H ιστορία των κόμικς είναι πολυκύμαντη και -εν μέρει- αχαρτογράφητη. Η συνειδητοποίηση, ωστόσο, των εικαστικών και εκφραστικών δυνατοτήτων αυτής της τέχνης δεν άργησε να γίνει αντιληπτή. Και αυτό είχε ως συνέπεια τα κόμικς από ένα υποτιμημένο εκφραστικό μέσο, να μετεξελιχθούν σε μία ευρέως αποδεκτή και αυτόνομη μορφή τέχνης – την ενάτη εκ των καλών τεχνών.
Όσο για την καταγωγή των κόμικς, έχει αναζητηθεί ακόμη και στα σπήλαια, όταν οι πρωτόγονοι άνθρωποι διατύπωναν ιστορίες μέσα από ζωγραφιές. Αλλά, πέρα από τέτοιες υπερβολές, τα πρώτα δείγματα ανατυπωμένων εικόνων που αφηγούνταν ιστορίες -με ή χωρίς λόγια- θα εμφανιστούν στη Μεγάλη Βρετανία τον 17ο αιώνα, κυρίως με τη μορφή ανυπόγραφων φυλλαδίων πολιτικού, χιουμοριστικού και ενίοτε θρησκευτικού χαρακτήρα.
Σταδιακά, τα σχέδια άρχισαν να συνοδεύονται από πλαίσια στα οποία τοποθετούνταν τα λόγια ή από «μπαλονάκια» που έβγαιναν από τα στόματα των «ομιλούντων» πρωταγωνιστών. Πάντως, είναι με την έλευση της χαλκογραφίας, στις αρχές του 19ου αιώνα, που η δυνατότητα για πιστή αναπαραγωγή σε μικρό κόστος θα δημιουργήσει μια «βιομηχανία εικονογραφημένης σάτιρας».
Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι εκδίδονται εκατοντάδες περιοδικά με εικονογραφημένα επίκαιρα της εποχής, καθώς και πολλά φυλλάδια με εικονογραφημένα μυθιστορήματα. Την ίδια περίπου εποχή, στην Αμερική, τα κόμικς γνωρίζουν ξεχωριστή άνθηση στις εφημερίδες και το 1896 δημοσιεύεται στην Νew York Journal το εκπληκτικό Υellow Κid του Richard Outcault το οποίο δημιουργεί αίσθηση σε όλη τη χώρα.
Οι συνθήκες πλέον είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές και πολλοί δημιουργοί αποκτούν φήμη και χρήμα, ανάμεσά τους και ο σπουδαίος Winsor McCay με το ονειρικό Little Nemo in Slumberland. Ώσπου, το 1930 εμφανίζεται ο πασίγνωστος Μίκυ Μάους από τον Γουόλτ Ντίσνεϊ και ο Ντικ Τρέισι του Chester Gould, ενώ την ίδια χρονιά στην Ευρώπη, κάνει το ντεμπούτο του ο περίφημος Τεν-Τεν του Βέλγου Herge.
Σε κάθε περίπτωση, η «χρυσή εποχή» των κόμικς θα ξεκινήσει τη δεκαετία του ’30 με την έλευση των υπερηρώων, όπως ο Σούπερμαν που διασχίζει τους αιθέρες της Μητρόπολης και ο Μπάτμαν, ο οποίος αναλαμβάνει να σώσει την Γκόθαμ Σίτι από τους κακοποιούς. Σε αυτό το νέο εκφραστικό είδος ο λόγος είναι εκ των πραγμάτων ελλειπτικότερος, αφαιρετικότερος και -παράλληλα- πυκνός και ουσιαστικός. Βασικό στοιχείο, άλλωστε, στα κόμικς είναι πάντα εκείνη η λεπτή ισορροπία ανάμεσα στον λόγο και την εικόνα, η οποία καθιστά το εγχείρημα απαιτητικό και περίπλοκο.
Έτσι, ενώ αρχικά τα κόμικς είχαν έναν κωμικό χαρακτήρα, σχετικά σύντομα έμελλε να δημιουργηθούν νέες προσεγγίσεις. Και, βέβαια, μία από τις μεγαλύτερες σχολές κόμικς είναι η γαλλόφωνη – δηλαδή, οι Bandes Dessinees ή B.D. ή «εικονογραφημένες λωρίδες» με τους κορυφαίους σχεδιαστές Reiser και Wolinski να προετοιμάζουν το κλίμα για όσα σημαντικά θα επακολουθούσαν από τον Μάη του ’68 και μετά.
Με την πάροδο των χρόνων, καλλιτέχνες όπως ο Μοέμπιους, ο Ούγκο Πραττ, ο Ένκι Μπιλάλ, ο (πρώιμος) Μίλο Μανάρα, θα προσδώσουν ξεχωριστή αίγλη και ποικιλομορφία στην ένατη τέχνη, δημιουργώντας όλες τις προϋποθέσεις για να μιλάει κανείς σοβαρά για τα κόμικς. Και, αναμφίβολα, ένα τέτοιο ικανότατο πρόσφατο δείγμα αυτής της τέχνης είναι «Τα παιδιά της Επανάστασης» που αναφέρεται στην ελληνική επανάσταση του 1821.
Σε αυτό το εντυπωσιακό – από κάθε άποψη – graphic novel, ο Αμερικανός συγγραφέας & σκηνοθέτης Chris Jaymes δεν έχει σκοπό να διηγηθεί ή να καταγράψει με πιστότητα ένα κομμάτι της ελληνικής επανάστασης. Στέκεται με δέος απέναντί της, εμπνέεται από τις προσωπικότητες και τους ήρωές της, βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και δημιουργεί τη δική του περιπέτεια. Αυτό που επιδιώκει, είναι να κάνει γνωστό τον Αγώνα του 1821 μέσα από την γοητεία των κόμικς σε όσους, πέρα από τα σύνορά μας, δεν τον ξέρουν ή γνωρίζουν ελάχιστα για αυτόν.
Ο ίδιος, παρακινημένος από έναν Ελληνοαμερικανό φίλο του, ασχολήθηκε με το θέμα για δέκα ολόκληρα χρόνια. Έπειτα από σχολαστική μελέτη και βαθιά διερεύνηση των γεγονότων, ταξίδεψε από τα Ιωάννινα, το Σούλι και τη Γραβιά μέχρι το Ναύπλιο, τη Μάνη, τη Μονεμβασιά, τις Σπέτσες και την Ύδρα, πριν καταθέσει τη δική του ματιά και ιστορία, στην οποία έδωσε σάρκα και οστά η πραγματικά εξαιρετική εικονογράφηση του Αργεντινού δημιουργού Ale Aragon.
Chris Jaymes & Ale Aragon
Σε αυτή την εικονογραφημένη εκδοχή των Chris Jaymes και Ale Aragon, ο γιος του Σουλιώτη αρχηγού Κίτσου Μπότσαρη, ο Μάρκος, μεγαλώνει αιχμάλωτος στο παλάτι του Αλή Πασά. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1821, συμμετέχει στην επανάσταση με σκοπό να οδηγήσει τον λαό του στη νίκη. Σε αυτόν τον αγώνα για την ανεξαρτησία, θα σταθεί απέναντι στους δαίμονές του και θα γνωρίσει την αγάπη, την προδοσία, την εκδίκηση και τη δόξα. Τα «Παιδιά της Επανάστασης» φέρνουν στο προσκήνιο με έναν πρωτότυπο τρόπο -μέσω μιας ιστορίας φαντασίας- ένα κομμάτι της Ιστορίας που μας αφορά όλους.
Πρόκειται για την συγκινητική ιστορία που κινητοποίησε προσωπικότητες όπως ο λόρδος Βύρων να έρθουν και να συμμετάσχουν σε μια επανάσταση που επέδρασε καταλυτικά στη ροή της ευρωπαϊκής (και όχι μόνο) Ιστορίας. Παράλληλα, όμως, παραμένει μία συναρπαστική σκοτεινή αφήγηση ενηλικίωσης και εξιλέωσης, σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν – με φόντο την πάλη ενός λαού για την ελευθερία…
Chris Jaymes – Ale Aragon
«Τα παιδιά της Επανάστασης – graphic novel»
Μετάφραση Αλέξης Καλοφωλιάς
Εκδόσεις: Κάκτος
Σελίδες: 200
«Πέτρινα πλοία»
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 168
Σε κάποιους τόπους, οι άνθρωποι έστηναν γύρω από τους τάφους πέτρες σε σχήμα καραβιού, πέτρινα πλοία για να πάνε τους νεκρούς στον άλλο κόσμο. Για τους ζωντανούς, τα πλοία αυτά γίνονταν τόποι συνάντησης και τελετουργίας. Τα διηγήματα αυτής της συλλογής, δεκαπέντε ιστορίες για νησιά κυριολεκτικά ή μεταφορικά, σε θάλασσες πραγματικές ή φανταστικές, είναι πέτρινα πλοία με τον τρόπο τους: αφηγήσεις για ανθρώπους και τόπους που χάνονται, για τα ίχνη τους που κάποτε σβήνουν, και για όσους μένουν πίσω να θυμούνται.
«Οι δύο όψεις της αλήθειας»
Μετάφραση: Μαρία – Ρόζα Τραϊκόγλου
Εκδόσεις: Διόπτρα
Σελίδες: 512
Ο Χάρι Μπος αναλαμβάνει παλιές ξεχασμένες υποθέσεις, βοηθώντας το υποστελεχωμένο αστυνομικό τμήμα του Σαν Φερνάντο. Όταν θα λάβουν μια κλήση που αφορά έναν διπλό φόνο σε φαρμακείο της περιοχής, ο Μπος είναι ο μόνος έμπειρος ντετέκτιβ στον τόπο του εγκλήματος. Όμως η πείρα του κουβαλά μαζί της φαντάσματα παλιών ξεχασμένων εγκλημάτων. Ένας θανατοποινίτης ισχυρίζεται ότι ο Μπος τον παγίδευσε και πως νέες αναλύσεις DNA το αποδεικνύουν. Οι ερευνητές του αστυνομικού τμήματος του Λος Άντζελες επαληθεύουν τους ισχυρισμούς του θανατοποινίτη, αφήνοντας τον Μπος μόνο του να καθαρίσει το όνομά του και παράλληλα να κρατήσει έναν σαδιστή δολοφόνο στη φυλακή. Μόνο έναν άνθρωπο εμπιστεύεται να τον βοηθήσει, τον Μίκι Χόλερ. Καθώς οι δύο υποθέσεις περιπλέκονται, ο Μπος αρχίζει να καταλαβαίνει ότι η αλήθεια έχει δύο όψεις: εκείνη που δεν πεθαίνει και εκείνη που σκοτώνει.
«Στο σκοτάδι ανθίζω»
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελίδες: 416
Ο Φίλιππος Δελλής οδηγώντας ένα βροχερό απόγευμα προβληματίζεται με τη διάγνωση που μόλις του έχει ανακοινωθεί. Καρκίνος. Ο νους του, σαν κινούμενη κάμερα, στρέφεται στα παλιά για να εξηγήσει και να αντέξει τα καινούργια. Επανεξετάζει γεγονότα που τον σημάδεψαν, ανατρέχει στους έρωτες και στις οικογενειακές σχέσεις, στη βία και την κακοποίηση των παιδικών και εφηβικών χρόνων, στις ματαιώσεις της ενηλικίωσης αλλά και στις ασύμμετρες συγκρούσεις με τις κοινωνικές προκαταλήψεις. Στον δρόμο του συστοιχίες δέντρων. Στον ίσκιο τους, ως άνθρωπος που ακολουθεί τα όνειρά του, ο Φίλιππος δεν παρασύρεται από τις αντιξοότητες. Θα αναμετρηθεί με φόβους και βεβαιότητες, για να αποδείξει ότι η ζωή είναι μοναδική, γλυκιά και απρόβλεπτη και ότι οι άνθρωποι μπορούν να ξανανθίσουν – ακόμα και στο σκοτάδι.
«Ο μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες – Τόμος 2»
Ρενέ Γκοσιννύ & Ζαν Ζακ Σενπέ
Εικονογράφηση: Σενπέ
Μετάφραση: Μελίνα Καρακώστα
Εκδόσεις: Πατάκη
Σελίδες: 416
Ο δεύτερος τόμος του μικρού Νικόλα σε νέες περιπέτειες με σαράντα πέντε ιστορίες των Γκοσιννύ και Σενπέ που ξεδιπλώνουν μπροστά στα μάτια μας απίστευτες περιπέτειες και διασκεδαστικές σκανταλιές της πιο τρυφερής κι ευφάνταστης ηλικίας. Θα παρακολουθήσουμε τα παιδιά να εξεγείρονται απέναντι στην άδικη απόφαση του Γουρλομάτη, θα δούμε τον Κλοταίρ να σημειώνει πρόοδο και να μην είναι πια ο τελευταίος της τάξης, αλλά ο προτελευταίος, και τη γιαγιά σε μια νέα δυναμική εμφάνιση. Ο Νικόλας και η παρέα του θα μας περιφέρουν από την αυλή του σχολείου στην αλάνα και στο πάρκο, μαγεύοντάς μας με την αστείρευτη ευρηματικότητά τους, χαρίζοντάς μας τη μία έκπληξη μετά την άλλη.