Πενήντα χρόνια από την κυκλοφορία της «Μπανάνας» και μόνο οι Γάλλοι είχαν την ιδέα να κάνουν αφιέρωμα στους Velvet Underground; Καθόμαστε με μια φίλη στην παμπ νωρίς το βράδυ και μιλάμε για διάφορα, μέχρι που τα αυτιά και των δυο τεντώνονται ταυτόχρονα προς τη συζήτηση των άγνωστων διπλανών μας. Ο ένας έχει μόλις επιστρέψει από το Παρίσι και εγκωμιάζει στον άλλο την έκθεση για την αγαπημένη μας μπάντα όλων των εποχών που συμβαίνει τώρα στη γαλλική πρωτεύουσα. Εντάξει, το να κάνεις παιδιά ισοδυναμεί μερικές φορές με το να είσαι κλεισμένος σε ένα κλουβί χωρίς καμιά επαφή με τον έξω κόσμο αλλά τα πράγματα έχουν σαφώς αλλάξει με το internet. Πως είναι δυνατό να μας ξέφυγε αυτό;
Συνδυάζοντας το με κάποιες άλλες υποχρεώσεις, κατάφερα να βρεθώ την περασμένη εβδομάδα στο ξεχυλισμένο από τις βροχές των προηγούμενων ημερών αλλά ηλιόλουστο εκείνες τις μέρες Παρίσι. Μισή μέρα χάζεψα το «New York Extravaganza» που εξυμνεί το έργο της μπάντας που γεννήθηκε το 1965 από τον Lou Reed και τον John Cale και επιρρέασε όσο κανένα άλλο την πορεία του rock ‘n’ roll.
Ακολουθὠντας τα έξι βήματα της έκθεσης όσοι δεν το γνωρίζουν ήδη κατανοούν γιατί οι Velvet Underground αποτελούν πενήντα χρόνια μετά την πρώτη φορά που ήρθαν σε επαφή τα ιδρυτικά μέλη της, την πιο σημαντική αλλά και μυστηριώδη μπάντα που γέννησε ποτέ η Νεα Υόρκη. Και για πιο λόγο ισχύει αυτό που είπε κάποτε ο Brian Eno, ότι δηλαδή δεν υπήρξε άνθρωπος που να βρέθηκε τότε σε κάποια συναυλία τους ή που να άκουσε τον πρώτο αυτό θρυλικό δίσκο και να μην έφτιαξε συγκρότημα.
Η Αμερική των αρχών της δεκαετίας του 60, ο Allen Ginsberg και η επίδραση των Beatiks σε όλα, η Maya Deren και οι Fugs καθώς και μια μίνι συλλογή με τις φωτογραφίες ντοκουμέντα του Fred McDarrah για το Village Voice καλωσορίζουν τους θεατές. Μια ταινία μικρού μήκους με αφήγηση του John Cale και της αδερφής του Lou Reed σε παράλληλη δράση, το δευτερο βήμα στον αγλαό κόσμο που δημιούργησαν αυτοί οι δυο διαμετρικά αντίθετοι μα τόσο ίδιοι πόλοι. Από τη μία η κλασσική μουσική παιδεία του Cale, ο εθισμός του στα οποιούχα λόγω του χρόνιου άσθματος και οι παραισθήσεις που του προκάλεσαν τα φάρμακα κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας στην Ουαλία. Από την άλλη η ανήσυχη φύση, το άγριο ταλέντο και η αλητεία του Reed, ο νευρικός κλονισμός καθώς και τα αλλεπάλληλα ηλεκροσόκ που του επέβαλαν οι αδαείς γονείς του.
Και μετά η γνωριμία τους, η μποέμ ζωή στη Ludlow Street της Lower East Side, μπόλικη ηρωίνη, η ιδέα του Tony Conrad για το όνομα της μπάντας από το ομώνυμο βιβλίο του Michael Leigh που βρήκε πεταμένο στον υπόνομο. Οι μέρες του Cafe Bizzare, τότε που η μπάντα έπαιζε και το hip κοινό τους έγραφε κανονικότατα μέχρι το μοιραίο βράδυ του Δεκεμβρίου του 1965 που κατέληξαν εκεί ο Warhol και η παρέα του. Το αποτέλεσμα ήταν το περουκάκι να τους πάρει υπό την προστασία του και να τους προσφέρει άσυλο στο Factory, εικαστική επιμέλεια και τη φωνή-παγόβουνο της Nico. Υπάρχουν όμως και τόσα άλλα στοιχεία και λεπτομέριες που ακόμα και ο πιο φανατικός οπαδός και γνώστης του συγκροτήματος θα εντυπωσιαστεί. Όπως ένα ολόκληρο δωμάτιο αφιερωμένο στον εν ζωή υπερδραστήριο ηγέτη του underground σινεμά, Jonas Mekas και το έργο της Barbara Rubin, της filmmaker που στην ουσία ανακάλυψε τους Velvets και έφερε τον Warhol να τους δει. Ανάμεσα στο σπάνιο υλικό της έκθεσης περιέχεται ολόκληρη και χωρίς ίχνος λογοκρισίας η ταινία της Rubin, «Christmas On Earth» (arty ψιλοτσόντα) και footage από την περιοδεία του Exploding Plastic Innevitable Show, μια αυτόματη τηλεμεταφορά στο σουρεαλιστικό κόσμο που δημιούρησαν από κοινού οι Velvets και ο Warhol.
Στη μέση του εκθεσιακού χώρου που στεγάζεται στο μέγαρο της Φιλαρμονικής του Παρισιού, κτήριο τόσο φουτουριστικό που μοιάζει με διαστημόπλοιο, υπάρχει μια όαση. Μια ξύλινη κατασκευή με ασημένιους καναπέδες-στρώματα, χύμα στο πάτωμα, τρομερά αναπαυτικούς και ιδανικούς για άραγμα, στους τοίχους του οποίου προβάλλονται σκηνές από τις πρόβες της μπάντας στο Factory ενώ παράλληλα παίζει δυνατά η «Μπανάνα». Εκεί βρήκα καταφύγιο για περίπου μια ώρα, μασούλησα συμπτωματικά το ίδιο φρούτο, χάζεψα τους περαστικούς και αναρωτήθηκα αν το rock ‘n’ roll και συγκεκριμένα οι Velvet Underground άλλαξαν τη δική τους ζωή όσο άλλαξαν τη δική μου.