Επισκεφθήκαμε το Θέατρο Κωφών Ελλάδας που βρίσκεται στου Ψυρρή και μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη της παράστασης Κάρβουνο. Μας μίλησε για τις ανάγκες ενός τέτοιου εγχειρήματος, για τη σημασία που έχει να συναντιούνται πρώτη φορά στη σκηνή τρεις κωφοί και τρείς ακούοντες και για τη συμπεριφορά της ελληνικής κοινωνίας απέναντι σε ανθρώπους με προβλήματα ακοής.
Ποια είναι η ιστορία του θεάτρου κωφών Ελλάδος; Το θέατρο δημιουργήθηκε πριν από 30 χρόνια από την Νέλλη Καρρά και τον Στρατή Καρρά. Η Νέλλη ήρθε από την Αμερική όταν γνώρισε τον Στρατή, τον οποίο και παντρεύτηκε. Η ίδια είχε την ανάγκη να ασχοληθεί με το θέατρο που είναι η δουλειά της αλλά ήθελε να ασχοληθεί παράλληλα και με ανθρώπους που έχουν κάποιου είδους αναπηρία. Εδώ, βέβαια η κατάσταση ήταν πολύ πίσω σε σχέση με αυτό που είχε ζήσει στην Αμερική. Οπότε με την βοήθεια ανθρώπων που δεν ασχολούνταν με το θέατρο κωφών μιας που δεν υπήρχε αλλά είχαν γνώσεις στο θέμα της κώφωσης, βρήκαν παιδιά από τα σχολεία και έφτιαξαν την πρώτη θεατρική ομάδα, που περιορίζονταν σε σκετσάκια και μιμήσεις. Τότε στους διαδρόμους των σχολείων έβλεπες πολλές φορές τους κωφούς να μιμούνται ηθοποιούς απ’ τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο. Μιας που στις ταινίες εκείνης της εποχής οι άνθρωποι είναι πολύ εκφραστικοί με το σώμα και τα χέρια τους και μιας που η τηλεόραση δεν είχε υπότιτλους και δεν έχει δυστυχώς, τα παιδιά αυτά έπιαναν το νόημα της κάθε ταινίας μέσα από την κίνηση και οι μιμήσεις είχαν γίνει στις παρέες το καθημερινό αστείο. Η Νέλλη βλέποντας αυτή την εικόνα ένιωσε πως υπάρχει κάτι που μπορεί να εξελιχθεί και κάπως έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη ομάδα, εντελώς ανεπίσημα. Σιγά σιγά αυτό το πράγμα οργανώθηκε, φτιάχτηκε καταστατικό, φορέας, που λέγετε θέατρο κωφών Ελλάδος και από τότε δουλεύει όλο και καλύτερα ανεβάζοντας παραστάσεις.
Η παράσταση Κάρβουνο, που σκηνοθετείς τώρα στο θέατρο κωφών τι πραγματεύεται; Είναι για τον εμφύλιο, συγκεκριμένα είναι για τον έρωτα στα χρόνια του εμφυλίου. Γενικά τα τελευταία χρόνια έχουμε επιλέξει να ασχολούμαστε με θέματα πιο κοινωνικοπολιτικά γιατί η εκπαίδευση που έχουν οι κωφοί στα σχολεία τους είναι ασύλληπτα ελλιπής. Μαθαίνουν τα βασικά ίσα ίσα για να τελειώσει η χρονιά. Έχουν τεράστια κενά. Όταν είπαμε ότι θα κάνουμε μια παράσταση για την χούντα το μόνο που ήξεραν είναι ότι η χούντα είναι κάτι καλό γιατί ο Παπαδόπουλος είχε μια υπηρέτρια κωφή και για ευνόητους λόγους επί των ημερών του, θέσπισε ένα επίδομα για τους κωφούς. Αγνοούσαν παντελώς την αγριότητα του πράγματος. Οπότε λες, αφού κάνουμε θέατρο ας δώσουμε την ευκαιρία σ’ αυτούς τους ανθρώπους να μάθουν κάποια πράγματα, μιας που δεν είχανε την τύχη να τα μάθουν στα σχολεία τους. Έτσι και φέτος στην ίδια λογική κάνουμε μια παράσταση για τον εμφύλιο που έτσι κι αλλιώς είναι ένα θέμα που δεν αγγίζεται ούτε στα δικά μας σχολεία. Αν έχεις την τύχη να μάθεις κάποια πράγματα απ’ τους γονείς σου ή να διαβάσεις μόνος σου μεγαλώνοντας έχει καλώς αλλιώς νομίζω μένεις στην άγνοια είτε ακούς είτε όχι.
Οι ηθοποιοί του θεάτρου είναι επαγγελματίες; Υπάρχει κάποια σχολή που μπορούν να φοιτήσουν; Υπάρχει ένα διάταγμα για τη λειτουργία των δραματικών σχολών το οποίο απαγορεύει σε μη αρτιμελής και κωφούς να φοιτήσουν σε δραματική σχολή. Ακόμα κι αν κάποιος θέλει να παρακολουθήσει μαθήματα μαζί με τον διερμηνέα του, που τον πληρώνει ο ίδιος, δεν έχει το δικαίωμα να το κάνει. Έτσι το θέατρο κωφών λειτουργεί κατά κάποιον τρόπο και σαν εργαστήρι για τα παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν με το θέατρο αλλά δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. Πλέον υπάρχουν εδώ ηθοποιοί που παίζουν 20 χρόνια και φτάνουν σε επίπεδα πολύ υψηλά, ισάξια θα έλεγα με ακουόντων και μπορώ να πω ότι είναι πια επαγγελματίες.
Το κοινό που παρακολουθεί τις παραστάσεις είναι μεικτό; Ναι είναι μεικτό και αυτός είναι και ο στόχος μας. Μέσα από θέατρο να υπάρξει μια πιο ουσιαστική επικοινωνία των δύο αυτών κόσμων. Στην παράσταση παίζουν τρεις κωφοί και τρείς ακούοντες. Οπότε οι θεατές βλέπουν τις κινήσεις από τους κωφούς ηθοποιούς και ακούνε τα λόγια από τους ακούοντες. Παλαιότερα στις παραστάσεις, οι μεν έπαιζαν στη νοηματική γλώσσα και οι δε βρίσκονταν κάπου κρυμμένοι και έβαζαν τα λόγια. Σα να βλέπεις μεταγλωττισμένο έργο! Στο Κάρβουνο που ανεβάζουμε φέτος τολμήσαμε να ανέβουν όλοι πάνω στη σκηνή και κωφοί και ακούοντες. Αυτό βέβαια δεν έγινε ξαφνικά μια ωραία μέρα! Χρόνια τώρα όλοι οι σκηνοθέτες που έχουν περάσει από ‘δω δουλεύουν προς αυτή την κατεύθυνση και το αποτέλεσμα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Πως βρέθηκες να σκηνοθετείς την παράσταση αυτή και να συμμετέχεις τόσο ενεργά στο θέατρο κωφών; Είμαι ηθοποιός και έχω τελειώσει τη σχολή της Νέλλης Καρρά. Είμαι και κοινωνικός λειτουργός οπότε κατά κάποιον τρόπο συνδύασα αυτές τις δύο σχολές. Πριν από τέσσερα χρόνια η Νέλλη μου πρότεινε να αναλάβω το θέατρο σκηνοθετικά, το βρήκα πολύ ενδιαφέρον και από τότε είμαι εδώ!
Ξέρεις τη νοηματική γλώσσα; Μπορώ να συνεννοηθώ αλλά δεν μπορώ να πω ότι την έχω κατακτήσει! Είναι ξέρεις μια ολοκληρωμένη γλώσσα με τους δικούς της ιδιωματισμούς και θέλει αρκετό χρόνο για να την κατανοήσεις όπως και κάθε γλώσσα.
Όταν πρωτοξεκίνησε το θέατρο κωφών ήταν διαδεδομένη η νοηματική γλώσσα; Τότε απαγορευόταν η νοηματική γλώσσα στα σχολεία. Έβαζαν τα παιδιά να κάθονται με τα χέρια κάτω από τα μπούτια τους για να μην μιλάνε στη γλώσσα τους. Οι ειδικοί προωθούσαν τότε τον προφορικό λόγο, ή μάλλον την προσπάθεια στον προφορικό λόγο σα να ήταν ακούοντες. Υπήρχε μια άποψη ότι αν μάθεις νοηματική χαζεύεις, ότι δεν προωθεί την σκέψη σου. Φαντάζομαι ότι κι αυτοί που το είπανε δεν είχαν κακή πρόθεση αλλά δεν είναι πιο λογικό να ανοίγει η σκέψη και η φαντασία όταν μπορείς να μιλήσεις σε μια γλώσσα ολοκληρωμένα;
Θέατρο Κωφών Ελλάδος, Σαχτούρη 8-10, Πλατεία Κουμουνδούρου, Ψυρρή. Περισσότερα ς εδώ
