Σήμερα το πρωί είχα κλείσει τηλεφωνικό ραντεβού με έναν άγνωστο που θα μου αφιέρωνε ένα ποίημα. Γιατί; Γιατί έχουμε ανάγκη την ποίηση, την έκπληξη και τη φαντασία. Και ότι τις έχουμε ανάγκη προκύπτει και από την ανέλπιστα μεγάλη ανταπόκριση του ελληνικού κοινού σε μια πρωτοβουλία του παριζιάνικου Τheatre De La Ville σε συμπαραγωγή με τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση.
Ποια είναι η συνθήκη; Κλείνεις μέσω της ειδικής φόρμας ένα τηλεφωνικό ραντεβού και περιμένεις στο ακουστικό σου. Τι θα ακούσεις στην άλλη άκρη της γραμμής; Τον Δημήτρη Δρόσο ή τη Μαρία Μαγκανάρη ή τον Αργύρη Ξάφη.
Και τι θα πείτε;
Θα συνομιλήσετε μαζί του/της για 20 λεπτά, θα σας ρωτήσει κάποια απλά πράγματα και θα μιλήσετε όπως θα κάνατε μια χαλαρή συζήτηση με έναν οποιονδήποτε άνθρωπο συναναστρέφεστε για πρώτη φορά και στο τέλος ο συνομιλητής σας θα επιλέξει ένα ποίημα, αυτό που κατά τη δική του οπτική και σύμφωνα με όσα αποκόμισε από όσα είπατε, θέλει να σας αφιερώσει.
Το ραντεβού ήταν ορισμένο για τις 12 το μεσημέρι. Τηλέφωνο μου χτύπησε στις 12:31. Το σήκωσα και άκουσα μια ζεστή φωνή να μου λέει «Γεια σου, είμαι ο Δημήτρης» και χάρηκα διπλά γιατί ο Δημήτρης Δρόσος είναι ο μόνος από την τριάδα των ηθοποιών που συμμετέχουν στις Ποιητικές Συνομιλίες τον οποίο δεν έχω γνωρίσει προσωπικά, άρα είμαστε δύο ξένοι που συνομιλούν για πρώτη φορά στο τηλέφωνο για ποίηση, τα συναισθήματα που ξυπνά η καθημερινότητα της εποχής του κορωνοϊού, αναμνήσεις από ανθρώπους ή καταστάσεις που τους έχουν συγκινήσει.
Kάθε ποιητική συνομιλία είμαι μοναδική. Δεν θα μπορούσε να ισχύει κάτι άλλο. Κάθε συνομιλία που κάνουμε είναι μοναδική. Η ένταση όμως της μοναδικότητάς της αυξάνεται όταν αφήσεις τον εαυτό σου ελεύθερο, τίποτα δεν χρειάζεται να φιλτράρεις ή να λογοκρίνεις. Βοηθάει στο ότι η συζήτηση γίνεται από το τηλέφωνο, η απουσία της εικόνας δίνει και έναν τόνο ασφάλειας αλλά και το απαραίτητο περιθώριο να αναπτυχθεί η φαντασία. Και έτσι οι συνειρμοί σε παίρνουν από το χέρι και σε πηγαίνουν στην καρδιά των πραγμάτων. Αυτό δεν κάνει και η ποίηση;
Η συνομιλία μου με τον Δημήτρη με οδήγησε να θυμηθώ την ευδαιμονία που ένιωσα όταν ως παιδί διάβασα το «Όλιβερ Τουίστ» και για πρώτη φορά βυθίστηκα στο ολοζώντανο λογοτεχνικό σύμπαν ενός μεγάλου συγγραφέα, το πώς ένιωθα ότι αιωρούμαι λίγο πάνω από τα τα στενά πεζοδρόμια της Κυψέλης λίγο αφότου είχα παρακολουθούσα τη «Νύχτα της κουκουβάγιας», των Λευτέρη Βογιατζή και Γιώργου Διαλεγμένου, το ότι μια φορά στον ηλεκτρικό νόμιζα ότι κάποιος τσακωνόταν τηλεφωνικά με κάποιον άλλον γιατί τον άκουσα να λέει εκνευρισμένα «Τι εννοείς αυτό δεν είναι ποίηση;» και είχα ενθουσιαστεί αλλά μετά άκουσα την επόμενη ερώτηση «Δεν σου έχω πει τόσες φορές να μη με πιέζεις;» και ξενέρωσα γιατί κατάλαβα ότι παράκουσα. Και πολλά ακόμη που θα μείνουν ανάμεσα στον Δημήτρη και εμένα. Γιατί αυτό είναι η ποίηση. Η μοναδική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο ποίημα και στο κάθε αναγνώστη (ή εν προκειμένω ακροατή). Ή όπως λέει ο Σαίξπηρ «Γιατί η τέχνη δεν είναι για τους πολλούς. Ούτε είναι για τους λίγους, είναι πάντα για τον καθένα χωριστά» (μτφ. Γιώργου Χειμωνά).
Έτσι κάθε ποιητική συνομιλία δικαιώνει την μοναδικότητά της. Και ο δέκτης της δημιουργίας (ποίημα, μουσική, πίνακας κλπ) συνειδητά ή ασυνείδητα θα μοιράσει εκ νέου στους γύρω του την εσωτερική του συγκίνηση που επήλθε χάρη στην Τέχνη. Κι εγώ θα μοιραστώ μαζί σας το ποίημα που μου χάρισε ο Δημήτρης Δρόσος.
Ο νεκρός της ζωής μας Ιωάννης Βενιαμίν Δ’ Αρκόζι
Ο Ιωάννης Βενιαμίν Δ’ Αρκόζι που πέθανε –
«εν ζωή» – και αναστήθηκε μόλις νυχτώνει
κάθε βράδυ σφάζει τα κοπάδια του – γίδια βόδια και
πρόβατα πολλά – πνίγει όλα τα πουλιά του αδειάζει
τα ποτάμια του και πάνω στον κατάμαυρο σταυρό
που ‘χει στημένο καταμεσής στο δωμάτιο του
σταυρώνει την αγαπημένη του. Ύστερα κάθεται μπρος
στ’ ανοιχτό παράθυρο καπνίζοντας την πίπα του
φτωχός και δακρυσμένος και σκέφτεται να ‘χε
κι αυτός κοπάδια βόδια γίδια και πρόβατα πολλά
να ‘χε ποτάμια με γρήγορα ολοκάθαρα νερά
να θαύμαζε κι αυτός το φτερούγισμα των πουλιών
να χαίρονταν κι αυτός τη ζεστή ανάσα της γυναίκας
*ποίημα του Μίλτου Σαχτούρη αφιερωμένο στον Νίκο Εγγονόπουλο