Στεφανία Γουλιώτη: «Η ζωή είναι μικρή και δεν θα τη χαραμίσω για κανέναν»

«Είδα μια φωτογραφία στα κοινωνικά δίκτυα που ήταν χωρισμένη. Από πάνω είχε τη συναυλία του Καβάκου στην Επίδαυρο και την ίδια μέρα τα πανηγύρια των οπαδών του Ολυμπιακού έξω από το γήπεδό του. Από τη μία ο ένας πάνω στον άλλο και από την άλλη ένας μουσικός μόνος στη σκηνή της Επιδαύρου. Δεν πάει έτσι. Ή θα προσέχουμε όλοι ή δε θα το κάνουμε. Είναι εξοργιστική αυτή η αδικία.»

Η αδικία είναι και η αιτία που οδηγούν τις γυναίκες στη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη να κόψουν τις σεξουαλικές επαφές με τους άντρες τους. Θέλουν να σταματήσει ο πόλεμος. Άλλωστε βρισκόμαστε στο 20ο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου με την πόλη της Αθήνας να έχει φτάσει στα όρια της. Αν και μοιάζει αφελής, είναι μια προσέγγιση της ειρήνης σ’ έναν αρχαίο κόσμο που είναι γεμάτος πολεμικές ιστορίες. 

Πολεμικές ιστορίες είναι γεμάτο και το τώρα. Από τον κορωνοϊό, μέχρι το Black Lives Matter και από το #metoo κίνημα μέχρι τον τον αγώνα επιβίωσης που ζουν τα παιδάκια στην Υεμένη.

Η Στεφανία Γουλιώτη στέκεται απέναντι σε όλα αυτά. Από τη μία ως πολίτης του κόσμου από την άλλη με τη συμμετοχή της στην παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Η Λυσιστράτη έρχεται για τρεις μέρες (29/07-1,2/08) στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου. 

Φοβήθηκες πριν ξεκινήσεις τις πρόβες; Όχι, είπα ότι θα προσέχω στο βαθμό του δυνατού αλλά θα κάνω τη δουλειά μου. Τώρα για τους δύο ανθρώπους που πρέπει να αγκαλιάσω και να φάω και λίγο το σάλιο τους, θα ελπίζω ότι δε θα είναι αυτοί που θα μου δημιουργήσουν πρόβλημα. 

Την ώρα της παράστασης θα δεις με μεγαλύτερη περιέργεια το κοινό; Θα είναι παράξενο αλλά και μια άλλη συνθήκη. Αν ξεχάσεις τον υγειονομικό λόγο για τον οποίο γίνεται θα είναι μια νέα συνθήκη, κάπως ενδιαφέρουσα, σαν μια εικαστική παρέμβαση στο κομμάτι των θεατών. 

Έχει ενέργεια το κοινό; Ισχύει αυτό ή είναι ένα αφόρητο κλισέ; Υπάρχει χημική αντίδραση. Αν φοβάσαι ότι το κοινό θα είναι παγωμένο και κάπως, τότε θα είναι παγωμένος και κάπως. Αν είσαι πιο ανοιχτός, γίνεσαι ένας αγωγός επικοινωνίας που λες στο κοινό ότι αρθρώνω εγώ αυτά τα λόγια και δε σημαίνει ότι ανακάλυψα ή ότι ξέρω καλύτερα από εσάς. Είμαστε μαζί σε αυτό, στο να βρούμε και ν’ ακούσουμε για τον πόλεμο, που έκανε τον Αριστοφάνη να γράψει αυτό το έργο. Ούτε εγώ που αρθρώνω αυτά τα λόγια ξέρω τη λύση, ψάχνω τις λύσεις, άρα δεν ξέρω κάτι καλύτερο από εσάς, αλλά είμαι εδώ ενδιάμεσος για να λύσουμε αυτό το πρόβλημα. Αν ξεκινάς κάπως έτσι, έχεις το κοινό μαζί σου. Αν πας με διδακτισμό, να φτιάξεις μια ρολάρα και να επικοινωνήσεις το σπουδαίο μήνυμα που έφτιαξε ο σκηνοθέτης, τότε θα έχεις θέμα. 

Είναι μουτζαχεντίν του θεάτρου όσοι πάνε να δουν τώρα παραστάσεις;  Το θέατρο και η μουσική έχουν επιβιώσει από πολύ χειρότερες περιπέτειες. Επίσης, στην Ελλάδα είχαμε πολύ μικρότερη κρίση σε σχέση με άλλες χώρες. Οπότε, όχι δε θεωρώ ότι είναι «μουτζαχεντίν» αλλά μια απλή ανάγκη. 

Ένιωσες καθόλου μέσα στην καραντίνα ότι οι άνθρωποι της τέχνης δεν είστε απαραίτητοι; Όχι, δεν το κατάλαβα καθόλου αυτό τον πανικό. Καθόλου. Ότι μείναμε δύο μήνες χωρίς να πρέπει να επιβεβαιώσουμε την ύπαρξη μας, μας έκανε να μην ξέρουμε αν υπάρχουμε; Το βρήκα πολύ αγχωτικό. Δηλαδή, ωραία αυτούς τους δύο μήνες, αμφισβήτησες της ύπαρξη σου, τους υπόλοιπους όμως, γιατί δεν την αμφισβητείς; Επειδή παίζεις σε μια παράσταση; Γιατί δεν είναι ίδια η αμφισβήτηση; 

Που να ξέρω. Άρα, αφού δεν τους αμφισβητείς τους υπόλοιπους, η παύση δύο μηνών, δεν θα σου ανατρέψει τον σπόρο της ανάγκης της ύπαρξης. Ένιωσα και ότι μεγάλοι οργανισμοί έπαθαν μια τρέλα για ν’ αποδείξουν ότι υπάρχουν. 

Υπάρχει και το ζήτημα επιβίωσης. Δε λύθηκε όμως με το να βγάλουμε στο ίντερνετ ό,τι υλικό έχει γίνει μέχρι τώρα. Αντίθετα χαρίστηκε τσάμπα, χωρίς καν να είναι φτιαγμένο γι’ αυτό το μέσο. Το κομμάτι της επιβίωσης είναι το μόνο που σέβομαι, που δε λύθηκε όμως με αυτό το σκόρπισμα υλικού. Καταλαβαίνω το Support Art Workers το οποίο προέκυψε μέσα από μια αφορμή και καλώς έγινε και έπρεπε να έχει γεννηθεί και πολύ νωρίτερα από άλλες αφορμές, από την αδικία που υπάρχει ανάμεσά μας. Ή έπρεπε να έχει γεννηθεί από εμάς τους πιο ώριμους ηθοποιούς ώστε να προστατεύσουμε τους νεότερους. 

Γιατί δεν τους προστατεύσατε; Θα έπρεπε να έχει συμβεί. Προσωπικά όμως με ενδιαφέρει και η δική μου επιβίωση, το λέω χωρίς να ντρέπομαι. Είμαι από τις τυχερές της υπόθεσης αλλά κάνω τρεις δουλειές ταυτόχρονα για να μπορέσω να επιβιώσω. Δεν έχω πολύ χώρο για να προστατεύσω και τον άλλον. 

Σκέφτηκες ότι θ’ αλλάξει ο κόσμος κατά τη διάρκεια της καραντίνας; Πιστεύω ότι έχει στηθεί ένα πλέγμα σχέσεων, αναγκών, ένα παγκόσμιο πλαίσιο που έχει βολέψει τόσο πολύ κόσμο, που δεν μπορούμε ν’ ακούσουμε πια όποιον δεν είναι βολεμένος. Εξυπηρετεί τόσο πολύ κόσμο το σύστημα που δεν μπορεί να σταματήσει. Η ανθρώπινη ζωή έχει μικρότερη αξία από το σύστημα που έχει στηθεί αυτή τη στιγμή. 

Φοβήθηκες καθόλου; Δεν είμαι ευπαθής ομάδα. Πίστεψα ότι αν αρρωστήσω θα το περάσω απλά. 

«Λυσιστράτη» έχεις ξανακάνει; Όχι, πρώτη φορά. Αλλά βγήκα από Αριστοφάνη, τους «Όρνιθες» του Καραθάνου. 

Πάντα βρίσκουμε μια επικαιρότητα στον Αριστοφάνη. Η δικιά μας παράσταση δεν έχει να κάνει κάτι με την επικαιρότητα. Σαφώς ο καθένας θα κάνει τη μετάφρασή του με τα ερεθίσματα που έχει. Τα σπουδαία έργα αυτό κάνουν, σου ερεθίζουν όποια πράγματα σε απασχολούν. 

Θα μπορούσες να το δεις ως ρομάντζο; Ε, βέβαια. Είναι τόσο ωραία αφελής αυτή η σκέψη. Οι γυναίκες αυτές θυσιάζουν το σεξ που σήμερα μοιάζει να μην είναι τόσο σπουδαίο. Στην κοινωνία μας κάπως ντρεπόμαστε να πούμε ότι είναι πρωταρχική μας ανάγκη. Αν κάποιον το θες μόνο για το σεξ, το βλέπει ως προσβολή, ενώ εγώ το βρίσκω πάρα πολύ ωραίο, να ταιριάζεις με κάποιον σεξουαλικά. Κάπως δεν αξιολογείται ως πρωταρχική ανάγκη όπως αξιολογούνται οι κανόνες στρατηγικής επιβίωσης. Η κάθε καινούρια απόκτηση μας δίνει μια ικανοποίηση, χωρίς αυτή να στηρίζεται σε πνευματικές ικανότητες, αλλά σε ικανότητες χειρισμών. Και αυτές τις ικανότητες θες να τις καθρεφτίζεις στον σύντροφο σου, και αν δεν ικανοποιείσαι του κόβεις το σεξ που είναι τόσο υπέροχη υπερβατική στιγμή. Για μένα δε τις δίνουμε την αξία που της χρειάζεται και δε μιλάω προσωπικά, γιατί εγώ της τι δίνω και θυσιάζω πράγματα για το καλό σεξ. 

Μπράβο. Να, δες τώρα, πόσο περίεργο σου φαίνεται. Βεβαίως και θα θυσιάσω γιατί έχω και ένα σώμα που πρέπει να φροντίσω. 

Στη «Λυσιστράτη» μπορούμε να πούμε ότι χρησιμοποιήθηκε το σεξ ως όπλο; Ξεκάθαρα. Το θέμα είναι ότι σταματάνε το σεξ ώστε να σταματήσουν οι άντρες τον πόλεμο. Υπάρχει και μια στιγμή αναρώτησης μέσα στην παράσταση, για το αν θα μπορούσε σήμερα να πιάσει. Δε θα έπιανε με τίποτα, ενώ είναι μια πολύ ωραία σύλληψη, τώρα δεν θα ένοιαζε κανέναν. 

Είναι και metoo εξαιτίας της επανάστασης και σεξιστική μαζί η άποψη ότι το μόνο διαπραγματευτικό χαρτί της γυναίκας είναι το σεξ. Δε θέλω ν’ ασχοληθώ με το σεξιστικό κομμάτι γιατί το έργο έχει μια τόσο όμορφη αφέλεια. 

Έχει χαθεί αυτή η αφέλεια με την επέλαση της πολιτικής ορθότητας; Εντελώς. Έχει χαθεί το δικαίωμα να εκφράζω το συναίσθημά μου στον άνθρωπο που έχω απέναντί μου. Όχι στην οθόνη. Εκφράζουμε στις οθόνες τη θλίψη για τους νεκρούς μας, αλλά όταν τους είχαμε μαζί, δεν τους τα λέγαμε. Έχει χαθεί να μπορώ να σου εκτίθεμαι. Γιατί άμα το κάνω στην οθόνη, it’s ok, έχει πάρει και 500 like και κάτι έχει ικανοποιηθεί μέσα μου. Έτσι, έχει χαθεί η γιορτή των συναισθημάτων. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Θα ήθελες να ζούσες στην αρχαία Αθήνα; Δε ξέρω. Λίγο η καταπίεση στη γυναίκα θα με περιόριζε αλλά θα μου άρεσε αδιανόητα πολύ που όλα γίνονταν στους δρόμους, στην έξω ζωή. 

Έχουμε προχωρήσει στα ζητήματα της ισότητας ή μπας και είμαστε χειρότερα από τους αρχαίους; Γιατί με ρωτάς ακόμα; Η απάντηση που δίνω πάντα είναι ότι είναι τόσο αποτυπωμένη μέσα στις γυναίκες η αίσθηση ότι είμαστε κατώτερες και η ανάγκη να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε. Αυτό όλο μας καθιστά κατώτερες. 

Αυτό το άγχος; Αυτή η ανησυχία, αντί να το παίρνουν ως αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι δεν είμαστε κατώτερες και δεν χρειάζεται να προσπαθούμε. Εμείς πρέπει να απαιτήσουμε τις ίδιες αμοιβές, εμείς πρέπει να φύγουμε από το σπίτι αν μας καταπιέζει ο άντρας μας, εμείς πρέπει να φωνάξουμε την αστυνομία αν κακοποιούμαστε. 

Είναι αρκετά κλειστή όμως η ελληνική κοινωνία και αυτό προκαλεί εμπόδια. Την κοινωνία τη δημιουργείς εσύ γύρω σου. Ζω σ’ έναν περίγυρο που με δέχεται όπως είμαι. Με το που δω ότι κάτι δε με σηκώνει, φεύγω και βρίσκω το χώρο μου. Η ελληνική κοινωνία ευτυχώς έχει μια πολυμορφία που τους χωράει όλους. Δε ζούμε στο Ιράν. 

Υπάρχουν περιοχές «Ιράν», όμως στην Ελλάδα; Μπορείς να πάρεις το ΚΤΕΛ και να πας στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη. Μπορείς να αρχίσεις να ζητάς βοήθεια από ανθρώπους, υπάρχουν τηλεφωνικά κέντρα, υπάρχουν ψυχολόγοι, υπάρχει υποστήριξη για κάθε είδους μειονότητα στην Ελλάδα και είμαστε τυχεροί γι´αυτό. Η δομή υπάρχει να βοηθηθείς και αν είσαι ομοφυλόφιλος και αν είσαι καταπιεσμένη γυναίκα, και αν είσαι κακοποιημένο κορίτσι, και αν τρως μπούλινγκ στο σχολείο. Για όλα υπάρχουν τρόποι να βρεις τις λύσεις. Εγώ χρειάστηκε να το κάνω αλλά είχα μια ψυχική υποστήριξη από το πως πίστεψα στον εαυτό μου κάποια στιγμή. Η ζωή είναι μικρή και δεν θα τη χαραμίσω για κανέναν. 

Στη «Λυσιστράτη» έγινε κάτι παρόμοιο; Πήραν τη ζωή στα χέρια τους; Ναι, πρόσεξε όμως από που ξεκινάει αυτό. Από μια τρομακτική αδικία άλλου τύπου: τον πόλεμο. Από μια κατάσταση που έχουμε δεχθεί ότι είναι λογικό να υπάρχει στον πλανήτη, να σφαγιαζόμαστε μεταξύ μας. Γιατί να μιλάμε τόσο για τη θέση της γυναίκας σήμερα αλλά όχι για τη θέση των σκλάβων που υπάρχουν στον μισό πλανήτη; 

Καλά, ας μην έχανε η Αθήνα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και μπορεί να μη γραφόταν ποτέ η «Λυσιστράτη». Σαφώς. Αν δεν χτυπήσει την πόρτα σου το πρόβλημα… Αν για παράδειγμα πρέπει να πω τώρα και εγώ με ποιους είμαι, με τα παιδάκια στην Υεμένη είναι η απάντηση. Θα ήθελα να υπάρχει ένα σύστημα που από τη στιγμή που έρχεται κάποιος σε αυτό τον κόσμο να μπορεί να επιβιώσει. Από εκεί και πέρα πλούτισε όσο θες. Ανθρώπινο είναι αυτό. Μπορούνε να μην σκοτώνονται τα παιδάκια στην Υεμένη; Σε ρωτάω γιατί δεν είμαι ειδική, ένα ηθοποιάκι είμαι που έτυχε να γεννηθώ με αυτό το ταλέντο. Δεν ξέρω ποιο σύστημα είναι, αυτό που ξέρω ότι δεν πρέπει να πεθαίνουν τα παιδάκια στην Υεμένη. Βρείτε μου το σύστημα που θα το κάνει αυτό. 

Συμβιβάζεται πάντα στο τέλος ο Αριστοφάνης με το σύστημα; Ενώ, ξεκινά κάθε έργο του με επαναστατικές διαθέσεις. Βλέπω έναν άνθρωπο που βασανίζεται. Δεν μπορώ να ξέρω με ποια μεθοδολογία έγραψε τα έργα του. Βασανίζεται, όμως, γιατί δεν μπορεί να ησυχάσει. Έτσι, θα έπρεπε να είμαστε όλοι μας. Να μη μπορούμε να ησυχάσουμε. 

Η Επίδαυρος σου προκαλεί ένα άγχος παραπάνω; Έχει ένα φυσικό μέγεθος που σε αγχώνει. Όσον αφορά τις δυνατότητες να μεταφέρεις τα μηνύματα. Θέλει μεγαλύτερη γενναιοδωρία, για να είσαι γενναιόδωρος πρέπει να είσαι γεμάτος. Σίγουρα πρέπει να εκπέμπεις το γεγονός ότι χαρίζεσαι, ότι δεν κρατάς κάτι για τον εαυτό σου. Επειδή οι ηθοποιοί πολλές φορές λογοκρινόμαστε στην ανάγκη να εισπράξουμε καλά λόγια, μας στερεί από τη δυνατότητα να αφήσουμε το σώμα μας να επικοινωνήσει με το κοινό. Έχει μια γεωμετρία η Επίδαυρος που σου επιστρέφει κάτι που πρέπει να το γυρίσεις πίσω. Δεν έχουμε εκπαιδευτεί οι ηθοποιοί σε αυτή την ανακύκλωση. 

Παρά την εμπειρία σου το λες αυτό; Τι να σου κάνει η εμπειρία; Δε πιστεύω καθόλου σε αυτή. 

Μόνο εκπαίδευση; Πιστεύω στην εκπαίδευση, στην προπόνηση. Δεν πιστεύω στην εμπειρία. Δεν έχω συνηθίσει την Επίδαυρο. Υπάρχει μια οικειότητα αλλά δεν παύει να μου προκαλεί αναστάτωση. Θα σου πω και ένα άλλο παράδειγμα. Όταν έκανα την Ηλέκτρα, ήμουν 27 ετών. Όλοι με ρωτούσαν πως είναι δυνατόν να τα καταφέρω στην Επίδαυρο. Πώς θα αντέξω; Αγχωνόμουν πολύ και εγώ αλλά για το αν θα μου πουν μπράβο. Ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι το έχω ξανακάνει. Έχω ξαναπαίξει την Ηλέκτρα, σε άλλο χώρο, με ακριβώς τα ίδια λόγια, στο σχολείο 16 ετών, το οποίο το είχα ξεχάσει. Δεν έχει σημασία η εμπειρία. Το είχα ξεχάσει. Το σώμα μου το είχε ξεχάσει. 

Το άγχος για το μπράβο το έχεις τώρα; Ναι, εννοείται.