Ιστορίες φυγής. Ιστορίες ανθρώπων που περνάνε κάθε μέρα από δίπλα μας και το μόνο που ξέρουμε γι’ αυτούς είναι ότι έχουν διαφορετικό χρώμα. Δεν ξέρουμε από πού ήρθαν, γιατί αναγκάστηκαν να είναι στη χώρα μας (αλήθεια πιστεύουμε πως ήρθαν επειδή είναι τόσο όμορφη;), δεν μπορούμε καν να συλλάβουμε τον κόσμο από τον οποίο προέρχονται. Ιστορίες από πρόσφυγες και μετανάστες, φυγάδες, που μας ξεναγούν στους χώρους που εκτυλίχθηκαν οι ζωές τους, οι ζωές που μας είναι τόσο μακρινές. Αυτές οι ιστορίες ζωντανεύουν μπροστά μας στην παράσταση Ε_ΦΥΓΑ στο Θέατρο Συνεργείο του Μεταξουργείου.
Ένα θέατρο, στο οποίο παίζουν μετανάστες και πρόσφυγες, ίσως δεν είναι το πρώτο πράγμα που περιμένεις να βρεις στη γειτονιά αυτή. Για να βρεις το Συνεργείο, πρέπει να το ψάχνεις. Πρέπει να ξέρεις ότι ψάχνεις ένα πενταώροφο κτίριο γεμάτο με ετερόκλητους χώρους, εντυπωσιακά installations, δωμάτια που φέρουν σημάδια όλων των παραστάσεων που έχουν περάσει από εκεί μέσα. Σ’ αυτόν τον ιδιόρρυθμο χώρο ενώθηκαν το θεατρικό εργαστήρι Station Athens με την ΜΚΟ ΑΜΑΚΑ. Το Station Athens που ξεκίνησε ως εργαστήρι art therapy για μετανάστες και πρόσφυγες, έφτασε να εκπαιδεύσει μια ομάδα μαθητών και μπόρεσε να ανεβάσει παραστάσεις που απέχουν από τις ερασιτεχνικές. Η ΑΜΑΚΑ είναι μια ομάδα που χρησιμοποιεί την τέχνη για παιχνίδι, για γνώση, για θεραπεία, για ζωή. Στόχος της είναι η άρση του κοινωνικού αποκλεισμού για ευάλωτες ομάδες. Μαζί, οι δυο τους έφτιαξαν την παράσταση Ε_ΦΥΓΑ.
Η Γιολάντα Μαρκοπούλου (καθιστή) και η Μαργαρίτα Παπαδοπούλου
«Εδώ, λειτουργούμε ως ομάδα», μας λέει η Γιολάντα Μαρκοπούλου. “Δεν είναι κλασική περίπτωση μιας παράστασης όπου είναι οι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης και έχουν απόσταση. Είμαστε ομάδα. Μαζί με μένα, είναι η Μαργαρίτα η Παπαδοπούλου η οποία είναι drama therapist οπότε ασχολείται κυρίως με το κομμάτι της θεραπείας. Γιατί όλο αυτό έχει μια θεραπευτική ιδιότητα. Ακόμα κι αν είναι αμιγώς θεατρικό σαν αποτέλεσμα, η διαδικασία έχει ένα θεραπευτικό χαρακτήρα. Κι αυτό είναι το νόημα, ότι αυτοί οι άνθρωποι έρχονται εδώ, βρίσκονται, ανοίγονται αλλά έχουν και μια ασφάλεια απέναντι σε αυτό που λένε. Δεν είναι ότι παίρνεις τις ιστορίες τους, το υλικό και το σκορπάς. Εκείνοι τις λένε όπως εκείνοι θέλουν να τις πουν».
Η Γιολάντα Μαρκοπούλου
Η Γιολάντα Μαρκοπούλου σκηνοθετεί την παράσταση –και συνέλαβε την ιδέα της- διδάσκει στο εργαστήρι. Και μας μιλάει για το τι ακριβώς είναι αυτό που κάνουν εδώ πέρα. «Οι ιστορίες εδώ μιλούν για το πώς έφυγαν. Σταματάμε την ιστορία στο σημείο που ξεκινάει το ταξίδι για την Ελλάδα. Εστιάζουμε στο πριν. Είναι κάτι που τείνουμε να ξεχνάμε. Συνηθίζουμε να ρωτάμε «πώς ήταν το ταξίδι σου για να έρθεις εδώ», «πώς ήρθες, με τι ήρθες». Ξεχνάμε ότι έχουν φύγει από μια χώρα μακρινή, ότι εκεί έχουν μια οικογένεια, ότι έχουν αφήσει πίσω τους ανθρώπους τους, τη ζωή τους, τα σπίτια τους. Ξεχνάμε ότι εκεί έχουν μια παράδοση, μια κουλτούρα, μια ζωή. Εγώ θέλω να τονίσω αυτή την πλευρά τους».
Aidim: «Θέλω να ζήσω εδώ, να ζήσω σαν άνθρωπος…»
«Με λένε Aidim και είμαι από το Μπαγκλαντές. Ήρθα στην Ελλάδα πριν 5,5 χρόνια. Είμαι στο Συνεργείο εδώ και δυόμιση χρόνια. Παίζω θέατρο μαζί με τα παιδιά, με τη βοήθεια των κοριτσιών, της Γιολάντας. Πρώτη φορά κάνω θέατρο και έχω άγχος, έχω φόβο, που μιλάω σε τόσο κόσμο, είναι δύσκολο για μένα. Μ αρέσει όμως, να ξέρει ο κόσμος τι κάνουμε εμείς, πώς είμαστε, από πού ήρθαμε. Σ’ αυτήν την παράσταση, μου είναι πολύ δύσκολο να παρουσιάσω την ιστορία που έζησα. Όμως το θέατρο με βοηθάει. Περνάω καλά, δεν κάθομαι σπίτι τα βράδια να σκέφτομαι την οικογένειά μου που είναι πολύ μακριά, το χρειάζομαι. Έφυγα πολύ μικρός, κι εδώ βρήκα τα παιδιά και είναι σαν να έχω μια οικογένεια εδώ. Θέλω να μείνω εδώ, αλλά δεν ξέρω αν θα με αφήσουν. Έχω πολιτικό άσυλο, αν μου δώσουν άδεια παραμονής θα ζήσω εδώ, να ζήσω σαν άνθρωπος. Και να συνεχίσω να παίζω θέατρο…» Μιλάει και τα μάτια του γελάνε.
Ο Aidim έφυγε από το Μπαγκλαντές 14 χρονών, όταν ο πατέρας του απέκτησε ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας. Στο Μπαγκλαντές, το νοσοκομείο χρειάζεται λεφτά –το σχολείο χρειάζεται λεφτά. Για να πληρώσει το νοσοκομείο, του έδωσε χρήματα ένας κύριος. Ένας κύριος που νόμιζε πως ήταν καλός κύριος. Για να τον ξεπληρώσει, έβαλε τον Aidim να σκοτώσει για εκείνον. Για να μη σκοτώσει και να μη σκοτωθεί, γιατί δεν είχε να πληρώσει, ο Aidim έφυγε. Και ήρθε στην Ελλάδα.
«Και εδώ, δυσκολεύει το πράγμα. Δεν ήξερα τη γλώσσα, δεν είχα χαρτιά. Αλλά έμεινα εδώ…»
Hossain: «Έφυγα, γιατί στη χώρα μου δεν υπάρχει πια ζωή».
«Είμαι ο Hossain. Είμαι οχτώ χρόνια στην Ελλάδα, ήρθα από το Αφγανιστάν. Στο Συνεργείο παίζω σε παραστάσεις τρία χρόνια. Τώρα όμως είναι αλλιώς, είναι πολύ δύσκολο να λέω τη δική μου ιστορία. Αλλά μου αρέσει να τη λέω, για να μάθει ο κόσμος που είναι γύρω μας. Να μάθει από την ιστορία μας, από τη ζωή μας, να μάθει πώς περνάμε, πώς ήρθαμε εδώ. Εντάξει, μας βλέπουν στο δρόμο, βλέπουν μόνο ένα άτομο, μπροστά τους, και δεν ξέρουν τίποτα. Δεν ξέρουν την ιστορία μας, τη ζωή μας, δεν ξέρουν για ποιο λόγο είμαστε εδώ. Μ’ αυτήν την παράσταση, θέλουμε να πούμε την αληθινή ιστορία μας και να τη μάθουμε».
Στο χωριό του Hossain, το σχολείο δεν είχε τραπέζια και καρέκλες. Τα παιδιά κάθονταν στο πάτωμα. Και όλα είχαν όνειρο να γίνουν καλοί άνθρωποι. Ο Hossain έχασε τη μητέρα του όταν ήταν 12. Ο πατέρας του έφυγε από το χωριό για να πάει στην πόλη και τον άφησε με μία κυρία. Μία μέρα, εκείνη του είπε πως το σχολείο δεν θα ανοίξει. Τη νύχτα, τον πήρε κι έφυγαν. Πέρασαν ένα βουνό, ένα δάσος με άγρια ζώα, περπάτησαν και κατάφεραν να φτάσουν στην πόλη. Εκεί, μία βόμβα έπεσε και η κυρία δεν μπόρεσε να σωθεί. Μόλις τη βρήκε, το τελευταίο πράγμα που του είπε, ήταν να της κλείσει τα μάτια. Του είπε, «δεν υπάρχει πια ζωή, μέσα σ’ αυτή τη χώρα».
Ramzan: «Εδώ, έμαθα πως η ζωή είναι ελεύθερη…»
«Είμαι ο Ramzan και είμαι από το Πακιστάν. Είμαι 7 χρόνια στην Ελλάδα. Στο Συνεργείο είμαι ο πιο παλιός, είμαι 4,5 χρόνια. Πρώτη φορά στο θέατρο ήρθα με ένα φίλο μου. Μου άρεσε που είδα παράσταση, και μου είπαν, αν σου αρέσει έλα, χωρίς λεφτά. Κι εγώ λέω εντάξει. Και ήρθα και άλλη φορά, είδα τη Γιολάντα και τη Μαργαρίτα. Και είμαι εδώ 4,5 χρόνια. Εγώ, εδώ είμαι καλά. Δεν μου είναι δύσκολο να λέω την ιστορία μου. Έχω κάνει 4-5 παραστάσεις. Να λέω τη δική μου ιστορία, είναι πιο εύκολο. Η ιστορία μου είναι μαζί μου, είναι πάντα μαζί μου, είναι η μισή ζωή μου. είναι το τι έκανα πριν, τι να κάνω τώρα. Είναι για τη γυναίκα μου, που με περιμένει τόσα χρόνια, είναι για μένα που είμαι εδώ.
Τα παιδιά στο θέατρο είναι η παρέα μου. Έρχομαι τόσο και τόσο καιρό, που τώρα εδώ είναι η καρδιά μου. Και η Μαργαρίτα και η Γιολάντα, είναι τόσο καλές. Μας μιλάνε μαλακά. Αν έχει πάει αργά, θα με πάρουν με το αμάξι και θα με πάνε σπίτι. Κατάλαβες; Εγώ τις αγαπάω και μ’ αγαπάνε κι αυτές. Αυτό είναι η ζωή μου τώρα».
Όταν ο στρατός έκλεισε την εταιρεία που είχε, ο Ramzan αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη του, το Καράτσι, για να ζήσει σε χωριό. Δεν βρήκε δουλειά, έπαιζε χαρτιά και έχασε όλα του τα χρήματα. Και κάθε βράδυ έκλαιγε στο κρεβάτι του. Έφυγε, κι έφτασε στην Ελλάδα. Εδώ, έμαθε πως η ζωή είναι ελεύθερη. Βρήκε δουλειά και μαζεύει λεφτά για τη γυναίκα του, για να την κάνει χαρούμενη, για να γυρίσει. Γιατί η γυναίκα κι ο άνδρας πρέπει να είναι μαζί.
«Επειδή η ζωή είναι λάθος, τώρα είμαι εδώ».
Javad: «Εδώ, όταν περπατάς στο δρόμο, δε νιώθεις καλά. Σε κοιτάνε λες και είσαι άρρωστος».
«Είμαι o Javad και ήρθα από το Αφγανιστάν. Είμαι 8 χρόνια εδώ στην Ελλάδα. Δουλεύω, παίζω θέατρο. Το θέατρο με βοηθάει πολύ στη γλώσσα, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Για μας είναι σημαντικό, γιατί όταν παίζουμε, κάτι λέμε και επιτέλους μας ακούνε. Μας δίνουν σημασία. Κάποιος μας ακούει. Τότε εμείς νιώθουμε καλά. Κάποιος υπάρχει μέσα σε αυτόν τον κόσμο που μας ακούει, που θέλει να ακούσει τη δική μας ιστορία. Είμαι 2 χρόνια στο Συνεργείο. Ήμουν και σε μια άλλη ομάδα, εκεί που μάθαινα ελληνικά, εκεί ξεκίνησα το θέατρο. Έπαιξα το Ρινόκερο του Ιονέσκο. Από εκεί κατάλαβα πως μπορώ να μάθω πολλά έτσι και γι’ αυτό ήρθα εδώ, για να κάνω κανονικά θέατρο.
Εδώ τώρα δεν παίζω-απλά λέω τη δική μου ιστορία. Είναι πολύ δύσκολο, να λέω αυτά που έχω ζήσει. Θέλω όμως να τα πω. Θέλουμε να πούμε του κόσμου κι εμείς ποιοι είμαστε. Να πούμε ότι δεν είμαστε όλοι οι μετανάστες κλέφτες. Όλοι εδώ κοιτάνε σαν να είσαι άρρωστος. Όταν περπατάς στο δρόμο, δε νιώθεις καλά. Και γι’ αυτό το πράγμα εγώ στενοχωριέμαι πάρα πολύ. Γι’ αυτό ήρθα να παίξω θέατρο. Για να γνωρίσει ο κόσμος, να μαθαίνει κι εμείς ποιοι είμαστε. Δεν είμαστε όλοι το ίδιο. Όλοι έχουμε τη δική μας ιστορία…»
Ο Javad ανήκει στη φυλή Χαζάρα του Αφγανιστάν, φυλή βουδιστών που αποτελούσε κύριο στόχο των Ταλιμπάν. Στα 14 του ξεκίνησε να πολεμάει για να υπερασπιστεί τη φυλή του. Έφυγε από τη χώρα του όπως τα περισσότερα μέλη της φυλής του, γιατί ήταν σε κίνδυνο η ζωή του. Έφτασε μέχρι την Αγγλία και ονειρεύτηκε να σπουδάσει, για να γίνει πολιτικός και να διεκδικήσει τα δικαιώματα της φυλής του με σωστό τρόπο. Εκδιώχτηκε όμως από την Αγγλία γιατί δεν είχε χαρτιά, γύρισε στην Ελλάδα. Και πήρε πολιτικό άσυλο.
«Και εκεί που πίστευα πως θα γίνω πολιτικός, έγινα πολιτικός πρόσφυγας…»
Chalil: «Θέλω να σπουδάσω. Μου έχει μείνει, σαν όνειρο…»
«Είμαι ο Chalil και έρχομαι από το Αφγανιστάν. Στην Ελλάδα είμαι 7 χρόνια και με το θέατρο ασχολούμαι κοντά 4,5 χρόνια. Πριν το Συνεργείο, ήμουν 2 χρόνια σε μία θεατρική ομάδα στα Εξάρχεια. Από όταν ήμουν μικρός, μου άρεσε η τέχνη. Και στο σχολείο κάναμε, όταν ήμουν στην Τεχεράνη, κι εκεί έπαιζα με την κοινότητα των Αφγανών. Παίζαμε σε κάποιες γιορτές, Πρωτοχρονιά και τέτοια. Και στην Ελλάδα έπαιξα σε μία ταινία, του Γιάνναρη. Κι έτσι έψαξα να βρω καμιά θεατρική ομάδα, να περνάει η ώρα μου. (γελάει). Εδώ, είναι δύσκολο που μιλάω για τη δική μου ιστορία. Αλλά το είχαμε δεχτεί, να κάνουμε αυτό. Στην αρχή είχαμε λίγο φόβο, πόνο, αλλά τώρα θέλουμε, να πούμε στον κόσμο, να καταλάβει ο κόσμος τις ιστορίες μας, για μας, για να βοηθήσει αυτό λίγο στην κοινωνία. Έχει λίγο πόνο, αλλά το έχουμε δεχτεί. Τώρα, θέλω να σπουδάσω. Αυτό μου έχει μείνει, σαν όνειρο.»
Ο πατέρας του Chalil ήταν δάσκαλος. Του έλεγε ιστορίες. Του έλεγε να μη σταματήσει ποτέ το σχολείο. Οι Ταλιμπάν τον πήραν και τον βασάνισαν για δύο μήνες. Γνωρίζοντας πως τα παιδιά του κινδυνεύουν –τα μικρότερα τα έπαιρναν στον πόλεμο- τα έστειλε στην Τεχεράνη. Έχουν περάσει 14 χρόνια από τότε που ο Chaljl έφυγε από το Αφγανιστάν για το Ιράν. Δύο μήνες ύστερα από εκείνον, έφυγαν και οι γονείς του και όλα του τα αδέλφια. Τώρα έχει έναν αδελφό στη Γαλλία, έναν στην Αυστραλία, δύο στη Σουηδία, και οι γονείς του με τις δυο του αδελφές είναι στο Πακιστάν. Την τελευταία του μέρα στο , ο πατέρας του είπε: «Όλοι όσοι φεύγουν, κάποτε θα γυρίσουν».
Ε_ΦΥΓΑ:
Μια παράσταση ντοκιμαντέρ, που την απασχολούν θέματα του “τώρα”, χωρίς να υπάρχει “απόσταση συγγραφέα”. Σου αφηγείται κάποιος την ιστορία του εδώ και τώρα, και είναι αυτός που την έχει γράψει και την έχει ζήσει. Μην το ξεχάσεις αυτό, όσο τον παρακολουθείς. Μην ξεχάσεις πως αυτό που ακούς είναι τα αποτυπώματα μιας αληθινής ζωής. Για να καταλάβεις πόσα δεν ξέρεις και δεν μπορείς καν να φανταστείς, για τον άνθρωπο που κάθεται δίπλα σου.
Info:
*Ημέρες παραστάσεων:
Πέμπτη-Παρασκευή: 2,3,9,10,16,17 Οκτωβρίου
και Τετάρτη-Πέμπτη-Παρασκευή: 22,23,24, 29,30,31 Οκτωβρίου και 5,6,7 Νοεμβρίου.
Ώρα έναρξης: 21.30
Διάρκεια: 90 λεπτά
Είσοδος ελεύθερη με σειρά προτεραιότητας,προτείνουμε τηλεφωνική κράτηση (μέγιστος αριθμός θεατών:20)
Πληροφορίες & Κρατήσεις: 6981802544
Διεύθυνση: Κολωνού 31, Μεταξουργείο
(μετρό ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟ) – www.synergyo.gr
*Με τους Chaljl Ali Zada, Ramzan Mohammad, Javad Rezai, Hossain Amiri, Aidim Joyimal
Σύλληψη -‐ Σκηνοθεσία Γιολάντα Μαρκοπούλου
Δραματουργία -‐ Art Therapy Μαργαρίτα Παπαδοπούλου
Κίνηση Pauline Huguet
Σκηνογραφία Αλεξάνδρα Σιάφκου, Αριστοτέλης Καρανάνος
Community Drama Κωνσταντίνα Ράπτη, Άγγελος Τσαπέκος
Βίντεο Δάφνη Καλαφάτη, Νιόβη Σταυροπούλου
Σχεδιασμός Ήχου Δημήτρης Τζιμέας
Βοηθοί Παραγωγής Zarif Bakhtyari, Κατερίνα Σακαρέλλου
Φωτογραφίες Ελίνα Γιουνανλή