Ποιο ήταν το αγαπημένο σας βιβλίο όταν μεγαλώνατε; Θυμάμαι με γλυκύτητα την απόλαυση που είχα νιώσει όταν ξεκοκκάλισα τον Καπετάν Μιχάλη, του Καζαντζάκη, ξαπλωμένος επί ώρες στο κρεβάτι. Το πρωινό εκείνης της ημέρας είχα υποδυθεί με επιτυχία τον άρρωστο ώστε να μην πάω στο σχολείο. Φαίνεται πως η ενοχή συχνά λειτουργεί σαν αλατοπίπερο στην ανάγνωση.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε και ξαναδιαβάσατε; Υπάρχει κάτι ριψοκίνδυνο, διόλου αθώο, σε αυτές τις επιστροφές, αντιστρέφοντας το πνεύμα της ερώτησής σας. Τα «αγαπημένα αναγνώσματα» μας υπενθυμίζουν το βάρος των ταυτοτήτων που επωμιζόμαστε κατά καιρούς. Δεν είναι ευχάριστο να ερχόμαστε αντιμέτωποι με την (απο)μυθοποίηση έργων και προσώπων που αγαπήσαμε και υπερασπιστήκαμε. Νιώθουμε δέος κάθε φορά που θυμόμαστε τη φράση του Ρεμπώ «εγώ είναι ένας άλλος». Όταν, μάλιστα, υποπτευόμαστε ότι η αναθεώρηση είναι διαρκής συνθήκη και όχι νεανικό αμάρτημα.
Σας ώθησε ποτέ βιβλίο να κάνετε κάτι ανόητο; Χρωστάω ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στη Χίο, εδώ και 21 χρόνια. Πρωτοετής φοιτητής εκεί, πήρε το μάτι μου στη βιβλιοθήκη ένα λεπτό βιβλιαράκι με τίτλο Νεολιθική νυχτωδία στην Κροστάνδη, του άγνωστου, σε μένα, ποιητή Νίκου Καρούζου. Το άνοιξα, το ξεφύλλισα, το πήρα, χωρίς να περάσω από την βιβλιοθηκονόμο που παρέμεινε σκυμμένη πάνω στις καρτέλες της. Δεν το μετανιώνω. Το βιβλίο έπεσε σε καλά χέρια, αγάπησα τον Καρούζο. Το «αντικείμενο του εγκλήματος» εξακολουθεί να κοσμεί τη βιβλιοθήκη μου και προτιμώ να το σκέφτομαι σαν ένα μακροχρόνιο δάνειο.
Σας ενέπνευσε κάποιο βιβλίο να γίνετε κάτι άλλο εκτός από συγγραφέας; Όταν ξεφυλλίζω βιβλία του Μπόρχες ή κείμενα του Τζορτζ Στάινερ σκέφτομαι πως είμαι σε λάθος δουλειά. Από την άλλη, κάθε συγγραφέας, ανεξάρτητα από την καταχώριση του αναστήματός του στην ιστορία της λογοτεχνίας, πάσχει από αιθεροβασία. Δεν το συνειδητοποιεί επαρκώς, όταν κάποτε παύει να περπατά αποκλειστικά στο έδαφος. Μιας μορφής αιθεροβασία είναι κοινή νόσος ανάμεσα στους συγγραφείς, με βασικό σύμπτωμα την πίστη πως είμαστε στη σωστή δουλειά.
Ποιο βιβλίο εύχεστε να είχατε γράψει; Την Θεία Κωμωδία, τον Κοριολανό ή, έστω, το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο. Δυστυχώς οι συνάδελφοι έζησαν πριν πολλά ή και πάρα πολλά χρόνια. Από την άλλη εμείς διαθέτουμε το συντριπτικό πλεονέκτημα της ανθρώπινης γνώσης αιώνων, την οποία εκείνοι δεν υποπτεύονταν καν. Με αυτή την έννοια η ευκαιρία να γράψουμε ξανά την Θεία Κωμωδία, δεν έχει οριστικά χαθεί. Είμαστε πιο υποψιασμένοι, πιο γνωστικοί. Ακόμα και μια λέξη προς λέξη επανάληψη της Θείας κωμωδίας, φορτισμένη με τα συμφραζόμενα των αιώνων που μεσολάβησαν, συνθέτουν ένα καινούργιο έργο, όπως μας έχει διδάξει ο Πιέρ Μενάρ, συγγραφέας του Δον Κιχώτη. Σκεφτείτε τον κάθε εποχής αναγνώστη των κλασικών κειμένων. Έχει την αίσθηση ότι η Θεία κωμωδία αρνείται να γεράσει, ότι γράφτηκε για τον ίδιο και την εποχή του, δηλαδή από έναν σύγχρονο συγγραφέα.
Ο Νίκος Κουφάκης είναι συγγραφέας και το βιβλίο του Οικογενειακή Πορσελάνη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.