέρια Μπρούνο-Τεντέσκι, καθώς επίσης και τις τρεις ταινίες που διαγωνίζονται για το βραβείο LUX της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Και βέβαια, είπαμε, Μόνο οι Εραστές Μένουν Ζωντανοί του Τζιμ Τζάρμους και Νεμπράσκα του Αλεξάντερ Πέιν.
Τα επαγγελματικά
Η Αγορά του φεστιβάλ, στον ημιώροφο του ξενοδοχείου Ηλέκτρα, είναι το καλύτερο σημείο να στήσεις ξόβεργες, αν σ’ ενδιαφέρει να κάνεις καριέρα στο σινεμά. Οι παραγωγοί, οι διανομείς, οι σκηνοθέτες με projects στα σκαριά, αλλά και πολλοί απ’ τον δημοσιογραφικό κόσμο του κινηματογράφου, πηγαινοέρχονται σαν τις μέλισσες, στην κυψέλη του επαγγελματικού κομματιού του φεστιβάλ, και ποτέ δεν ξέρεις πόσο καλές γνωριμίες μπορείς να κάνεις, αν είσαι αρκετά καλός stalker. Άσε που, αν είσαι και κουτσομπόλης, εδώ θα μπορέσεις να κρυφακούσεις απόψεις για όλα τα work in progress που θα προβληθούν κεκλεισμένων των θυρών στο φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων, το επερχόμενο Χρυσό Ψάρι του Γιάννη Οικονομίδη, για παράδειγμα.
Τα παρασκηνιακά
Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης χωρίς ίντριγκες και δολοπλοκίες, είναι σαν Θεσσαλονίκη χωρίς Λευκό Πύργο, ας πούμε: κάτι σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Βέβαια, η φετινή ίντριγκα, είναι κομματάκι πιο σοβαρή απ’ τις συνήθεις, κι έχει κι αρκετή προϊστορία. Για να μη σ’ τα πολυλογώ, ο παραδοσιακά νανουριστικός λόγος του προέδρου της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, Ανδρέα Τύρου, και οι αναφορές του για αφελληνισμό που κινδύνευσαν να προκαλέσουν στο φεστιβάλ οι επιδείξεις μικρομεγαλισμού παρελθόντων διοικήσεων, κατά την τελετή λήξης του φεστιβάλ του ’11, ακολουθήθηκε από εκτοπισμό της ΠΕΚΚ και του βραβείου της απ’ την τελετή λήξης του ’12 (για λόγους τηλεοπτικού χρόνου, κατά το φεστιβάλ, που εξακολουθεί να παραχωρεί χρόνο για την απονομή βραβείου με τίτλο Το Φεστιβάλ και η Πόλη, ας πούμε). Ο Έλληνας-μέλος της επιτροπής FIPRESCI (της διεθνούς ένωσης κριτικών κινηματογράφου) και μέλος της ΠΕΚΚ, Νίκος Αρτινός, κατήγγειλε αυτόν τον εκτοπισμό στην τελετή του ‘12, κι όλως τυχαίως, έμεινε εκτός προσκεκλημένων δημοσιογράφων, για το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ το Μάρτη του ’13. Στο οποίο φεστιβάλ του ’13, ο Έλληνας-μέλος της FIPRESCI, Νίκος Τσαγκαράκης, κατόπιν πρόσκλησης του προέδρου της επιτροπής του, ανέβηκε στη σκηνή (απ’ την οποία είχε φεστιβαλικές οδηγίες να απόσχει, για λόγους τηλεοπτικού χρόνου), κι αναφέρθηκε στην απουσία του Αρτινού, κάνοντας λόγο για κεκαλυμμένη λογοκρισία.
Όλως τυχαίως, Τύρος και Τσαγκαράκης δεν προσεκλήθησαν απ’ το φετινό φεστιβάλ, ενώ ο δεύτερος συνάντησε και άρνηση διαπίστευσης, όπως έγινε και με τον γενικό γραμματέα της ΠΕΚΚ, Νέστορα Πουλάκο, με την αιτιολόγηση ότι το Φεστιβάλ δεν διαπιστεύει, όσους δεν προσκαλεί. Όλως παραδόξως, την ίδια στιγμή, απέσυρε και την διαπίστευση της Έλσας Σπυριδοπούλου, δημοσιογράφου της εφημερίδας Μακεδονία, συναδέλφου του Πουλάκου ως ανταποκρίτρια στην εφημερίδα Το Χωνί, μη μέλος της ΠΕΚΚ και μόνιμης κατοίκου Θεσσαλονίκης. Κι όλως ξαφνικώς, το φεστιβάλ βρέθηκε με μόλις οκτώ ελληνικές ταινίες στο πρόγραμμά του και κανέναν Έλληνα εκπρόσωπο στην επιτροπή FIPRESCI (για πρώτη φορά στα χρονικά). Αυτό μπορεί να πει κανείς ότι είναι μια κάποια δικαίωση των περί αφελληνισμού λεγομένων του προέδρου της ΠΕΚΚ, αλλά κυρίως ανησυχητικό ζήτημα για την ελευθεροτυπία. Όχι την εφημερίδα, την άλλη.
Η Popaganda θα είναι, βέβαια, στο Φεστιβάλ, και θα σού καταγράφει τον παλμό του απ’ την ερχόμενη Τρίτη, αν κάτι δεν αλλάξει μετά απ’ αυτό το κείμενο, όπως καταλαβαίνεις.