Όπως το φανερώνει και ο τίτλος, ο μεγάλος σκηνοθέτης του βωβού κινηματογράφου Erich Von Stroheim βρίσκεται στην καρδιά της αφήγησης του «Στροχάιμ», μιαν ιδιάζουσα προσωπικότητα που φημιζόταν για τις πολυέξοδες και προκλητικές παραγωγές, αλλά και που έμεινε στην ιστορία του σινεμά για το έντονα νατουραλιστικό ύφος με το οποίο καταδείκνυε την εξέλιξη προσώπων και καταστάσεων μέσα στο χρόνο (καθοριστικό φιλμ «Η Απληστία», 1924). Με μια τέτοια εξέλιξη, χρονολογική και ψυχολογική, καταπιάνεται ο Δημητριάδης ξαναζωντανεύοντας (και καθιστώντας γνωστή σε όσους δεν την ήξεραν) τη σχέση του Stroheim με τη διάσημη ηθοποιό του βωβού Gloria Swanson.
Ο σκηνοθέτης θεώρησε θεμιτό να πληροφορήσει τους θεατές επάνω σε αυτή την αμφιλεγόμενη σχέση. Ήδη από την αρχή της παράστασης γίνεται αναφορά στη γνωστή ταινία «Η Λεωφόρος της Δύσης» του Billy Wilder. Προβάλλονται μερικά πλάνα αυτής, ο θεατής νομίζοντας για μια στιγμή ότι παρευρίσκεται σε αίθουσα κινηματογράφου. Η φιγούρα της Swanson κυριαρχεί στην οθόνη, με την απαράμιλλη ερμηνεία της ως Norma Desmond, μια παλιά ηθοποιός του βωβού που έχασε το μεγαλείο και την αίγλη της με το πέρασμα στον ομιλούντα κινηματογράφο (όπως έγινε και με πολλούς άλλους ηθοποιούς, ακόμη και με την ίδια τη Gloria Swanson). Κάτι που συνέβη επίσης και με το Stroheim. Έτσι, οι δύο καλλιτέχνες ξανασυνεργάζονται μετά από πολλά χρόνια, το 1950, και ταυτόχρονα με ένα μαγικό τρόπο υποδύονται τον ίδιο τους τον εαυτό.
Θαμπωμένοι από την επιβλητική παρουσία της Norma Desmond στην οθόνη, με ένα τελευταίο πλάνο που αποκαλύπτει όλο το θυμό, την απόλυτη αποφασιστικότητα και την παράνοια αυτής της τόσο baroque προσωπικότητας, περνάμε από την οθόνη του σινεμά στην «οθόνη» του θεάτρου ή μάλλον της θεατρικής σκηνής. Το τελευταίο δεν είναι μόνο ένα σχήμα λόγου αλλά απορρέει και από την επιμέλεια με την οποία έχει δοθεί το κάδρο της θεατρικής αναπαράστασης: ένα προκατασκευασμένο πλαίσιο περιβάλλει τη σκηνή μέσα στην οποία θα λάβει χώρα η θεατρική πράξη, παραπέμποντάς μας σε κινηματογραφική οθόνη. Μέσα σε αυτό, εμφανίζεται μπροστά μας τώρα με «σάρκα και οστά» -και όχι η αντανάκλαση του ειδώλου της, όπως στο σινεμά- η Norma Desmond με το ίδιο θανατηφόρο και διεισδυτικό βλέμμα που παγώνει, χάρη στην εξαιρετική performance της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη η οποία καταφέρνει να γίνει ένα με το παραπάνω πρόσωπο. Ενδεδυμένη με την ίδια αστραφτερή τουαλέτα, φέροντας ακόμη και τις πούλιες στον ώμο, στέκει εκεί, μπροστά μας και μας καθηλώνει. Δίπλα της ένας γέρος, κουρασμένος από τη ζωή και τους ανθρώπους, ο μέγας Erich Von Stroheim βιδωμένος σε μια πολυθρόνα, απηυδισμένος από τις καταστάσεις και περιμένοντας το θάνατο. Ο Άκις Βλουτής μέσα σε μια ρόμπα ηλικιωμένου και με παντούφλες ενσαρκώνει πειστικά ένα βασανισμένο σκηνοθέτη, ενώ λίγο πιο πέρα στέκει η Denise, η τελευταία σύντροφος της ζωής του (Αγλαΐα Παππά), η οποία είναι προσηλωμένη καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου στη σχολαστική πράξη του σιδερώματος.
Ο Δημητριάδης ανασταίνει ένα νεκρό πρόσωπο –όπως έκανε ο Γουάιλντερ στη «Λεωφόρο της Δύσης»- και μέσω αυτού κινεί τα νήματα της αφήγησης. Το φάντασμα της Norma Desmond επισκέπτεται τον ετοιμοθάνατο Stroheim και από εκεί ξεκινά μια συζήτηση επάνω στο παρελθόν, στη σχέση τους, στη βιομηχανία του σινεμά, στη «Λεωφόρο της Δύσης», στην τέχνη, στη φθορά και το θάνατο.
Εκτός από το υλικό του συγγραφέα και τις ερμηνείες, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που παρουσιάζει η παράσταση «Στροχάιμ» βασίζεται στον αρμονικό συνδυασμό φόρμας και περιεχομένου. Ένα «θέατρο μέσα στο θέατρο» μεθοδεύεται με καταφανή τρόπο, ο Δημητριάδης και ο Φασουλής βάζοντάς μας στο «παιχνίδι των αντανακλάσεων», δημιουργώντας ποικίλα «effets de miroirs». Το πρόσωπο της Norma Desmond (που είναι ένα πρόσωπο της fiction) συγχέεται συχνά-πυκνά με το πρόσωπο της ηθοποιού που διατηρούσε σχέσεις με το σκηνοθέτη. Η στάση, οι ανησυχίες, οι εμμονές, τα προβλήματα και όλη η προσωπικότητά της παραπέμπει στην ηθοποιό του βωβού, το ένα πρόσωπο αντανακλώντας το άλλο συνεχώς και διαδοχικά. Η Καραμπέτη παίζοντας έναν ιδιόμορφο ρόλο που διχάζεται σε δύο ή μάλλον σε τρία μέρη, αν λάβουμε υπόψη και την κοινωνιολογική άποψη του «ρόλου» που παίζουν οι άνθρωποι στη ζωή σε διαφορετικές περιστάσεις. Επάνω στη σκηνή, λοιπόν, η Καραμπέτη έχει και το ρόλο της ηθοποιού που παίζει σε μία παράσταση.
Ένα εφέ εγκιβωτισμού théâtral, λοιπόν, γίνεται όλο και πιο αντιληπτό που έρχεται να επιβεβαιώσει η προσεγμένη σκηνογραφία του Ν. Αναγνωστόπουλου, με το ένα κάδρο να μπαίνει μέσα στο άλλο διαδοχικά και με ποικίλους τρόπους: έτσι, από το φτιαχτό κάδρο που προαναφέρθηκε περνάμε στο κάδρο της θεατρικής αναπαράστασης (που αποτελείται από τρεις τοίχους) στο οποίο εμπερικλείεται ένα μικρότερο κάδρο φτιαγμένο από κουρτίνες, εμπρός στο οποίο θα εμφανιστεί μεγαλειωδώς η Norma Desmond!
Η εναλλαγή των «ρόλων» (και των κάδρων των επικοινωνιακών περιστάσεων, θα έλεγα) προεκτείνεται και στο δευτερεύον πρόσωπο της Denise, η οποία κάποια στιγμή εγκαταλείπει το ρόλο του ηθοποιού και παίρνει τη μεριά του κοινού, ερχόμενη να καθίσει ακριβώς πίσω μου και μπαίνοντας ξαφνικά μέσα στο πλαίσιο των θεατών. Εξ αρχής βέβαια, αποτελούσε ένα είδος «κοινού», εφόσον σε όλη τη διάρκεια της παράστασης πρόφερε λίγα λόγια και διατηρούσε τη στάση του «τρίτου», του παθητικού ακροατή. Αυτός ο παθητικός ακροατής, λοιπόν, έρχεται να επιβεβαιώσει περίτρανα το «ρόλο» του σε όσους τυχόν δεν τον κατάλαβαν, υπερπηδώντας το πλαίσιο της σκηνής αλλά και επιστρέφοντας μέσα σε αυτό. Έχουμε δηλαδή να κάνουμε με μία παράσταση που συνολικά δεν είναι «σαν τις άλλες». Γιατί λοιπόν να μην τη δείτε;
Σκηνοθεσία: Σταμάτης Φασουλής
Σκηνικά: Νίκος Αναγνωστόπουλος
Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Μουσική επιμέλεια: Παύλος Η. Αγιαννίδης
Βοηθός σκηνοθέτη: Θεοδώρα Καπράλου
Από Μηχανής Θέατρο, Ακαδήμου 13, Κεραμεικός, τηλ. 2105237297, syn-epi.com
Παραστάσεις:
Τετάρτη – Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή 21:00
Διάρκεια: 70 λεπτά
Γενική Είσοδος: 14€ / Μειωμένο: 10€ / Ατέλεια: 5€