Από αριστερά: Μιχάλης Παλίλης, Ρωμανός Καλοκύρης, Ιουλια Σιάμου, Κώστας Παπακωνσταντίνου, Νίκος Πασχίδης
Στις 15 Οκτωβρίου το Θέατρο 104 θα κλείσει τέσσερα χρόνια στο σπίτι της Ευμολπιδών, τέσσερα χρόνια στα οποία, όπως σημειώνουν οι άνθρωποι πίσω απ’ τις σκηνές του, Πωλίνα Καραναστάση και Θάνος Δημητριάδης, «κάθε πολιτιστική δράση του τόπου γινόταν (και γίνεται) στη σκιά ενός κόσμου που καταρρέει». Όλοι όμως βρίσκουμε τρόπους να συνεχίζουμε και να κάνουμε αυτό που αγαπάμε, όπως λένε και οι θεατράνθρωποι του αριθμού 41 της οδού Ευμολπιδών, «μεγαλύτερη από την τάση φυγής που όλους προσπαθεί να μας νικήσει, είναι η ανάγκη μας να βρούμε φως, η απόλυτη ανάγκη μας να λέμε ιστορίες, να γελάμε βροντερά και να θρηνούμε απελευθερωτικά: η ανάγκη να νιώθουμε πως το θέατρο, όπως και η ίδια μας η ζωή, είναι #mia_agapi_megali».
Επειδή όμως μια αγάπη μεγάλη, ξεκινά πάντα από μια στιγμή μικρή, η Popaganda ζήτησε από τους σκηνοθέτες του υπερπλούσιου προγράμματος του Θεάτρου 104 να μας αφηγηθούν εκείνη τη μικρή στιγμή που κατάλαβαν πως, παρ’ όλες τις δυσκολίες και τις σκοτούρες που αυτό συνεπάγεται, οι ίδιοι ήταν φτιαγμένοι για να περάσουν ολόκληρη τη ζωή τους πάνω σε μια θεατρική σκηνή.
Κατερίνα Βρανά // «About Sex»
Συνειδητοποίησα πόσο ήθελα να γίνω ηθοποιός στην Χριστουγεννιάτικη γιορτή του νηπιαγωγείου μου, οταν ήμουν 4, που με βάλανε να παίξω την Παναγία στην ιστορία της Γέννησης Του Χριστού. Το είχα πάρει λοιπόν πολύ σοβαρά, είχα μάθει τα λόγια μου, ήξερα που έπρεπε να στέκομαι ανά πάσα στιγμή, ήμουν επαγγελματίας. Στο τέλος του θεατρικού, εκεί που είμαστε σε θέση για το τελευταίο ταμπλώ της γέννησης, εγώ με το μωρό κέντρο και όλοι οι άλλοι – Ιωσήφ, μάγοι, βοσκοί, αστέρι κλπ – να με περιστοιχίζουν, πάει ένας απ’τους βοσκούς και στέκεται ΑΚΡΙΒΩΣ μπροστά μου. ΚΑΙ ξέχασε και τα λόγια του. Εκείνη ακριβώς την στιγμή σκέφτηκα «όταν μεγαλώσω και γίνω ηθοποιός θα δουλεύω με άλλους ηθοποιούς και όχι με παιδιά». Ε, αυτό ήτανε. Τράβηξα τον βοσκό στην άκρη να μη μου χαλάσει τη σκηνή, κι έκτοτε δεν έχω αλλάξει ούτε γνώμη, ούτε μέγεθος ψωνίσματος.
Νίκος Πασχίδης // σκηνοθετεί τη «Νίνα»
Τον έρωτα, λένε, δεν τον κυνηγάς, δεν τον περιμένεις, σε βρίσκει αυτός, ξαφνικά. Κάπως έτσι με βρήκε και μένα: ξαφνικά. Ένα απόγευμα των εφηβικών μου χρόνων, που τελείως τυχαία, δεν θυμάμαι τι έψαχνα στο γραφείο μου, και στην κυριολεξία μού έπεσε στα χέρια από την βιβλιοθήκη ένα βιβλίο του Σαίξπηρ. Αυτό ήταν. Με το που τελείωσα την ανάγνωση όλα είχαν μπει στη θέση τους και είχαν πάρει το δρόμο τους. Θυμάμαι πως με το που έκλεισα το βιβλίο είπα «αυτό πρέπει να γίνει θέατρο», χωρίς καλά – καλά να ξέρω καν τι είναι το θέατρο. Και αυτό ήταν.
Μπροστά, από αριστερά: Κατερίνα Βρανά, Σοφία Μαραθάκη. Πίσω, από αριστερά: Δημήτρης Μυλωνάς, Αγγελίτα Τσούγκου, Θανάσης Ζερίτης
Αλέξανδρος Κομπόγιωργας (θεατρική ομάδα «νεάπολις») // σκηνοθετεί το «Ταξίδι στο Κέντρο της Γης»
Για μένα, το θέατρο είναι έρωτας, και πάντα είχα δυσκολία στο να εκλογικεύσω τον έρωτα. Η απάντησή μου λοιπόν, είναι «δεν ξέρω».
Σοφία Παπαδοπούλου // σκηνοθετεί το «Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Σαν… Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας»
Ισχύει και για εμένα αυτό το πολύ κλισέ ότι απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου έλεγα: «Όταν μεγαλώσω θα γίνω ηθοποιός». Και έγινα! Η μία και μοναδική στιγμή που συνειδητοποίησα όμως, ότι δεν αντέχω να μην περιστρέφεται η ζωή μου γύρω απ’ το θεατρικό σανίδι, ήρθε αργότερα, κατά την διάρκεια μιας αποτυχημένης απόπειρας να εγκαταλείψω το θέατρο. Σταμάτησα να βλέπω παραστάσεις, απέφευγα φίλους από τον χώρο, ήταν σαν να βιώνω έναν χωρισμό: Η ζωή μού φαινόταν άχρωμη κι άγευστη. Και τότε ήρθε αυτή η τόση δα στιγμή: Ξύπνησα ένα πρωί, και την ώρα που έφτιαχνα καφέ, μού έγινε πολυ καθαρό πως ναι, θελω να κάνω θέατρο. Πως με το θέατρο νιώθω λιγότερη μοναξιά, ονειρεύομαι, ανακαλύπτω κομμάτια του εαυτού μου, και τελικά γίνομαι, ή τουλάχιστον προσπαθώ να γίνω, πιο «ανθρώπινος» άνθρωπος! Παραιτήθηκα, και από τότε ναι, κάνω θέατρο – με όποιο τίμημα. Δεν είναι καθόλου ευκολο να κάνεις θέατρο στην Ελλάδα, αλλά να σου πω κάτι; Δεν το μετανιώνω.
Άγγελος Χατζάς (θεατρική ομάδα «νεάπολις») // σκηνοθετεί το «Ταξίδι στο Κέντρο της Γης»
Χωμένος σε μια πολυθρόνα στην πλατεία ενός θεάτρου της Θεσσαλονίκης, είδα μπροστά μου έναν άλλον κόσμο ανθρώπων, που ήταν ο πιό ανθρώπινος που είχα ποτέ νοιώσει ως τότε. Δεν ήθελα να αφήσω αυτόν τον κόσμο…
Μιχάλης Παλίλης // σκηνοθετεί την «Εκλογή της Σόφι»
Δυσκολεύομαι πολύ να θυμηθώ τη στιγμή, γιατί πάντοτε θεωρούσα δεδομένο πως θα είναι «θεατρικός» ο βίος μου. Ζορίζοντας τον εαυτό μου να θυμηθεί, γυρίζω σε μια παράσταση του «Αμφιθέατρου», που είχαμε πάει όλη η σχολική τάξη. Εκείνη την εποχή, ο πιτσιρικάς Μιχάλης είχε ντυθεί και προετοιμαστεί, φορώντας την καλύτερη εκδοχή του εαυτού του για να αρέσει στην τάξη, που μάλλον δεν τον πολυέκανε παρέα. Σα να ήταν στον φυσικό του χώρο, στον χώρο που ένοιωθε καλά, ο προεφηβικός Μιχάλης μπορούσε να προσφέρει αυτή την εκδοχή. Κι ενώ όλα κυλούσαν ομαλά, στο φουαγιέ, λίγο αγχωμένος να κάνει τις σωστές για την περίσταση κινήσεις, ο πιτσιρικάς προσπαθεί να ανοίξει τη σακούλα με τα τσιπς που αγόρασε. Φαίνεται όμως ότι ήταν λίγο άγαρμπος τότε, αφού η σακούλα ανοίγει άτσαλα και όλα τα τσιπς πετιούνται στο πάτωμα, με αποτέλεσμα όλα τα βλέμματα να κοιτούν την εκδοχή του Μιχάλη που σίγουρα δεν ήθελε να δουν οι άλλοι: του ιδρωμένου, κατακόκκινου Μιχάλη, που μαζεύει γονατιστός τα τσιπς απ’ όλες τις γωνίες του χώρου… Τα πράγματα ηρέμησαν μέσα του μετά, στην παράσταση, στην ησυχία και τη γαλήνη που υπήρχε, και στην παρηγοριά του ότι ένας ακόμη εκείνη τη βραδιά περνούσε άσχημα: ο ήρωας του έργου.
Κώστας Παπακων/νου // σκηνοθετεί τη «Μαζώχτρα»
Ήταν καλοκαίρι, πριν πάω τρίτη λυκείου, και βρέθηκα για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, για να δω παράσταση. Η στιγμή ήταν όταν έσβησαν αργά τα φώτα για να ξεκινήσει η παράσταση και έβλεπα τη σκηνή του θεάτρου, και πίσω τα πεύκα να σβήνουν αργά στο σκοτάδι. Όταν άναψαν τα φώτα της παράστασης και είδα τους ηθοποιούς να στέκουν εκεί, κατάλαβα ότι αυτό είναι: αυτό θέλω να κάνω κι εγώ.
Σοφία Μαραθάκη // σκηνοθετεί Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί
Νομίζω ότι ήταν κάτι που μού αποκαλυπτόταν σταδιακά. Έκανα θέατρο από μικρή κι αισθανόμουν ελεύθερη σε αυτό, σε αντίθεση με άλλους χώρους όπως το σχολείο ή η οικογένεια. Όμως σίγουρα ήταν καθοριστική η παράσταση «Σωσμένος», του Έντουαρντ Μποντ, που παρακολούθησα σε πολύ μικρή ηλικία στο τότε Θέατρο Εμπρος, σε σκηνοθεσία του Τάσου Μπαντή. Αισθάνθηκα ότι ήμουν κομμάτι ενός κόσμου από τον οποίο δεν θα ήθελα να φύγω ποτέ.
Από αριστερά: Πέτρος Κουμπλης, Σοφία Παπαδοπούλου, Αλέξανδρος Κομπόγιωργας, Άγγελος Χατζάς
Ιουλία Σιάμου // σκηνοθετεί «Και δε θα χωρίσουμε ποτέ»
Η συνειδητοποίηση ότι η ζωή σου περιστρέφεται γύρω από το θέατρο συντελείται όταν οι συνθήκες της ζωής σε αποπροσανατολίζουν από αυτό: Σε εκείνες τις ανύποπτες παύσεις από τη δημιουργία, που συλλαμβάνεις τον εαυτό σου να το αποζητά. Αρχικά αντιμετωπίζεις με ψυχραιμία την έλλειψη. Όταν όμως ο χρόνος περνά και εσύ παραμένεις ένας άπραγος δημιουργός, έρχεται η στιγμή εκείνη που βεβαιώνεσαι πως η τέχνη του θεάτρου σε έχει κυριεύσει.
Θανάσης Ζερίτης // σκηνοθετεί την «Οικογένεια Μπες – Βγες»
Σε γενικές γραμμές ήξερα οτι αυτό ήθελα να κάνω, απλά καθυστερούσα να το πάρω απόφαση. Αν επρεπε να απομονώσω μια στιγμή όμως, θα ήταν τα 22α γενέθλιά μου, όταν ανακοίνωσα στους φίλους μου οτι θα δωσω εξετάσεις στην δραματική. Από τότε μέχρι σημέρα, νομίζω εχουν βαρεθεί να ακούνε ότι «έχω πρόβα, θα περάσω αργότερα»…
Αγγελίτα Τσούγκου // «Σεξ Λεξικόν»
Πήγαινα στην πρώτη γυμνασίου όταν η μητέρα μου με προέτρεψε να γραφτώ στη θεατρική ομάδα του Δήμου Αθηναίων στην Ευελπίδων. Από την πρώτη μέρα, ήξερα ότι κάπου εκεί γύρω θα κινηθώ. Έκτοτε βέβαια μεσολάβησαν πολλά: Σπούδασα θέατρο, το μετάνιωσα, δοκίμασα να αλλάξω πορεία, πέρασα στη σκηνοθεσία, ύστερα στη συγγραφή. Εκτός από το θέατρο, τελευταία με ενδιαφέρει πολύ κι ο κινηματογράφος. Δεν κολλάω, έχω τα μάτια μου συνέχεια ανοιχτά, προκαλώ τον εαυτό μου σε ολοένα και μεγαλύτερες δοκιμασίες και εξασκώ διαρκώς τις όποιες ικανότητές μου. Καθώς γνωρίζω καλύτερα τον εαυτό μου, οι επιθυμίες μου μεταβάλλονται. Πρόσφατα έχω θέσει ένα στόχο, που πέντε χρόνια πριν δεν θα τολμούσα να σκεφτώ. Το μόνο που δεν έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια, είναι η σκληρή δουλειά και η πίστη μου σ’ αυτήν.
Πέτρος Κουμπλής // σκηνοθετεί το «Δεν είμαι Φλαμίνγκο»
Ο μικρός εαυτός μου ήταν ένα τυχερό παιδί, που μεγάλωνε με θεατρόφιλους γονείς και μαζί με τις κυριακάτικες εκδρομές, τις βόλτες στ’ Αηδονάκια και τις επισκέψεις στα ξαδέρφια μου, περίμενε να φτάσει το Σαββατοκύριακο για να πάμε στο θέατρο. Ο έφηβος εαυτός μου, όμως, μασκαρεύτηκε τον αντιδραστικό και δήλωσε πως δε θέλει να πηγαίνει στο θέατρο. Αδιανόητο. Κι όμως, τη μέρα που τελικά βρέθηκα να ξαναβλέπω έργο στην σκηνή, εκεί γύρω στα 14 θα ‘μουν, όλα άλλαξαν. Ξανά. Θυμάμαι ήταν η «Ερωτική Αναρχία» του Γκέρνι. Επέστρεψα στο σπίτι μαγεμένος. Την επόμενη μέρα άρχισα να γράφω. Είχα πάρει τις αποφάσεις μου.
Δημήτρης Μυλωνάς // σκηνοθετεί την «Κατάρα της Ίρμα Βεπ»
Πρόβες για τις εισαγωγικές εξετάσεις του Θεάτρου Τέχνης, εγώ έκανα κυρίως για τα κορίτσια στην αρχή. Αμέσως όμως, το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε. Ένας καινούριος, άγνωστος μέχρι τότε κόσμος αποκαλύφθηκε, και με καλούσε να τον ανακαλύψω. Ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή, μόλις είχε αρχίσει.